سرویس تاریخ جوان آنلاین: بیتردید بازشناسی اقوام و طوایف هر کشور از رهیافتهای شاخص به شناخت فرهنگ، جامعه و سیاست آن سرزمین به شمار میرود. اثری که آن را معرفی میکنیم، به شناخت پیشینه سیاسی کردهای خلخال پرداخته و کنش و واکنشهای آنان در این عرصه و در ادوار مختلف را مورد تحقیق و ارزیابی قرار داده است. بر حسب آنچه در تواریخ میخوانیم، شاه عباس صفوی با قانع کردن سران ایل کرمانج - که شاخهای از ایلات بزرگ شکاک، در مرز بین ایران و عثمانی بودند- گروهی از آنان را در ۱۰۰۷ هـ. ق، از آذربایجان و مهاباد به اطراف ری، یعنی دشت ورامین و خوار کوچاند. در این کوچ بزرگ و تاریخی، حدود ۵۰ هزار خانوار شرکت داشتند. کردها پس از دو سال اقامت در جنوب ری، مأموریت یافتند برای مقابله با ازبکان به خراسان رفته و با توجه به موقعیت حساس خراسان در این منطقه اسکان یابند. سرانجام در سال ۱۰۱۰ هـ. ق، حدود ۴۵ هزار خانوار کرد، وارد خراسان شدند و در مناطق شمالی آن اسکان یافتند. روند جابهجایی ایلات و عشایر و اسکان آنان در میان اقوام دیگر، در دوره نادر شاه افشار شدت گرفت بهطوریکه وی طی شش سال (۱۷۳۶- ۱۷۳۰)، توانست ۵۰ تا ۶۰ هزار خانوار از ایلات آذربایجان، عراق عجم، فارس و ۱۳ هزار خانوار از عشایر هفت لنگ و چهار لنگ بختیاری و ۶ هزار خانوار از طوایف گرجی را به خراسان کوچ دهد. کردها ابتدای ورود به منطقه خلخال، در زمین باریکی در ۱۱۵ کیلومتری شمال قزل اوزن - که حدود ۱۵ کیلومتر از شهر گیوی در جهت شرق، بهسوی ارتفاعات تالش امتداد دارد- سکنی گزیدند... «سیری در تاریخ سیاسی کردهای خلخال» توسط حسن صمدزاده گلستان تألیف شده و مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران آن را به بازار نشر روانه کرده است. ناشر در دیباچه این پژوهش چنین آورده است: «کردها بازماندگان اصلی قوم ماد هستند که در غرب آسیا و در بخش غربی فلات ایران، زندگی میکنند و دستکم از ۷ هزار سال پیش، تمدنی درخور توجه داشتهاند. کردها را از نظر تفاوت لهجه، در چند شاخه عمده دستهبندی میکنند که مهمترین زیرمجموعه نژاد و زبان کردی، گویش کرمانجی است. کرمانجها، حدود ۷۰ درصد تمام کردهای جهان را شامل میشوند که امروزه در بیش از ۳۰ کشور جهان پراکندهاند. در ایران یکی از مهمترین مناطق کرمانجنشین، شمال خراسان است که تعدادی از آنها در دورههای متفاوت تاریخی و بهدنبال برخی تصمیمگیریها و ضرورتهای سیاسی، در بسیاری از نقاط کشور پراکنده شدهاند. منطقه خلخال نیز بنا به دلایلی، پذیرای گروهی از این کردها شده است. این گروه قومی که در منطقه به کرد کرمانج معروف هستند، بنابه تحقیقات بسیار، در فاصله سالهای ۱۱۶۰ – ۱۱۴۸ هـ. ق از زمان سلطنت نادرشاه افشار، در منطقه اسکان داده شدهاند. پیدایش کردها، بررسی ریشه کلمه کرد، چگونگی حرکت تاریخی کردها به خلخال و خراسان، ارائه اطلاعاتی درباره ایل شکاک، بررسی منطقه کردنشین خلخال در دوران قبل و بعد از اسلام و به طور مشخصتر از مغول تا افشاریه، چگونگی نفوذ مشروطه درخلخال، وضعیت کردهای خلخال در دوره مشروطیت، پیامدهای جنگ جهانی اول و دوم در مناطق کردنشین، رویارویی خوانین خلخال با کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، بررسی وضعیت خلخال بعد از ورود قوای متفقین، وضعیت کردها در دوران پهلوی اول، اخذ مالیات گزاف از عشایر و اسکان اجباری عشایر و موضوعات بیشماری در این باب، مطالب ارزشمندی است که این کتاب، در خود جای داده است. این کتاب ۴۱۹ صفحهای، اثری فاخر در شناخت هویت تاریخی کردهای منطقه است و به بررسی وضعیت سیاسی منطقه مذکور، در دو مقطع زمانی میپردازد. چاپ اول این کتاب، در سال ۱۳۹۳ انجام پذیرفته است.»