سرویس اقتصادی جوان آنلاین: با وجود افزایش تحریمهای امریکا علیه سه کشور نفتی روسیه، ونزوئلا و ایران برای ایجاد یک خلأ بزرگ اقتصادی – سیاسی بر نظامهای سیاسی این کشورها، برخی کارشناسان از شکست تحریمها در تحقق هدف اصلیاش خبر میدهند.
جدای از تلاش امریکاییها برای خارج کردن نفت و گاز این سه کشور از بازار به صورت کلی و منطقهای، مهمترین هدف امریکا تنبیه این سه کشور برای تغییر رویه سیاستهای منطقهای و بینالمللی است. به طور کلی دو دیدگاه اصلی درباره هدف تحریمهای اخیر علیه سه کشور یاد شده وجود دارد که بر اساس دیدگاه نخست، واشنگتن با سرمایهگذاری عظیم بر صنایع نفت و گاز خود و تغییر قانون منع صادرات نفت، با افزایش تولید مواجه شده و میتواند نفت و گاز خود را صادر کند.
از آنجا که بازارهای اصلی مصارف، دارای سهمیه مشخصی هستند، امریکا با تحریم این کشورها قصد دارد سهمشان را از بازارها کاهش یا صفر کند تا خود را جایگزین آنها کند. البته در این مسیر گامهای بزرگی را برداشتهاست، اما با این وجود، کشورهای تحریم شده با بهکارگیری روشهای خود مانع از صفرشدن صادرات نفت و گاز خود شدند. در دیدگاه دوم، اما گروهی معتقدند تحریم وسیلهای است برای تنبیه کشورهای غیرهمسو با امریکا که منافع این کشور را به خطر انداختهاند. طرفداران این دیدگاه روند تحریمهای نفتی امریکا از جنگ جهانی دوم تا به امروز را مورد اشاره قرار میدهند که همگی در راستای فشار سیاسی به کشورها بودهاست؛ از ژاپن گرفته تا لیبی، عراق و ایران.
فشارها جواب دادهاست؟
گرچه با تحریمهای امریکا میزان صادرات نفت دو کشور ونزوئلا و ایران کاهش یافتهاست، اما به صفر نرسیده است. در جدیدترین آماری که منابع نفتی اعلام کردهاند صادرات نفت و میعانات گازی ایران هم اکنون حدود یک میلیون بشکه برآورد میشود که اکثراً راهی چین میشود. از سوی دیگر، با کاهش مصرف بنزین در ایران و ایجاد ظرفیت ۳۰ میلیون لیتری برای صادرات بنزین، این فرآورده نفتی نیز وارد رینگ صادراتی شدهاست که در کنار صادرات نفت کوره، توانسته است مانع از تشدید فشارهای اقتصادی به ایران شدهاست.
این در حالی است که ونزوئلاییها نیز با افزایش همکاریهای خود با روسیه توانستند صادرات نفت خود را به یک میلیون بشکه برسانند.
روزنامه امریکایی واشنگتن پست در گزارشی نسبت به بازنده بودن امریکا در تحریمهای نفتی نوشته است: از زمان تحریم شرکت نفت ونزوئلا توسط امریکا که ارتباط آن را با بزرگترین خریدارش قطع کرد، بازندههای بسیاری وجود داشتهاند، از جمله سرمایهگذاران امریکا که از این بازار بیرون رفتهاند. ولی تحریمهای امریکا یک برنده واضح داشتهاست و آن هم ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه است. مقامات امریکا و تحلیلگران صنعت نفت این کشور میگویند قراردادهای مخفیانهای بین مسکو و کاراکاس برای انتقال و فروش نفت به سایر بازارها بسته میشود که درآمد بالایی برای روسیه دارند. تخمین میزنند که روسیه از این طریق ماهانه ۱۲۰ میلیون دلار درآمد داشته باشد. روسیه ارتباط خود را با این کشور امریکای جنوبی که دارنده بزرگترین ذخایر اثبات شده نفتی است، یکی از همکاریهای دو جانبه توصیف میکند. از زمان تأسیس دولت سوسیالیست هوگو چاوز در ۱۹۹۹، روسیه اصلیترین تأمینکننده تجهیزات نظامی و مشاوران برای این کشور بودهاست. این کشور همچنین از ونزوئلا در نهادهای بینالمللی دفاع میکند و منبع اصلی وامهای دولتی و سرمایهگذاری است.
واشنگتن کشتیهایی که نفت خام ونزوئلا را حمل کنند، در لیست سیاه قرار میدهد و تهدید کرده هر نهاد یا بانک بینالمللی را که به دولت مادورو کمک کند، تحریم خواهد کرد. به این ترتیب، نفت، بزرگترین سرمایه ونزوئلا یک برند خطرناک در سراسر جهان است. روسیه خطر تحریمها را از بین میبرد. این کشور کشتیهایی را از یک کشور سوم اجاره میکند و منبع نفت خامی را که در سراسر جهان منتقل میکند، مخفی نگه میدارد. مقامات امریکا و تحلیلگران صنعت نفت میگویند شرکتهای دولتی روسیه مخصوصاً شرکت رزنفت ۷۰ تا ۸۰ درصد کل صادرات نفت ونزوئلا را برعهده دارند. مادورو ماه گذشته در مصاحبهای با واشنگتنپست اظهار داشت رزنفت مسئول ۱۵ تا ۲۰ درصد تولید نفت ونزوئلا است و سرمایهگذاریهای مهمی برای افزایش تولید آن انجام میدهد، ولی اشارهای به بازاریابی و انتقال نفت نکرد. مقامات امریکا و منابع صنعتی این کشور میگویند روسیه همچنین مواد شیمیایی مورد نیاز ونزوئلا را برای حفظ فعالیت بخش نفت آن تأمین میکند و بنزین پالایش شده در اختیار آن قرار میدهد. این کار قبلاً توسط شرکتهای امریکایی صورت میگرفت.
مقامات امریکا تخمین میزنند شرکت روسنفت روزانه ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام ونزوئلا را کنترل میکند که بیش از نیمی از تولید این کشور است و از این طریق ماهانه ۱۲۰ میلیون دلار درآمد دارد.
مقابله روسیه با تحریمها
از سوی دیگر روسیه که خود نیز درگیر تحریم گازی ترامپ است، سعی دارد خط لوله نورد استریم ۲ را با وجود تهدیدهای سخت ترامپ و وضع تحریمهای سخت به پایان برساند. این خط لوله گازی از پروژههای اصلی پوتین است که امریکاییها سعی دارند آن را متوقف کنند. ترامپ به دنبال کاهش صادرات گاز روسیه به اروپاست تا گاز مایع امریکا را جایگزین آن کند، اما آلمانها فعلاً با وی همراه نشدند. راشاتودی دراین باره گزارش داد: شرکتهای اروپایی میلیاردها دلار در پروژه نورداستریم ۲ که قرار است از طریق لوله و از زیر دریا گاز از روسیه به آلمان ببرد سرمایهگذاری کردهاند و بهرغم تهدیدها و تحریمهای امریکا، از خواسته خود عقبنشینی نمیکنند. مقامات امریکا به دنبال تحریم دیگری هستند که سرمایهگذاران اروپایی مرتبط با پروژههای گاز روسیه و خریداران گاز این کشور را تحریم کند. اخیراً مرکل صدر اعظم آلمان اعلام کرد، نورداستریم ۲ یک پروژه اقتصادی است که آلمان و کشورهای اروپایی از آن منتفع میشوند و اقدام واشنگتن درباره متوقف کردن این پروژه بزرگ کاری اشتباه است.
کریستین بوساک سخنگوی یونیپر یکی از شرکتهای سرمایهگذار آلمانی در این پروژه اعلام کرد؛ ما میدانیم که امریکاییها به دنبال جلوگیری از نورداستریم ۲ هستند، اما ما به دنبال تأمین مالی این پروژه هستیم و در هر شرایطی آن را اجرایی خواهیم کرد و ما به صورت قانونی هر کاری که لازم باشد برای این پروژه انجام میدهیم.
براساس توافقی که در سال ۲۰۱۷ امضا شد، ۵۰ درصد حمایت مالی این پروژه توسط شرکتهای معتبر اروپایی نظیر OMV اتریش و شل دانمارک، انجی فرانسه و نیز یونیپر و وینترشال آلمان انجام میشود، بنابراین این شرکتها بنا است هرکدام حدود یک میلیارد دلار برای پوشش هزینه ۵۰ درصدی ۵/۱۰ میلیارد دلاری این خط لوله بپردازند.