سرویس اقتصاد جوان آنلاین: سوریه از اولین کشور‌هایی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و در نتیجه، روابط رسمی دو کشور آغاز شد. در زمان جنگ تحمیلی نیز سوریه جزو کشور‌های معدودی بود که از ایران حمایت کرد. یکی دیگر از اصلی‌ترین دلایل روابط نزدیک دو کشور در چند دهه گذشته، ماندن سوریه برخلاف سایر کشور‌های عربی در خط مبارزه با اسرائیل بود. با درگیرشدن سوریه در یک جنگ تحمیلی سخت با تروریست‌های اعزامی امریکا و هم‌پیمانانش به این کشور، ایران اولین کشوری بود که به کمک دولت و ملت آن رفت و بعد از آغاز آزادسازی مناطقی همچون تدمر در استان حمص در مرکز سوریه که دارای معادن فسفات و میادین نفت و گاز بود، دولت سوریه با اخذ قرارداد‌هایی با متحدانش از جمله ایران به سمت بازسازی و احیای اقتصاد تخریب شده خود حرکت کرد. در این راستا، رایزنی‌های متعددی بین دولت‌های ایران و سوریه صورت گرفت که به توافق‌هایی نیز منجر شد.
اقدامات ایران در دوره بازسازی سوریه
به گزارش فارس، در طول جنگ داخلی سوریه از ۲۰۱۱ تاکنون، ایران مهم‌ترین حامی و متحد دولت سوریه بوده و هزینه‌های زیادی برای این حمایت پرداخت کرده است. حال با فروکش‌کردن شعله‌های جنگ و آزادسازی قسمت‌های عمده‌ای از خاک سوریه، دولت این کشور به دنبال جذب کمک‌های خارجی برای بازسازی این مناطق و راه انداختن چرخ اقتصاد خود است. در این راستا دولت سوریه بار‌ها اعلام کرده که اولویت در بازسازی و امتیاز‌های اقتصادی با متحدان به‌ویژه ایران است.
تا قبل از وقوع جنگ در سوریه، ایران برخلاف ارتباطات گسترده سیاسی و امنیتی در بعد اقتصادی تبادلات اندکی با سوریه داشته و در سال ۲۰۱۰ صادرات ایران به سوریه حدود ۳۷۸ میلیون دلار بوده و در بحث سرمایه‌گذاری نیز ایران در سوریه حضور وسیعی نداشته است. شروع دوران بازسازی سوریه و نیازمند‌های این کشور به کالا، خدمات و سرمایه‌گذاری ایران می‌تواند سبب افزایش تبادلات اقتصادی بین دو کشور شود. در این راستا تفاهمنامه‌هایی بین دو کشور به امضا رسیده، اما آنطور که باید در عمل اتفاق قابل‌توجهی رخ نداده است. از سوی دیگر نقشه راه جامعی برای بازسازی سوریه طراحی نشده تا بر مبنای آن بخش‌های اصلی اقتصاد این کشور، احیا شوند.
در سفر اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور در بهمن ۹۷ به دمشق، ۱۱ تفاهمنامه و یادداشت همکاری بین ایران و سوریه در زمینه‌های علوم زمین‌شناسی، سینما، برنامه همکاری در حوزه آموزش‌وپرورش در سال‌های ۲۰۱۹، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم، مسکن و خدمات عمومی، همکاری‌های ریلی، تشویق سرمایه‌گذاری، همکاری‌های نمایشگاهی و همکاری‌های فرهنگی بین طرفین به امضا رسید. قرار بود این توافقنامه جامع تبدیل به نقشه همکاری طرفین شود که تا به حال اکثر قریب به اتفاق موارد آن بدون هیچ اقدامی بر زمین مانده است و ایران هنوز نتوانسته آنطور که باید و به اندازه سهمش در جنگ در بازسازی سوریه نیز نقش ایفا کند.
تعلل شرکت‌های ایرانی در ورود جدی و حساب شده به بازسازی سوریه در حالی است که رقبای آن از جمله شرکت‌های روس توانسته‌اند نهایت بهره‌برداری را از امتیاز‌های اعطایی دولت سوریه ببرند. روسیه در حال حاضر پروژه‌های مهم و بزرگی، چون آماده‌سازی بندر طرطوس برای صادرات کالا به سوریه و سایر کشور‌های غرب آسیا و نیز برداشت و از معادن فسفات تدمر را تقریباً به مرحله بهره‌برداری رسانده است. از سوی دیگر، چین نیز در تلاش است تا اخذ امتیاز‌هایی پا به عرصه بازسازی سوریه بگذارد که در این صورت عرصه برای نفوذ اقتصادی ایران در این کشور حاشیه مدیترانه، تنگ خواهد شد. علاوه بر بازسازی، ایران حضور پررنگی در بازار مصرفی سوریه نیز ندارد و کشور‌هایی مانند ترکیه در حال حاضر در جنگ با سوریه است، چین و روسیه از مهم‌ترین تأمین کنندگان کالا‌های مصرفی مردم سوریه هستند.
