مدیریت جهادی نیاز امروز کشوربرای توسعه فرهنگی و اقتصادی است. مدیریت جهادی برگرفته از مدیریت اسلامی و با هدف نزدیکی به خدا و خدمتگزاری به بندگان او و گرامی داشتن مردم است.
از اهداف این نوع مدیریت انجام کار به شیوهمناسب و ارزشمند و کسب رضای خدا است تا رضایت درونی برای فرد ایجاد شود. در این شیوه مدیریت، اجر معنوی قبل از پاداش دنیوی مدنظر است و تعهد از محوری‌ترین مؤلفه‌های آناست. مدیریت جهادی راهبرد ماندگار مبتنی بر مشارکت را برای بهبود وضعیت زندگی مردم و توسعه اقتصادی و فرهنگی مدنظر دارد.
تعاریف مدیریت جهادی
مدیریت جهادی شیوه‌ای خاص از علم و هنر و هماهنگیبرای تحقق اهداف سازمانی است که رنگ و لعابی جهادی داشته که در آن مدیریت نعمتی برای خدمتگزاری به مردماست.
مدیریت جهادی به مدیریتی اطلاق می‌شود که از یک سو با علم و دانش روز بشری سروکار دارد و از سوی دیگر با مفهوم جهاد در بار معنایی انقلابی و ارزشی آن، ارتباطی تنگاتنگ دارد. این نوع مدیریت می‌تواند به عنوان منطقی‌ترین و کارآمدترین الگوی مدیریتی برای تحقق آرمان‌ها و اهداف انقلاب و نظام اسلامی مورد توجه و تأکید قرار گیرد.
مدیریت جهادی را می‌توان عمل، فراگرد، پیامد یا حالتی دانست که برای تعالی انسان‌ها پدید می‌آید. این به نوبه خود به معنی پیش بودن، روان‌سازی رشد، متحول کردن فرصت‌ها، کامل کردن، برتری بخشیدن یا بال بردن امور انسانی است.
ضرورت‌های اجرای مدیریت جهادی در عرصه اقتصاد و فرهنگ کشور
مقام معظم رهبری از مدیریت جهادی به عنوان کلید حل مشکلات یاد کرده‌اند. مدیریت جهادی، مدیریتی برگرفته از اصول و ارزش‌های ایرانی - اسلامی است که بر شاخصه‌های علمی و فناوری بیشتر تکیه دارد و در این مدیریت، ایثار، تقوا و توانمندی حرف اول را می‌زند. در واقع مدیریت جهادی مدیریت ارزش‌ها، اصول و مبانی اسلامی است، مدیریت جهادی حرکت شتابان و عقلانی و علمی درراستای توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور است. مدیریت جهادی تضمین‌کننده حفظ فعلیت‌های موجود، مدیریت کشور با تلاش پیگیر مسئولان و مردم، آزادکردن تمام توان برای رفع مشکلات سیاسی و اقتصادی، حفظ سرمایه‌های ملی، ناامید نشدن در برابر مشکلات و سختی‌ها، ظرافت و دقت در برنامه‌ریزی و استفاده بهینه از امکانات به منظور رشد و شکوفایی اقتصاد کشور است.
مدیریت جهادی تصمیم‌گیری برای حمایت از تولید و توانایی‌ها و بنیه علمی داخلی و همچنین نظارت بر بازار و فعالیت‌ها و حفظ دستاوردها، ساماندهی نهادهای اقتصادی و تقویت ثروت ملی، ایجاد روحیه نشاط و امید در جامعه، انعطاف‌پذیری و سرعت عمل و رفع نواقص و کمبودها، اعتماد به نفس و خودباوری است.
مدیریت جهادی نقشهراه و راهبردی استراتژیکبرای رعایت اصول انسانی در تصمیم‌گیری‌ها، مراقبت در مقابل نفوذ و رسوخ عوامل و دست‌های ناپاک در عرصه فرهنگ، پرهیز از تحقیر ارزش‌های اسلامی و الگویی برآمده از دل انقلاب اسلامی، با تکیه بر مؤلفه‌های ایرانی ـ اسلامی است.
مدیریت جهادی موجب تلاش بی‌‌وقفه برای به دست آوردن رضایت خداوند و موجب گره‌گشایی در مسائل اقتصادی و فرهنگی و قطع وابستگی به خارج می‌شود.
مدیریت جهادی مدیریت منطبق بر عقلانیت، اعتدال و تدبیر و در کنار آن محبت و گذشت و رعایت شایسته‌سالاری است . مدیریت جهادی در اقتصاد آینده‌نگری و تکامل‌گرایی، خستگی‌ناپذیری در عرصه کار و تولید و کاهش هزینه‌های اضافه و جلوگیری از ریخت و پاش‌های غیرضروری، ترجیح منافع ملی بر منافع فردی و گروهی و دشمن‌شناسی و تنگ کردن عرصه بر دشمنان است.
مدیریت جهادی استفاده از امکانات و تجهیزات و الگوهای بومی درراستای توسعه کشور و مدیریت سالم همراه با سرعت و کار کارشناسی است. مدیریت جهادی، مدیریتی برآمده از آموزه‌های اعتقادی و عملی اسلام و رهبران دینی، از خود گذشتن و به منافع خود نیندیشیدن و به مردم فکر کردن، ساده‌زیستی و تعلق نداشتن به زخارف دنیوی، انتخاب ایثار در پیگیری مسائل و مشکلات مردم، اتکا بر توانمندی‌ها و ظرفیت‌های داخلی، برخورد صادقانه و شفاف با مردم در همه عرصه‌هاست.
مدیریت جهادی مدیریتی است که از همه استعدادهای کشوربه خوبی، بی‌آلایش و بهینه استفاده می‌کند.
مدیریت جهادی در فرهنگ بازگشت به ارزش‌های اسلامی، انقلابی و ایرانی، غافل نشدن از رد پای دشمنان در آثار فرهنگی، مراقب فعالیت‌های خزنده فرهنگی دشمن بودن، حفظ اعتقادات مذهبی، مانع شدن از رشد علف‌های هرز در فرهنگ، شناسایی شگردهای دشمنان انقلاب در همه عرصه‌ها به ویژه در حوزه فرهنگ و فریب نخوردن لبخندهایشان و هوشیار بودن در برابر تبلیغ فرهنگ برهنگی و نمایش صحنه‌های غیرمجاز اخلاقی در بازی‌های رایانه‌ای غیربومی است.
مدیریت جهادی پایبندی به اخلاق و اندیشه پاک، دوستی و مهربانی با مردم، حفظ سلامت فرهنگی و اخلاقی جامعه، جهت‌گیری دینی در مسائل فرهنگی، گسترش نیکی و برچیدن زشتی‌ها، پرهیز از خواسته‌‌ها، شعارها و انگیزه‌های فردی و گروهی مغایر با ارزش‌ها است.
مدیریت جهادی، پایدار کردن دستورات و هدایت‌های قرآن در جامعه، پاسخگویی به مردم، پرهیز از سست‌عنصری، بی‌تعهدی و دنیاگرایی و بنیان نهادن زیرساخت‌های فرهنگی بر اساس ارزش‌ها و مبانی خلل ناپذیر دین است.
مدیریت جهادی تمکین در برابر قانون، تقبیح زیر پا نهادن قانون و ایجاد اختلال در چرخه فرهنگی، علمی و اقتصادی و التزام عملی به اصول و ارزش‌های اسلامی و مبارزه با تهاجم فرهنگی است. مدیریت جهادیموجب حفظ جامعه از خودباختگی و غرب‌گرایی، صداقت در تصمیم‌گیری و پرهیز از دروغ و تزویر می‌شود.
مدیریت جهادی پرهیز از رفتارهای نمایشی و مغرضانه و نداشتن صداقت در موضع‌گیری‌ها، آبروداری شایسته از فرهنگ اسلامی و تلاش برای حفظ و افزایش آبروی ملی و حق‌گویی مدبرانه است.
مدیریت جهادی معاوضه نکردن مصلحت کشور با سلیقه شخصی، رفتار درست سیاسی برای حفظ منافع ملی، تصمیم گرفتن همراه با بصیرت و گزینش بر اساس بینش و بصیرت است.
مدیریت جهادیسبب رعایت اخلاق مبتنی بر شئونات اسلامی و حرکت در چارچوب آموزه‌ها و اخلاق متعالی اسلام می‌شود.
مدیریت جهادی در فرهنگ تلاش درزمینه طراحی یک الگوی مناسب از سبک زندگی متناسب با فرهنگ دینی و اقتصاد مقاومتی است. مدیریت جهادی در فرهنگ بازبینی و بازسازی نظام تعلیم و تربیت رسمی و غیررسمی کشور متناسب با اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن است.
مدیریت جهادی در فرهنگ ارزش‌گذاری مشوقانه برای تولید آثار فاخر توسط هنرمندان جامعه، تقویت مستمر فرهنگ سازمانی با جهت‌گیری ارزشی و اخلاق حرفه‌ای و فراهم کردن زمینه نشاط و شادابی برای کار و تلاش از طریق ترویج فرهنگ صرفه‌جویی است. اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی به چالش کشیدن لیبرال دموکراسی و ایجاد تردید درباره فرهنگ غرب، ترویج فرهنگ اسلامی و روح استقلال‌طلبی و رشادت، مبارزه با وارونه نشان دادن اسلام و جلوگیری از ترویج فرهنگ غرب و ارزش‌های آن، مقابله با ورود افکار انحرافی به مطبوعات و رسانه‌های گوناگون و مقابله با خط ارتجاع غرب و تحمیل‌پذیری غربی است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی تحقق گفتمان واقع‌بینی، مبارزه با ایجاد فضای تهمت، بدبینی و تشنج سیاسی است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی با اندیشه آزاد در میدان‌های اقتصادی و فرهنگی حضور یافتن، مراقبت از امور در تمام سازمان‌ها و مراکز فرهنگی و آموزشی، تغییر نگرش به کار و زندگی با تغییر بینش فرهنگی، تجلی ارزش‌ها و اندیشه‌های دینی در رفتار اقتصادی و اجتماعی، محور قرار گرفتن فرهنگ اسلامی در رشد و توسعه کشور و تلاش برای ظهور انسان‌های ارزشی و مؤثر در عرصه اقتصاد است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی تجلی ارزش‌های دینی در عرصه اقتصادی با استفاده از منابع رشد فرهنگی، ایجاد انگیزشی قوی و پشتوانه فکری و ایمانی قدرتمند برای مبارزه در عرصه اقتصاد و فرهنگ است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی تلاشی برای تحقق اقتصاد اسلامی و حاکمیت بخشیدن به قوانین اسلامی در قلمرو مسائل اقتصادی، نگرش دینی در سیاست‌ها و جهت‌گیری‌ها و قواعد و مقررات اقتصادی و فرهنگی است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی استقلال اقتصادی همراه با اعتلای معنوی انسان‌ها، رشد اقتصادی همراه با عدالت اقتصادی، تقویت و تحکیم ارزش‌های والای الهی و انسانی در عرصه فرهنگ و اقتصاد، پیونددادن مسائل اقتصادی و فرهنگی با مسائل اعتقادی و بالا بردن سطح ایمان و اخلاق در جامعه اسلامی، باور داشتن انسان و ارزش نهادن به او در زمینه تکامل و رشد و ترقی و قرار دادن سرمایه‌ها و امکانات مادی در راستای هدف متعالی انسان است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی درخشندگی نظام مردمی و متکی به ارزش‌های معنوی و پاک و پیراسته از فساد و مبارزه با کم‌رنگ کردن ارزش جهاد و شهادت و رودررویی با تحقیرکنندگان ایران و ایرانی است. اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی تلاش برای به دست گرفتن سرنوشت کشور اسلامی ایران و مبارزه با فساد در عرصه‌های سیاسی و اعتقادی و با منطق به میدان رفتن و استفاده از ابزارهای هنری و مدرن و تبلیغی علیه دشمن است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی تفکر آزاداندیشانه، مخالف بی‌بندوباری در تولید فرهنگ و علم و حفظ ارزش‌ها، رفتارها، هنجارها و نگرش‌های دینی و ملی همراه با پیشرفت در حوزه‌های دیگر است. اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی هوشیاری و گم نکردن هدف و منحرف نشدن از راه درست و عزم قاطع برای رسیدن به اهداف و برطرف کردن نیازهای مادی و معنوی زندگانی با هدف دست یافتن به حیات معقول است.(سقلاطونی، 1393). اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی ممکن ساختن ناممکن‌ها با عزم راسخ و سخت‌کوشی و پشتکار و بهره‌گیری فرهنگ جهادی در میدان گسترده مبارزه با موانع فراروی اقتصاد کشور است. اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی فراهم‌سازی تحرک عالمانه برای ورود دقیق و مؤثر در عرصه اقتصاد و شکل‌گیری حرکتی فراگیر برای دستیابی به پیشرفت همراه با عدالتو آمادگی و پذیرش افکار عمومی و فضای حاکم بر جامعه برای پذیرش و حمایت از قوانین و برنامه‌های عادلانه و گسترش فرهنگ قرآنی در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگ جامعه و تأکید بر برنامه‌ریزی و سازماندهی و رشد اقتصادی همراه با عدالت اقتصادی است.
اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی تقویت و تحکیم ارزش‌های والای الهی و انسانی در عرصه فرهنگ و اقتصاد، حفظ نگاه نقادانه همراه با منطق محکم نسبت به اوضاع فرهنگی و تبدیل شدن مبارزه با فساد، تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری به خواست و اراده مردمی و فرهنگ عمومی است.
مدیریت جهادی واردشدن در میدان عمل با روحیه‌ای مجاهدانه، شوق خدمت و روحیه خدمتگزاری بی‌منت و اعتماد به نیروهای کارآمد در مدیریت و مدیریت مبتنی بر ایمان و اعتقاد مذهبی، اخلاص و توکل، تکلیف‌مداری و قانون‌گرایی است.
مدیریت جهادی مدیریت عاری از هرگونه خطای اخلاقی و پایبندی به اصول و ارزش‌های اسلامی و مقدم داشتن مصالح کشور و مردم بر مصالح شخصی و حزبیو پایبندی به بنای فکری و اعتقادی مکتب اسلام و عامل مصون ماندن از مداخله قدرت‌های خارجی است. مدیریت جهادی تبلور نقش بی‌بدیل ایمان و بصیرت در شکل‌دهی به مسیر زندگی و سرنوشت ملت وتوجه به هنجارهای اسلامی، ملی و عرفی و بینش درست به حقیقت و مسئولیت‌پذیری در مقابل آن و کوتاه کردن دست افراد ناسالم از دست‌اندازی به مراکز فرهنگی و حیاتی جامعه است.
مدیریت جهادی مدیریتی مؤمنانه و با اخلاص، برپایه عقل و خرد، آرمانگرا و واقع‌بین، کم‌توقع و پرکار و خدمتگزار و با انگیزهدرزمینه تحقق اهداف و آرمان‌های مقدس جمهوری اسلامی ایران و توسعه شاخص‌ها و فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امورات اساسی کشور است.
مدیریت جهادی به تأسی از آموزه‌های اسلامی ضمن دعوت به ایثار، ارزش‌دادن به از خود گذشتگی که نمونه‌ای از آنها در سوره‌های انسان و حشر درباره انصار و مهاجرین آمده است و یا تشویق به همکاری و تعاون بر مبنای تقوا که در سوره مائده ذکر شده است و مقوله انفاق در سوره بقره و توصیه‌های دیگر اسلامی و نیز با بیان اهمیت نیکوکاری و دستگیری فقرا و درماندگان و سالمندان در نیروهای جهادی مؤمن انگیزه لازم را ایجاد کرد.
در مدیریت جهادی به علم، فرهنگ، انسان و ارزش‌های انسانی بیشتر توجه می‌شود. مدیریت جهادی یک نوع مدیریت ارزشی و با اصالت فرهنگی است که با مدیریت علمی هماهنگ است. مدیریت ارزشی توصیه می‌کند و می‌گوید: شما با انسان سروکار دارید و این انسان ارزش‌هایی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. همه مقتضیات تکنیکی و علمی مدیریت در ارزش‌هاست.
مدیریت جهادی کارگزار اجرایی تحقق الگوی ایرانی - اسلامی پیشرفت استو با درک عمیق از شرایط محیطی به خلق فرصت می‌پردازد و برای تحقق اهداف سازمانی خویش که در غالب اهداف نظام اسلامی تعریف شده، با افزایش سطح اعتماد عمومی، حمایت مردمی و عزم ملی را برمی‌انگیزد.
«مبنای مدیریت جهادی را نظام ارزشی اسلام می‌سازد و به حرکت مدیرانجهت ارزشی می‌بخشد. مدیریت جهادی با بهره‌گیری از ابزار علم و فناوری و همچنین با اراده الهی و براساس نقشه الهی به تمشیت امور می‌پردازد. در مدیریت جهادی نظام ارزشی اسلام مبنای قوانین علمی مدیریت علمی قرار می‌گیرد نه به جای آن. از این رو مدیریت جهادی بر دو پایه زیر استوار است:
الف: دانش مدیریت که برگرفته از علم و مکاتب مدیریت است. ب: نظام ارزشی که مبنای قوانین مدیریت و اساس شیوه‌های علمی مدیریت مدیران قرار می‌گیرد.» (واکاوی و بازشناسی فرهنگ و مدیریت جهادی ، 1388: 72 – 71)
ابعاد و مؤلفه‌های مدیریت جهادی
الف: بعد ساختاری دارای مؤلفه‌هایی نظیر مدیریت برای خدا، انعطاف‌پذیری ساختار و تشکیلات مناسب با شرایط.
ب: بعد رفتاری دارای مؤلفه‌هایی نظیر خودباوری، پرکاری، تحول‌آفرینی، پویایی، سخت‌کوشی، مدیریت داوطلبانه، پویا و انعطاف‌پذیری در مأموریت‌ها، توجه به نیروی انسانی به عنوان منابع مهم کاری.
ج: بعد زمینه‌ای دارای مؤلفه‌هایی نظیر: مشارکت‌پذیر، نهادینه کردن اخلاق و ارزش‌های دینی در محیط کار، مدیریت قناعتی با اهمیت دادن به بیت‌المال.
« وجود انگیزه خدایی در فعالیت‌های مادی تبلیغ اسلام و انقلاب، اعتقاد به اسلام و لزوم خودکفایی، علاقه به کار ایثارگرانه برای محرومین، احساس تعهد و مسئولیت شدید در رسیدن به هدف و سرعت در کار، توان کار دسته جمعی مشارکتی شورایی و اعتقاد به عدم تمرکز در تصمیم‌گیری‌های کلان، همدلی به مردم و توان جلب مشارکت آنان و اهمیت دادن به آن، برقراری روابط عاطفی و غیررسمی در انجام فعالیت‌های رسمی، امانت‌داری و در نظر گرفتن منافع عمومی، سادگی سازمانی، اعتماد به همکاران و مساعد نمودن محیط سازمانی برای رشد اعضا، نشاط و سرزندگی در کار وجود روحیه جوانی، داوطلبانه بودن فعالیت و همکاری، خدمت با نیت الهی، تخصص علم و درایت، تداوم و استقامت در کار، کارگروهی و مشارکت اجتماعی، احساس مسئولیت، رعایت تقوا، فرهنگ کار، وجدان کاری و جهاد کاری از مهمترین مؤلفه‌های مدیریت جهادی هستند». ( جزوه واکاوی و بازشناسی فرهنگ و مدیریت جهادی، 1388 : 95 )
شاخصه‌ها و الزامات مدیریت جهادی در عرصه اقتصاد و فرهنگ کشور
1- نگاه کارشناسانه و مدبرانه به مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم 2- توجه به تولیدات داخلی و صادرات کالا
3 - شناسایی نیازهای ضروری و اساسی مردم در حوزه اقتصاد
4 - سوق دادن هدفمندی یارانه‌ها به سمت خدمات عمومی و ضروری مردم
5- نگاه واقع‌گرایانه به اقتصاد جهانی و چگونگی نحوه تعامل با دنیای خارج و روابط کشورها
6- شناسایی صحیح ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود در کشور
7- سرعت عمل لازم در حل و فصل موضوعات و مشکلات
8- پرهیز از هرگونه شتاب‌زدگی در تصمیمات کلان
9- بهره‌گیری صحیح و به موقع از ظرفیت‌ها و امکانات و ظرفیت‌های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی در داخل کشور
10- بهره‌گیری صحیح و مناسب از منابع در داخل کشور (حامل‌های انرژی و ...)
11- متناسب کردن قیمت‌ها با درآمد مردم
12- بالا بردن هزینه‌های کالاهای تجملاتی وارداتی (خودروهای لوکس و ...)
13- توزیع عادلانه برحسب نیاز در سطح کشور به منظور افزایش انگیزه درراستای حمایت از سیاست‌های اقتصادی
14- ایجاد فرصت‌های برابر برای تمامی بنگاه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاران داخلی
15- سوق‌دادن تمامی ابزار فرهنگی کشور و رسانه‌های داخلی در تبلیغ و تشویق مردم به مصرف صحیح محصولات و تولیدات داخلی
16- بالا بردن ساعات بهره‌وری کار در سطح کشور (ادارات و کارخانجات و ...)
17- کاهش تعطیلات رسمی
18- بالا بردن سرعت گردش سرمایه در کشور و توزیع تسهیلات بدون هرگونه قرطاس بازی اضافه
19- بالا بردن اشراف کامل دستگاه‌های نظارتی و کنترلی بر اقتصاد کشور
20- ایجاد فضای کامل امنیت اقتصادی برای سرمایه‌گذاران در اقتصاد داخلی
21- ایجاد سیستم‌های جدید با حفظظرفیت و آمادگی قبلی درراستای حل معضلات و مشکلات پیش‌بینی نشده در موضوعات اقتصادی
22- بالا بردن نقش بنگاه‌های خرد اقتصادی در داخل کشور درزمینه افزایش تولید
23- تصویب و تسهیل قوانین برای کارآفرینی و حمایت از تولیدات داخلی
24- نگاه ویژه به مناطق محروم و کم‌برخوردار به منظور ایجاد و برقراری عدالت اجتماعی و بالا بردن انگیزه‌های حمایتی مردم.
ویژگی های مدیریت جهادی
الف: حوزه تمایلات و گرایش‌ها دارای ویژگی‌هایی نظیر ایمان و اعتقاد به آخرت، تقوا، عدالت، نوع دوستی، آینده‌نگری، تکامل‌گرایی، تمایل به علم و تحقیق، اعتقاد به مشارکت، گرایش به نظم و قانون.
ب: حوزه افکار و ذهنیات دارای ویژگی‌هایی نظیر هوش بالا، جامع‌نگری (نگرش سیستمی)، وجود نظام فکری، ژرف‌نگری و عمیق‌بینی امور، عرضه افکار و همفکری، مشورت.
ج: حوزه رفتار و عینیات دارای ویژگی‌هایی نظیر تواضع و فروتنی، عیب پوشی، پایبندی به ضوابط به جای روابط، عمل به وعده‌های خود، سعه صدر، نظم در کارها، خلاقیت و ابتکار، ارتباط ساده و صریح، خوشرویی، وقار و متانت، پیشگامی در خودشناسی، توان اداره امور سازمانی.
ارائه خدمات بی‌منت و عاشقانه، توجه به مشارکت مردمی در انجام امور، بهره‌گیری حداکثری از امکانات موجود تحت اختیار، اعتقاد متقابل به اعضا و نیروهای مردمی، گسستن قید و بندها و تشریفات مربوط به نظام اداری، ایجاد گفتمان مشترک با بهره‌گیری از خدمات ارائه شده، تقویت بنیان‌های فرهنگی و توجه به این امور در انجام مأموریت‌ها از ویژگی‌های دیگر مدیریت جهادی هستند.
پیش زمینه‌های مدیریت جهادی
پیش زمینه‌های مدیریت جهادی رعایت اصول اقتصاد مقاومتی است که اخیراً در چارچوب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی از سوی رهبری معظم انقلاب به دستگاه‌ها ابلاغ شده و می‌بایست به تفکیک و دقت هر یک مورد توجه قرار گیرد.
1- تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقاء درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط.
2- پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه.
3- محور قراردادن رشد بهره‌وری در اقتصاد با تقویت عوامل تولید، توانمندسازی نیروی کار، تقویت رقابت‌پذیری اقتصاد، ایجاد بستر رقابت بین مناطق و استان‌ها و بکارگیری ظرفیت و قابلیت‌های متنوع در جغرافیای مزیت‌های مناطق کشور.
4- استفاده از ظرفیت اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها درراستای افزایش تولید، اشتغال و بهره‌وری، کاهش شدت انرژی و ارتقاء شاخص‌های عدالت اجتماعی.
5- سهم‌بری عادلانه عوامل در زنجیره تولید تا مصرف متناسب با نقش آنها در ایجاد ارزش، بویژه با افزایش سهم سرمایه انسانی از طریق ارتقاء آموزش، مهارت، خلاقیت، کارآفرینی و تجربه.
6- افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی (بویژه در اقلام وارداتی) و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص.
7- تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تأکید بر افزایش کمی و کیفی تولید (مواد اولیه و کالا).
8- مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی همراه با برنامه‌ریزی برای ارتقاء کیفیت و رقابت‌پذیری در تولید.
9- اصلاح و تقویت همه جانبه نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد ملی و پیشگامی در تقویت بخش واقعی.
10- حمایت همه جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات به تناسب ارزش افزوده و با خالص ارزآوری مثبت از طریق تسهیل مقررات و گسترش مشوق‌های لازم، گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت و زیرساخت‌های مورد نیاز، تشویق سرمایه‌گذاری خارجی برای صادرات، برنامه‌ریزی تولید ملی متناسب با نیازهای صادراتی، شکل‌دهی بازارهای جدید، و تنوع‌بخشی پیوندهای اقتصادی با کشورها به ویژه با کشورهای منطقه، استفاده از سازوکار مبادلات تهاتری برای تسهیل مبادلات در صورت نیاز،ایجاد ثبات رویه و مقررات در مورد صادرات با هدف گسترش پایدار سهم ایران در بازارهای هدف.
11- توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به منظور انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج.
12- افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد کشور از طریق توسعه پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای منطقه و جهان به ویژه همسایگان، استفاده از دیپلماسی درراستای حمایت از هدف‌های اقتصادی، استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای.
13- مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق: انتخاب مشتریان راهبردی، ایجاد تنوع در روش‌های فروش، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش، افزایش صادرات گاز، برق، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی.
14- افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به منظور اثرگذاری در بازار جهانینفت و گاز و تأکید بر حفظ و توسعه ظرفیت‌های تولید نفت و گاز بویژه در میادین مشترک.
15- افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالا بردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با تأکید بر برداشت صیانتی از منابع.
16- صرفه‌جویی در هزینه‌های عمومی کشور با تأکید بر تحول اساسی در ساختارها، منطقی‌سازی اندازه دولت و حذف دستگاه‌های موازی و غیرضرور و هزینه‌های زائد.
17- اصلاح نظام درآمدی دولت با افزایش سهم درآمدهای مالیاتی.
18- افزایش سالانه سهم صندوق توسعه ملی از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز تا قطع وابستگی بودجه به نفت.
19- شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و غیره.
20- تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش افزوده، تولید ثروت، بهره‌وری، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری و اشتغال مولد و اعطای نشان اقتصاد مقاومتی به اشخاص دارای خدمات برجسته در این زمینه.
21- تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان‌سازی آن بویژه در محیط‌های علمی، آموزشی و رسانه‌ای و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی.
22- دولت مکلف است برای تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با هماهنگ‌سازی و بسیج پویای همه امکانات کشور، اقدامات زیر را معمول دارد:
شناسایی و بکارگیری ظرفیت‌های علمی، فنی و اقتصادی برای دسترسی به توان آفندی و اقدامات مناسب، رصد برنامه‌های تحریم و افزایش هزینه برای دشمن، مدیریت مخاطرات اقتصادی از طریق تهیه طرح‌های واکنش هوشمند، فعال، سریع و به هنگام در برابر مخاطرات و اختلال‌های داخلی و خارجی.
23- شفاف و روان‌سازی نظام توزیع و قیمت‌گذاری و روزآمدسازی شیوه‌های نظارت بر بازار.
24- افزایش پوشش استاندارد برایهمه محصولات داخلی و ترویج آن.
راهکارهای توسعه و ترویج مدیریت جهادی از منظر امام خمینی (ره)
«توجه به خدا در همه امور، خودسازی، زنده نگه داشتن روحیه خدمتگزاری و عشق خدمت به مردم، جلوگیری از فساد و انحراف در انجام وظایف، عدم انجام کارهای خلاف قانون و مقررات و مصلحت نظام اسلامی، عدم دخالت در امور دیگران، زنده نگه داشتن روحیه ایثار، گذشت و شهادت، توجه به اصل وحدت، همدلی و همکاری از مهمترین راهکارهای توسعه و ترویج مدیریت جهادی از منظر امام خمینی (ره) هستند .» (واشقانی فراهانی، 1390: 12)
راهکارهای توسعه و ترویج مدیریت جهادی از منظر مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)
«توجه کردن به حفظ ارزش‌های جهادی، حفظ هویت انقلابی و ارزشی جهاد، احساس مسئولیت و مدیریت مسئولانه و منسجم با پایبندی به ارزش‌های الهی و اسلامی، مدیرپروری و انسان‌پروری، تمسک به ایمان انقلابی و جهادی، خستگی‌ناپذیری و ابتکار عمل به خرج دادن و نوآوری و خلاقیت داشتن از مهمترین راهکارهای توسعه و ترویج مدیریت جهادی از منظر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) هستند.» (واشقانی فراهانی، 1390: 13)
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
مدیریت جهادی در عرصه فرهنگ و اقتصاد بر این مسئله دلالت دارد که کشور ما در سال‌های گذشته از این دو ناحیه مورد هجوم بیگانگان قرار گرفته است. «در مدیریت جهادی بیشتر بعد معنوی فرهنگ (زیرساخت‌ها) مورد تأکید قرار می‌گیرند و مدیریت جهادی را ارزش‌ها و بینش‌های فرهنگ اسلامی و جهادی پایه‌ریزی کرده و نظام ارزشی اسلامی روح مدیریت جهادی را تشکیل داده و نقش مهمی را در شیوه‌های علمی مدیریت و جهت‌گیری‌های آن ایفا می‌کند.» ( مرتضوی، زارع پور نصیرآبادی، 1391 : 103)
منابع
1- سقلاطونی، مریم (1393):ترنم بهار: زیر‌نویس‌ها و پیام‌های کوتاه ویژه موضوع سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی، قم، انتشارات مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا وسیما.
2- مرتضوی، مهدی و زارع پور نصیرآبادی، فضل‌الله (1391): فرهنگ سازمانی جهادی، عامل کلیدی مدیریت جهادی، مجله مهندسی فرهنگی، شماره‌های 72و 71، ص 103
3- واشقانی فراهانی، سمانه (1390) : چگونگی بسط و گسترش فرهنگ جهادی در سازمان‌ها
4- واکاوی و بازشناسی فرهنگ و مدیریت جهادی (1388): وزارت جهاد کشاورزی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری
محمدرسول شیخی‌زاده فرماندار قروه
