سرویس جامعه جوان آنلاین: در سالهای اخیر سیاستگذاریهای حوزه آموزشی دانشگاههای بزرگ کشور ایجاد شرایطی بوده که محققان بتوانند برای انجام تحقیقات خود، از تجهیزات آزمایشگاهی مدرن و پیشرفته استفاده کنند. دامنه این سیاست به آزمایشگاههای خدماتی کشور هم سرایت کرده و منجر به افزایش کیفی و کمی دستاوردهای آزمایشگاهی در ایران شدهاست.
با هدف گسترش توانمندیهای تولیدی
پژوهشگران دانشگاه ویسکانسین امریکا در مقالهای که به تازگی منتشر شده از ایجاد شبکهای جامع از توانمندیهای آزمایشگاهی ایران در حوزه فناوریهای پیشرفته و راهبردی با سابقهای پنج ساله خبر دادهاند. این شبکه بهعنوان یک راهکار، در دستور کار معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری قرار داشتهاست. شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی ایران با هدف گسترش توانمندیهای تولیدی و صنعتی کشور در حوزههای مختلف فناوریهای پیشرفته و راهبردی تأسیس و بهکارگیری شدهاست.
دامنه تحتنظر این شبکه فناوری - راهبردی شامل آزمایشگاههای خدماتی است و آزمایشگاههای پژوهشی و آموزشی را در بر نمیگیرد. این شبکه مراکز آزمایشگاهی زیرمجموعه سازمانهای دولتی، آزمایشگاههای خدماتدهنده دانشگاههای بزرگ و نیز مراکز آزمایشگاهی بخش خصوصی را شامل میشود. آزمایشگاههای وابسته به انواع مؤسسات تحقیقاتی و آموزش عالی کشور، آزمایشگاههای پژوهشگاه، مرکز تحقیقاتی هم میتوانند در این شبکه عضو شده و فعالیت کنند.
جهش تحریمی
هم اکنون شبکه آزمایشگاهی ایران با بیش از ۱۰ هزار دستگاه راهبردی مشغول خدماتدهی به مردم و محققان ایرانی هستند، در حالی که توان این شبکه در سال ۲۰۱۸ کمتر از ۷ هزار دستگاه بود. پژوهشگران خارجی از این جهش ایرانی در دوران تحریم تعجب کردهاند. پژوهشگران امریکایی تصریح کردهاند که بهبود کیفی و افزایش کمی خدمات آزمایشگاهی در حوزههای فناوری و سهولت در دسترسی پژوهشگران و صنایع ایران به خدمات آزمایشگاهی از مهمترین اهداف این شبکه است.
دانشگاه ویسکانسین (University of Wisconsin- Madison) یکی از معتبرترین و بزرگترین دانشگاههای ایالات متحده امریکا بوده و در شهر مدیسون در ایالت ویسکانسین واقع است. دانشگاه ویسکانسین همزمان با استقلال ایالت ویسکانسین در سال ۱۸۴۸ تأسیس شدهاست و بزرگترین و قدیمیترین دانشگاه این ایالت است. این دانشگاه دارای ۱۶ دانشکده است که همگی در شاخه علوم پایه قرار دارند.
۴۳۰ مجتمع در ۶ حوزه
گفتنی است درحال حاضر ۴۳۰ مجتمع آزمایشگاهی در کشور با برخورداری از بیش از ۱۰ هزار دستگاه صنعتی - راهبردی عضو شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری هستند.
آزمایشگاههای عضو این شبکه در شش حوزه زیست فناوری، علوم و فناوریهای شناختی، گیاهان دارویی و طب سنتی، سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی، کشاورزی و محیطزیست و صنایع هوایی و هوانوردی فعالیت میکنند.
کشورهای دیگر هم متقاضیاند
چندی قبل مدیر شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری با بیان اینکه علاوهبر بازار داخلی، کشورهای همسایه بازار بسیار خوبی برای ارائه و عرضه خدمات آزمایشگاهی ایران هستند، خبر داد که «در صورت بهرهبرداری از این ظرفیت، بستر مناسبی برای توسعه خدمات آزمایشگاهی در کشور فراهم میشود. طبق اطلاعات به دست آمده در حال حاضر، در کشورهای همسایه، تعداد قابلتوجهی از پژوهشگران فعالیت میکنند و متقاضی استفاده از تجهیزات و خدمات آزمایشگاهی ایران هستند. بهویژه اینکه شبکه آزمایشگاهی ایران در شش زیستبوم مهم، دارای تجهیزات و دستگاههای پیشرفتهای است. این امر اهمیت توجه به بازارهای کشورهای همسایه را دوچندان میکند.»
رضا اسدیفرد با اشاره به اینکه در این راستا و برای تحقق این هدف ابزارهای مختلفی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها ابزارهایی است که به توسعه دانش و همچنین تولید محصولات دانشبنیان کمک میکند، تأکید کرد: «هرچه تعداد آزمایشگاههای عضو شبکه بیشتر باشد، دسترسی مشتریان شبکه که اغلب اساتید و دانشجویان دانشگاهها هستند، به خدمات آزمایشگاهی نیز بهتر و آسانتر میشود. درواقع افراد هم از نظر دسترسی جغرافیایی، امکان استفاده از آزمایشگاههای نزدیکتر را پیدا میکنند و هم از نظر تنوع خدمات به خدمات بیشتری دسترسی خواهند داشت. مضافبر این برای افزایش کیفیت و کاهش قیمت رقابت بیشتر خواهد شد.»
در سکوی پانزدهم
ایجاد سامانهای یکپارچه برای ارائه خدمات آزمایشگاهی گسترده نهتنها به تولید علم و دانش و پیشبرد اهداف علمی و آموزشی کشور کمک میکند، بلکه صنعت و به تبع آن اقتصاد کشور را نیز به رونق اقتصادی گره میزند. طبق آمار موجود در سال ۹۷، بیش از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار خدمت آزمایشگاهی به پژوهشگران و صنعت کشور ارائه شدهاست. سابقه ۱۵ ساله شبکه آزمایشگاهی، ۱۰ سال فعالیت شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو و پنج سال شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی، نشان از توسعه روزافزون شبکه آزمایشگاهی کشور است. ایران در حوزه شبکهسازی آزمایشگاهی رتبه پانزدهم جهان را در اختیار دارد. این جایگاه نشان میدهد ایران همچنان فرصت توسعه و رشد علمی را برای رسیدن به جایگاههای بالاتر دارد.