سیزدهم ماه مبارک رجب‌المرجب مصادف با ولادت مولودی آسمانی است که با ولادتش در این روز خداوند متعال دریای بیکرانه اوصاف الهی خویش را اراده کرد تا در کالبدی جسمانی قرار دهد و الگویی متعالی از صفات الهی برای بشریت تا انتهای خلقت و تجلی‌بخش معنای حقیقی انسان کامل معرفی کند؛ اوصاف بی‌منت‌هایی که وجود مقدس حضرت ختمی مرتبت که خود آخرین پیامبر و به تعبیر الهی قرآن «اسوه حسنه» است در وصف شخصیتش خطاب به آن حضرت مى‌فرماید: «یا على ما عرف اللّه حق معرفته غیرى و غیرک و ما عرفک حق معرفتک غیراللّه و غیرى؛ اى على! خداوند متعال را نشناخت به حقیقت شناختش جز من و تو و تو را نشناخت آن گونه که حق شناخت توست، جز خدا و من.» (مناقب ابن شهرآشوب، ج ۳، ص ۲۶۸) یا در جاى دیگر فرمود: «یا على لایعرف اللّه تعالى الّا انا و انت و لایعرفنى الّا اللّه و انت و لا یعرفک الّا اللّه و انا؛ اى على! خدا را نشناخت جز من و تو و مرا نشناخت جز خدا و تو و تو را نشناخت مگر خدا و من.» (محمدتقى مجلسى، روضه‌المتقین، ج ۱۳، ص ۲۷۳) و در روایتی دیگر نیز در بی‌انت‌هایی اعجازگونه او ابن عباس نقل می‌کند که پیامبر اکرم (ص) فرمود: «لو آن الرّیاض اقلام و البحر مدادٌ و الجنّ حسّابٌ و الانس کتابٌ مااحصوا فضائل علىّ بن ابیطالبٍ؛ اگر انبوه درختان (و باغ‌ها) قلم و دریای مرکب و تمام جنیان حسابگر و تمام انسان‌ها نویسنده باشند قادر به شمارش فضائل على بن ابیطالب نخواهند بود.» (بحارالانوار، ج ۲۸، ص ۱۹۷ و بحار ج ۳۵، ص ۸ – ۹) یا در روایتی دیگر وجود مقدس آن حضرت خطاب به امیرمومنان علی (ع) به تعابیری ایشان را توصیف می‌کنند که می‌فهماند به رغم تجسم اوصاف در وجود و شخصیت آن حضرت و اذعان صریح دوستان و دشمنان بر حقانیت ایشان، گویی بسیاری از فضائل حضرت یا گفته نشده یا در صورت بیان، در قالب سرّی از اسرار گفته شده است: «وَ الَّذِى نَفْسِى بِیدِهِ لَوْ لَا آن تَقُولَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِى فِیک مَا قَالَتِ النَّصَارَى فِى ابْنِ مَرْیمَ لَقُلْتُ الْیوْمَ فِیک مَقَالًا لَا تَمُرُّ بِمَلاَءٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیک لِلْبَرَکهِ.» (بحارالانوار، جلد ۴۰، باب ۹۱، حدیث ۱۱۴)
آرى، به درستی باید گفت: کتاب فضل تو را آب بحر کافى نیست که‌تر کنم سرانگشت و صفحه بشمارم.
همترازی قرآن کریم با ولایت امیرمؤمنان علی (ع)
با نگاهی به روایاتی که در خصوص جایگاه بلندمرتبه امیرمومنان علی (ع) نقل شده است، درمی‌یابیم که مرتبه وجودی آن حضرت از مرتبه والا و عظیمی برخوردار است؛ مرتبه‌ای که شیفتگان حضرتش با تمسک، توسل و تلاش در تجسم و عینیت بخشیدن به آن در شخصیت ایمانی وجودی خویش می‌توانند مراتب متعالی و کمال را طی کنند. جنبه این هدایتگری خاص وجود آن حضرت، با تأمل و تدبر در بیانات و تعابیر رسول گرامى اسلام (ص) و توصیف حضرت امیر از زبان ایشان در برابری، همتایی و معیت با قرآن کریم مشخص می‌شود. رسول گرامی اسلام (ص) بر حسب احادیث معتبر و مشهور بین‌المسلمین، آن حضرت را با حق و با قرآن و حق و قرآن را با او و لازم‌الاتصال و غیرقابل جدایى معرفى می‌کنند و می‌فرمایند: «علی مع الحق و الحق مع علی یدور حیثما دار»؛ (مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۸، ص۲۹-۴۰) به تعبیر مقام معظم رهبری: «اگر دنبال حقید، ببینید علی کجا ایستاده است، او چه می‌کند، انگشت اشاره او به کدام سو است. زندگی امیرالمؤمنین یک چنین زندگی‌ای است.» (بیانات در دیدار مردم بوشهر در روز میلاد امام علی (ع) – ۵/۴/۱۳۸۹)
این بدان معناست که از طریق آیات هدایت‌بخش قرآن امیرالمؤمنین شناخته می‌شود، چنانکه ذیل آیه «إنَّ هذَا الْقُرْآنَ یهْدِی لِلَّتِی هِی أَقْوَمُ» (اسراء/ ۹) آمده است: «یهْدِی إِلَی الْإِمَامِ (الکافی، ج۱، ص۲۱۶) یهْدِی إِلَی الْوَلَایه» (العیاشی، ج۲، ص۲۸۳) که مصداق اول و اصلی آن، وجود مقدس امیرالمؤمنین است.
اقرار همگان به حقانیت امیرمومنان (ع) همچون قرآن
حاکم حسکانی که سرآمد دانشمندان اهل سنت قرن پنجم در علم الحدیث به شمار می‌آمد، در شواهد التنزیل از ابن عباس نقل می‌کند که «ما فی القرآن آیه «الّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ» الا و علی أمیرُها وشریفُها؛ هیچ آیه‌ای در قرآن نیست که در آن مؤمنین به «الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ» مخاطب شده باشند الا اینکه شریکشان امیرالمومنین (ع) است.» (شواهدالتنزیل، ج۱، ص۲۱). یعنی حقیقت خطاب به امیرالمؤمنین است و بقیه به تبع ایشان مخاطب این آیه می‌شوند. همچنین ابن عباس تصریح دارد: «نُزِلَت فی علی ثلاث مأة آیه؛ درباره علی (ع) ۳٠٠ آیه نازل شده است.» (تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص ۳۶۴)
از این تعابیر به خوبی می‌توان دریافت که برای شناخت حضرتش باید اندیشه در فهم آیات محکم قرآن غرق کرد و با رجوع به بیانات گهربار معصومین در رابطه با تفسیر کتاب‌الله، رشحات معانی را با زوایای وجودی‌اش تطبیق داد تا الگویی مستجمع از صفات هدایت‌گونه‌اش ترسیم کرد و در وجود خود تجسم بخشید.
علی (ع) و قرآن؛ یک حقیقت واحد
بیان این مقام و منزلت بی‌انت‌ها با چنین توصیفاتی حیرت‌انگیز و توجه دادن همگان به بهره بردن از آن وجود باعظمت، بی‌شک معرفی «صراط مستقیم» هدایت و «حبل‌الله المتین» رهایی بخش از ضلالت دنیای دون و رستگاری ابدی در حیات دنیوی و اخروی است. همانگونه که قرآن، هدایت‌بخش است و این دو حقیقت یک حقیقت واحد هستند. موید این همانی، نسبت امیرالمؤمنین با قرآن، روایاتی است که از فریقین نقل شده است؛ همچون: «علی مع القرآن و القرآن مع علی لا یفترقان حتی یردا علی الحوض» (امالی طوسی، ص ۴۶۰)
این عینیت و همراهی به گونه‌ای است که جان امیرالمؤمنین و جان قرآن «بل هو آیات بینات فی صدور الذین اتوا العلم» (عنکبوت/۴۹) و حقایق قرآن با قلب امیرالمؤمنین «و من عنده علم الکتاب» (رعد/۴۳) یکی است.
مهم‌ترین موعظه قرآن کریم
همترازی، همراهی و عینیت قرآن با حقانیت امیر مؤمنان علی (ع) حقیقتی سعادت‌بخش است که قرآن ذیل این آیه مبارکه، همگان را به پذیرش آن موعظه کرده است: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ آن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَ فُرَادَى» (سبأ/۴۶)؛ چراکه در تفسیر مفاهیم این آیه امام باقر (ع) فرموده‌اند: «إِنَّمَا أَعِظُکُم بولایة علی علیه السلام هی الواحدة التی قال الله تبارک و تعالی إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ» (کافی (اسلامیه)، ج ۱، ص ۴۲۰).
در حقیقت قیام در راه خداوند که از مرتبه عظیمی برخوردار است، پذیرش ولایت آن حضرت است؛ چراکه هدایت‌بخشی قرآن و دین اسلام بدون پذیرش آن ناتمام خواهد ماند. همانگونه که در واقعه غدیر فرمان الهی بر ابلاغ آن بر پیامبر خاتم (ص) نازل گردید: ««بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتک.» (مائده/۶۷)
با توجه به این مبانی قرآنی و روایی به خوبی درمی‌یابیم که بهترین الگوی سعادت‌بخش انسان در حیات دنیوی و اخروی پیروی از ولایت امیرمؤمنان علی (ع) و اولاد طاهرین آن حضرت است که درآویختن به آن شجره طیبه انسان را از ورطه ضلالت به اعلای درجه هدایت ابدی و به «حیات طیبه»ای که قرآن وعده داده است، رهنمون می‌سازد.
