جوان‌آنلاين: در هنگامه اوج‌گیری بحران روسیه و
غرب در خصوص اوکراين، عملیات احداث خط لوله انتقال گاز به چین آغاز شد. ولادیمیر پوتین
رئیس جمهور روسیه اول سپتامبر 2014 در مراسم شروع طرح یاد شده گفت: «ما بزرگترین پروژه
ساخت در جهان را آغاز می‌کنیم.» او این پروژه را واجد اهمیت بسیار برای روسیه و چین
دانست.
شرکت گازپروم روسيه و شرکت ملي نفت
چين در 21 ماه مي 2014، «خط لوله قدرت سيبري» ( The Power of Siberia
pipeline) را به منظور تحويل گاز به چين امضا
کردند. اين قرارداد ٣٠ ساله براي فروش سالانه ٣٨ ميليارد مترمکعب گاز روسيه به چين
از مسير شرقي امضا شده است. مذاکرات براي انعقاد اين قرارداد که ارزش آن ٤٠٠ ميليارد
دلار برآورد شده است، در سال 2006 آغاز شد. بر اين اساس روسيه قصد سرمايه گذاري ٥٥
ميليارد دلاري و چين نيز برنامه سرمايه گذاري حدود ٢٢ ميليارد دلاري را در اين قرارداد
گازي دارد.
خط لوله قدرت سيبري، شبکه ترانزيت
گازي است که هدف آن تحويل گاز از مراکز توليد گاز آيرکوتسک و ياکوتيا به منطقه خاور
دور روسيه و چين است. اين طرح موجب توسعه زيرساخت هاي انتقال گاز روسيه و توسعه مناطق
شرقي اين کشور خواهد شد. زيرا گازپروم در نظر دارد فعاليت هاي مربوط به ميدان گازي
چاياندا در منطقه ياکوتي، ساخت نخستين خط از خط لوله قدرت سيبري و ساخت کارخانه تبديل
گاز و توليد هليوم در منطقه آمور را از سال 2015 آغاز کند.
استخراج ميدان گازي چاياندا و راه
اندازي بخش نخست اين خط لوله گاز براي اواخر سال 2018 برنامه ريزي شده است. اين امر
اجازه مي دهد تحويل گاز روسيه به چين طبق قرارداد از سال 2019 آغاز شود. نکته جالب
توجه اين است که قيمت گاز در اين قرارداد حدود 360 دلار به ازاي هر متر مکعب تعيين
شده است که در مقايسه با تعرفه هايي که گازپروم در مورد قراردادهايش با کشورهاي
اروپايي نظير آلمان تعيين کرده، به مراتب کمتر است.
به نظر مي رسد مهمترين قرارداد انرژي
دو کشور يا به بيان بهتر تاريخ مبادلات انرژي در حالي ميان روسيه و چين منعقد شده
که هر دو کشور از انجام اين معامله گازي،
به صورت يکساني نفع برده اند. زيرا از يك سو چين قصد دارد بخش مهمي از تقاضاي گاز طبيعي
خود را از طريق خط لوله از روسيه وارد کند و از سوي ديگر مقام هاي روسيه نيز قصد دارند
به منظور کاهش وابستگي به بازار گاز اروپا ميزان صادرات گاز خود را به بازارهاي جديد
از جمله چين افزايش دهند. بنابراين معامله گازي علاوه بر فوايد اقتصادي، داراي
عوايد سياسي و امنيتي نيز مي باشد.
در مجموع روابط روسيه و چين داراي
ابعاد و زواياي مختلفي در حوزه هاي سياسي، اقتصادي، امنيتي و ... است. در اين بين
يکي از مهمترين حوزه هاي همکاري ميان دو کشور، مسئله انرژي است که در سال هاي
گذشته باعث افزايش همکاري هاي اقتصادي و مبادلات تجاري ميان مسکو و پکن شده است.
بر اين اساس اگر چه روس‌ها بخش عظيمي از منابع نفت و گاز خود را به بازارهاي اروپا
و مرزهاي غربي خود صادر مي‌کنند، ولي از تحولات پرشتاب اقتصادي در مرزهاي شرقي نيز
غافل نبوده و براي تنوع بخشي به بازارهاي صادراتي و دستيابي به بازارهاي اين ناحيه
تلاش زيادي کرده اند. از سوي دگر چيني ها نيز با توجه به اقتصاد عظيم و نياز روز
افزون به انرژي، به روسيه همچون منبعي مطمئن براي تامين نفت و گاز خود مي نگرند.
نبايد از ياد برد که حجم مبادلات تجاري
روسيه و چين در سال هاي گذشته رو به افزايش بوده و اين معامله گازي مي تواند روابط
اقتصادي آنها را مستمرتر و محکم تر نمايد. حجم مبادلات تجاري روسيه و چين در پايان
سال 2011 به بيش از 70 ميليارد دلار رسيد و پيش‌بيني مي شود حجم مبادلات تجاري دو کشور
تا قبل از سال 2020 به 200 ميليارد دلار افزايش يابد. بي شک افزايش روابط اقتصادي
و وابستگي در حوزه انرژي مي تواند مواضع سياسي مسکو و پکن را نيز بيش از گذشته به
يکدگر نزديکتر نمايد و اين امر چالشي جدي براي غرب محسوب مي شود. زيرا آمريكايي ها
به خوبي مي دانند كه بدون کمک روسيه و چين نمي توانند از عهده مشکلات آتي جهان، از
قبيل تغييرات آب و هوايي، کمبود منابع طبيعي، مهاجرت و امنيت انرژي برآيند. به
همين دليل از هرگونه نزديكي، همگرايي و اتحاد روسيه و چين به شدت هراس دارند و
چنين امري را مغاير با اهداف و نافع درازمدت خود مي دانند.
از سوي ديگر تاکنون اتحاديه اروپا
بزرگترين و مهمترين بازار صادرات انرژي روسيه محسوب مي شد، اين در حاليست که با
احداث اين خط لوله، گاز روسيه به جاي غرب راهي شرق خواهد شد و اين مسئله مي تواند
در درازمدت مشکلاتي را براي کشورهاي اروپايي در خصوص نحوه تامين انرژي مورد نياز
خود ايجاد نمايد. همزمان دهلي نو نيز علاقه مند به واردات گاز از مسکو با خط لوله گازي
روسيه ـ چين است. دولت هند قصد دارد براي پاسخگويي به نيازهاي رو به رشد انرژي خود،
تعداد منابع تامين نفت و گاز را افزايش دهد و به همين منظور نيز موضوع امتداد اين خط
لوله گازي تا هند را مطرح کرده است. بي شک اگر چنين ايده اي نيز عملي شود، آنگاه
انرژي روسيه به سمت شرق سرازير خواهد شد و اتحاديه اروپا بايد به فکر متنوع کردن
منابع خود باشد.
