کاهش بارش‌ها و پایین آمدن آب سد‌ها از هم اکنون خبر از روز‌های سختی برای فصول گرم سال آینده می‌دهد. همین امر موجب شده تا کشت برنج و دیگر محصولات آب بر در خوزستان ممنوع اعلام شود. سال گذشته سطح زیر کشت برنج در این استان حدود ۲۰۰ هزار هکتار بود و امسال به ۸۰ هزار هکتار کاهش یافت و با ممنوعیت‌های موجود در سال آینده باید صفر شود.
بارندگی‌های خوزستان آنقدر کم شده که از الان باید به فکر روز‌های گرم سال بعد بود. کمبود آب مردم را دچار مشکلات فراوانی کرده است و می‌شود پیش‌بینی‌کرد کشاورزی استان بیش از هر زمان دیگری از این وضعیت ضربه بخورد. با اینکه سال‌هاست در مورد تغییر الگوی کشت و جایگزین کردن محصولات کم آب بر صحبت می‌شود، اما در عمل کاری انجام نشده است و به قول معروف تا کارد به استخوان نرسد قرار نیست اقدامی صورت گیرد. کم آبی‌ها یک‌بار دیگر مسئولان خوزستانی را بر آن داشت تا مثل دفعات قبل از کشت برنج در این منطقه جلوگیری کنند، در همین رابطه رئیس سازمان جهاد کشاورزی این استان با اشاره به ممنوعیت کشت برنج گفته است: «در تابستان سال آینده کشت محصولات پرآب‌بر مانند برنج با ممنوعیت روبه‌رو می‌شود، چون میزان بارندگی در خوزستان مطلوب نیست.»
خدارحم امیری‌زاده با اشاره به اینکه میزان بارش‌ها به شدت کاهش یافته، ادامه داد: «اگر طی دو ماه آینده، نزولات آسمانی مناسب نباشد، قادر به کشت بسیاری از محصولات زراعی در استان نیستیم.»
به گفته این مسئول، برنامه‌ریزی برای الگوی کشت تابستانه بر اساس میزان بارندگی انجام می‌شود و با توجه به شرایط موجود قطعاً کشت محصولات پرآب‌بر مانند برنج با ممنوعیت روبه‌رو می‌شود.
امیری‌زاده با بیان اینکه کشاورزان کشت محصولات کم‌آب بر را در دستور کار قرار دهند، گفت: «حبوبات، برخی از سبزی‌ها و صیفی‌جات، کنجد و ذرت علوفه‌ای از محصولات کم‌آب بر هستند که با توجه به شرایط خشکسالی باید به سمت کاشت این محصولات برویم.»
وی با تأکید بر لزوم رعایت الگو‌های کشت ابلاغی توسط کشاورزان تصریح کرد: «اگر میزان بارندگی‌ها در بالادست استان مناسب نباشد و آب موجود در سد‌های خوزستان افزایش پیدا نکند، حتی محصولاتی که میزان آب‌بری آن‌ها از برنج کمتر است هم امکان کشت نخواهند داشت.» مسئولان سازمان جهاد کشاورزی خوزستان عنوان کرده‌اند که کشاورزان باید توجه داشته باشند که نوع الگوی کشت متناسب با وضعیت موجود طراحی شده است و پیش از شروع کشت‌های تابستانه اعلام خواهد شد.
کشاورزی نوشته می‌شود، اما دیده نمی‌شود
مدتی است برای صنایع آب‌بر در خوزستان برنامه مصرف مشخص شده و به اجرا درآمده است، اما هنوز بخش کشاورزی و به‌خصوص برنجکاران در این برنامه و دستور کار مسئولان قرار نگرفته‌اند. جایی که امرار معاش ۵۰۰ واحد شالیکوبی با ۱۰هزار نفر در استان را تحت پوشش قرار داده است. البته هر از گاهی از ممنوعیت کشت‌ها صحبت به میان می‌آید و با یک بارش و نزولات آسمانی و رسیدن چند قطره آب اضافی، همه چیز به امان خدا سپرده می‌شود تا سال بعد و باران بعد و کشت بعد.
آبان ماه سال جاری بود که رئیس انجمن برنجکاران خوزستان خبرنگاران و اصحاب رسانه را گرد خود جمع کرد و با اشاره به ممنوعیت کشت برنج در سال جاری گفت: «کشت برنج در این استان از خرداد ماه آغاز شده، اما کشت آن در برخی مناطق ممنوع است، ولی در پی این تصمیم هیچ‌گونه تسهیلاتی برای جبران خسارت کشاورزان در نظر گرفته نشده است.» محمد سواری با تأکید بر اینکه نباید بدون برنامه‌ریزی قبلی کشاورز را مجبور به عدم کشت می‌کردیم بلکه به جای این روش، باید کشت صحیح با صرفه جویی دقیق، از چند ماه قبل به آن‌ها آموزش داده می‌شد، ادامه داد: «جلسات متعددی با استاندار وقت و سازمان‌های جهاد کشاورزی و آب و برق خوزستان در این خصوص برگزار شد، اما بی‌نتیجه ماند و با تصویب ممنوعیت کشت چیزی عاید کشاورزان نشد.»
این حرف‌ها نشان می‌دهد که هیچ هماهنگی بین مسئولان استانی وجود ندارد و اگر یکی ممنوعیت‌ها را اعلام می‌کند، آن یکی از مشکلات و خسارات انجام این کار حرف می‌زند. صحبت‌هایی که بیانگر بی‌تدبیری در تصمیمات و غیرکارشناسی و علمی نبودن آنهاست.
در سال ۹۹ سطح زیر کشت برنج در خوزستان حدود ۲۰۰ هزار هکتار بود و امسال این سطح به ۸۰ هزار هکتار کاهش یافته و با اخباری که به گوش می‌رسد در سال آینده باید صفر باشد.
با تمام کم آبی‌ها برآورد انجمن برنج خوزستان هم این بود که امسال حدود ۸۰هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی زیرکشت برنج رفت. هرچند برخی این رقم را تا ۱۰۰هزار هکتار نیز عنوان می‌کردند ولی نمی‌تواند درست باشد، چون بخشی از اراضی زیرکشت به علت کمبود و شوری آب عملاً از بین رفت و به بار ننشست.
ناگفته نماند بی‌توجهی به جلوگیری از کاشت محصولات آب‌بر و به‌خصوص برنج باعث شده بود در سال زراعی ۹۸- ۹۷ سطح زیر کشت در خوزستان به رقم بی‌سابقه ۲۷۰هزار هکتار برسد. اتفاقی که برای استانی که در حسرت یک قطره آب است، فاجعه به شمار می‌آید.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان معتقد است خشکسالی به تمام محصولات حتی گندم و کلزا نیز آسیب وارد کرده و در این شرایط اصلاً نمی‌توانیم به کشت برنج و دیگر محصولات آب بر فکر کنیم.
امیری‌زاده گفت: «در این زمینه کشاورزان باید برنامه محور و اقتصاد محور عمل کنند نه اینکه فعالیت‌هایشان تنها تولید محور باشد.»
وی با بیان اینکه بخش کشاورزی محور استقلال هر کشور است، ادامه داد: «خوزستان یکی از ۳۲ استان کشاورزی کشور است که آن را به عنوان قطب انرژی می‌شناسند، در حالی که خوزستان پیشانی قطب کشاورزی نیز است.»
ضمن اینکه تورج نوروزی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان با اشاره به طرح ممنوعیت کشت برنج در خوزستان گفته بود: «طرح کلی که به تصویب هیئت وزیران رسید، محدودیت و ممنوعیت کشت برنج بود، اما در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به علت سیل، افزایش میزان آورد رودخانه‌ها و سد‌ها اجازه کشت برنج توسط مقامات استان و با نظر مساعد دولت داده شد.» در همین راستا کنجد از جمله گیاهانی است که می‌تواند جایگزین برنج شود. طی سال‌های گذشته سطح زیر کشت کنجد در خوزستان از ۱۰ هزار هکتار به ۲۱ هزار هکتار افزایش یافته که نشان دهنده موفقیت کشت این محصول است.
جلوگیری از کشت محصولاتی که آب زیادی مصرف می‌کنند باید در دستور کار قرار گیرد، اما در کنار آن، صنعت کشاورزی نیز باید جوان شود، به گونه‌ای که در ایجاد اشتغال برای جوانان حرفی برای گفتن داشته باشد؛ چیزی که جای خالی‌اش احساس می‌شود و معلوم است هیچ برنامه‌ریزی علمی برای آن صورت نگرفته است.
