شیوع ناباروری در ایران حدوداً ۸ درصد بیشتر از میانگین دنیاست. ناباروری در نظام حقوقی بیمههای پایه در ایران بیماری محسوب نمیشود و به این دلیل زیر چتر حمایت بیمههای پایه قرار ندارد.
هزینههای بالای درمان ناباروری سدی برابر فرزندارشدن زوجهای نابارور و افزایش نرخ فرزندآوری برای مقابله با پیری جمعیت است. در ایران برخلاف بسیاری دیگر از کشورها تقریباً هیچ حمایت جدی از زوجهای نابارور نمیشود. این مراکز درمانی بیشتر در تهران و شهرهای بزرگ هستند و زوجهای ناباروری که از شهر محل سکونت خود به شهرهای دیگر سفر میکنند، هزینههای ایاب و ذهاب و اقامت در محل درمان نیز به هزینههای درمانشان اضافه میشود.
این در حالی است که در بند ۱۶ سیاستهای کلی خانواده که سه سال از ابلاغ آن از سوی رهبر انقلاب میگذرد، آمده است: «ایجاد سازوکارهای لازم برای ارتقای سلامت همهجانبه خانوادهها به ویژه سلامت باروری و افزایش فرزندآوری در جهت برخورداری از جامعه جوان، سالم، پویا و بالنده.» بعد از سه سال هنوز اجرای سیاستهای کلی خانواده مغفول مانده است و هزینههای بالای آن باعث شده بخش قابل توجهی از ۳ میلیون زوج نابارور از نعمت فرزندآوری محروم باشند. در شرایط فعلی حمایت از ۳ میلیون زوج نابارور قدمی رو به جلو برای جلوگیری از پیری جمعیت است.
همچنین در بند ۳ سیاستهای کلی جمعیت که رهبر انقلاب سال ۹۳ آن را ابلاغ کردند بر پوشش بیمهای هزینههای زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان تأکید شده است، اما بعد از گذشت پنج سال از ابلاغ آن هزینههای درمان ناباروری زیر چتر بیمهای قرار نگرفتهاند. تعریف نشدن ناباروری به عنوان بیماری در نظام حقوقی بیمهها، گرهکور هزینههای بالای درمان ناباروری است.
چرا با وجود توانمندی کشورمان در درمان ناباروری، هنوز این مسئله به بزرگترین دغدغه زوجهای نابارور تبدیل شده است و اینکه چند درصد از جمعیت ۳ میلیون نفری زوجهای نابارور جامعه، میتوانند از خدمات درمان آن استفاده کنند؟
به خاطر نبود حمایتهای بیمهای از زوجهای نابارور دردی که آنان از هزینههای کمرشکن این نوع خدمات تحمل میکنند، به مراتب آزاردهندهتر از درد نداشتن بچه است. طبق بررسیها در مراکز دولتی و خصوصی برای درمان زوجهای نابارور و تولد هر فرزند به ترتیب حداقل ۱۸ و ۳۶ میلیون تومان هزینه لازم است. این هزینههای کمرشکن بعضی زوجهای جوان را مجبور کرده تمام زندگی و اموال حاصل از سالها کار و سختی را صرف هزینه درمان و رفت و آمد به مراکز درمانی کنند. در مقابل هستند زوجهایی که اگر همه زندگی خود را هم بفروشند فقط هزینه رفتوآمد و اسکان در محل درمان را میتوانند تأمین کنند. به خاطر هزینههای بالای درمان ناباروری بیشتر زوجهای جوان در حسرت پدر و مادر شدن ماندهاند.
مطابق آخرین پیمایشهای انجامشده شیوع ناباروری در ایران ۲ /۲۰ درصد است؛ یعنی از هر پنج زوج ایرانی حدوداً یک زوج نابارور هستند. در حالی که میانگین شیوع ناباروری در دنیا حدود ۵/ ۱۲ درصد است. صدای خطر شیوع ناباروری در ایران که حدود ۸ درصد از میانگین جهانی هم بیشتر است به گوش مسئولان نرسیده و درمان ناباروری در ایران جزو پرهزینهترین درمانها برای خانواده است. تا زمانی که مسئولان و سیاستگذاران این عرصه اقدامی برای حل مسئله ناباروری انجام ندهند باید منتظر پیری جمعیت و مشکلات فرهنگی ناشی از آن باشیم.
اولین قدم برای تسهیل درمان ناباروری در کشور حمایت بیمهای از زوجهای نابارور است. لازمه آن تعریف ناباروری به عنوان بیماری در نظام حقوقی بیمههای پایه به دست شورای عالی بیمه سلامت کشور است.