«يك خانواده محترم» ساخته مسعود بخشي و محصول مشترك ايران و فرانسه در شرايطي به نمايندگي از ايران و به عنوان تنها فيلم شركتكننده از كشورمان در اين جشنواره حضور پيدا كرد كه محتواي داستان، سينماگران ايراني حاضر در كن و نيز شخصيتهايي چون مديرعامل مؤسسه رسانههاي تصويري را به واكنش عليه آن و اظهارنظرهايي پيرامون ضدايراني بودن مضمون و محتوايش واداشت.
با اين حال در اوج كنجكاوي اصحاب رسانه و كارشناساني كه شانس تماشاي اولين اكران اين فيلم در جشنواره فيلم كن را نداشتهاند، محمد آفريده تهيهكننده «يك خانواده محترم» كه در اظهارنظرهايي ضمن پذيرفتن برخي اشكالات فيلم از آن دفاع كرده بود از احتمال اكران دير هنگام اين فيلم در جشنواره فيلم فجر سخن گفته است؛ تصميمي كه شايد به مثابه زمان خريدن عوامل اين فيلم براي خاموش كردن حواشي و انتقادات پيرامون آن باشد. حرف و حديثها پيرامون توهينآميز بودن فيلم «يك خانواده محترم» در حالي ادامه دارد كه اكبر نبوي، مشاور آن در گفتوگو با «جوان» هر گونه اظهار نظر در خصوص اين فيلم را منوط به بازگشت مسعود بخشي، كارگردان و نويسنده اين اثر از فرانسه و گپو گفت خود با او دانست.
در عين حال مسعود نجفي، خبرنگار ايسنا و تنها نماينده از اصحاب رسانه كه در اين جشنواره حضور داشت و شاهد اكران تنها فيلم نماينده ايران بود در گفتوگو با «جوان» درباره صحت و سقم ضد ايراني بودن اين فيلم كه آفريده در بخشي از صحبتهايش اين اظهارات را جبههگيريهاي تند برخي سينماگران عنوان كرده بود ميگويد: «اين فيلم به معناي كامل يك افتضاح واقعي بود، فيلم براي ايرانيان مايه شرمساري بود و بنده به عنوان تماشاگر ايراني كه بينندههاي خارجي را كنار خود ميديدم، نگران بودم كه با ديدن اين فيلم چه تصويري از ايران در ذهن اين تماشاگران خارجي نقش خواهد بست. هر صحنهاي از ايران كه در اين فيلم به نمايش كشيده ميشود، نمايش سؤال برانگيز درگيري و جدالهاي ميان شخصيتهاي فيلم، نمايش دزدي يا داراي مضمونهايي چون پايمال شدن حقوق حيوانات در پلان گربه سوزي فيلم است كه جاي خوشحالي است كه اين صحنه به طور مستقيم به نمايش در نميآيد.»
نجفي ميافزايد: «در كليت اين فيلم تنها يك شخصيت معقول و منطقي به چشم ميخورد كه او نيز يك استاد دانشگاه از پاريس برگشته با بازي بابك حميديان است. اينكه تنها شخصيت مبادي آداب و مثبت فيلم هم سالها در اروپا زندگي كرده است، بسيار مورد پسند خارجيهاي بيننده اين فيلم قرار ميگيرد.» نجفي اين فيلم را مخلوطي از فيلمهاي سياهنمايي كارگرداناني چون بهمن قبادي و سميرا مخملباف و ساير خالقان فيلمهاي سياهنمايي از ايران دانست و گفت: «يك خانواده محترم» روي همه اين فيلمها را سفيد كرده است. به گفته تنها خبرنگار ايراني حاضر در جشنواره فيلم كن، نظر بسياري از تماشاگران ايراني در كنار مديران سينمايي حاضر در اين جشنواره از امير اسفندياري، مدير بخش بينالملل بنياد سينمايي فارابي گرفته تا حسن نجاريان، قائم مقام بنياد سينمايي فارابي، علي اعلايي، رئيس انجمن منتقدان و شفيع آقامحمديان، مدير عامل مركز گسترش سينماي مستند و تجربي درباره فيلم «يك خانواد محترم» منفي بوده است.
فيلم «يك خانواد محترم» در حالي به گفته كارشناسان سينمايي ضد ارزشهاي دفاع مقدس است كه پيش از انتخاب اين عنوان براي آن، عنوان «خرمشهر» براي آن در نظر گرفته شده بود. نجفي درباره اظهاراتي مبني بر پايمال شدن ارزشهاي دفاع مقدس در «يكخانواده محترم» نيز ميگويد: «عنوان فيلم در ابتدا «خرمشهر» بود و به همين خاطر ابتدا تصور ميكردم كه اين فيلم ضعف سينماي ما در حوزه خرمشهر را ميپوشاند. همچنين از آنجا كه فيلم در چند روز مانده به بيست و سوم ارديبهشت و روز خرمشهر اكران ميشد، در نظر داشتم كه پس از تماشاي آن در كن درباره موضوع خرمشهر با محمدرضا آفريده و نيز مسعود بخشي گپ و گفتي داشته باشم اما بعدها فهميدم كه اين فيلم هيچ ربطي به اين قضيه ندارد.
در واقع لوكيشن خانهاي كه شخصيتهاي فيلم بر سر مسائل ارث و ميراثي آن با يكديگر جنجال خانوادگي دارند در خرمشهر واقع شده است. در «فلاشبك»هاي فيلم به دوران گذشته، آرشيوي از فيلمهاي خرمشهر و جنگ پخش ميشود؛ تصاويري كه براي اولين بار آنها را ميديدم و معتقد هستم كه اين بخشها نيز بسيار هدفمند و منظوردار انتخاب شده بود. «يك خانواده محترم» هنوز در ايران به نمايش درنيامده است. در اين شرايط عباسيان، مديرعامل مؤسسه رسانههاي تصويري از وزارت ارشاد خواسته است براي كنكاش دلايل اظهارات اخيرش پيرامون ضد ايراني بودن اين اثر اكران ويژهاي از اين فيلم را براي كارشناسان و اصحاب رسانه در نظر بگيرند اما در عين حال «آفريده» تهيه كننده ايراني اين فيلم از ترجيح خود براي مقارن كردن اولين اكران آن با جشنواره فيلم فجر سال جاري سخن گفته است؛ پيشنهادي كه شايد رويكرد تقليل حساسيتهاي پيرامون محتواي «يك خانواده محترم» را در بطن خود دارد.
در حالي كه آفريده به عنوان تنها نماينده از اين فيلم به اظهارنظر درباره آن پرداخته است، اين انتقاد مطرح ميشود كه چرا اصولاً فيلمي كه قرار نيست كسي پايش بايستد، ساخته ميشود. سيمون سيمونيان كه نقش كوتاه و گذرايي را در فيلم ايفا كرده و بنا به گفت و گوي خود با «جوان» به خاطر رفاقت ديرينهاش با آفريده حضور در اين نقش كوتاه را قبول كرده است در حالي همچون ساير عوامل فيلم از اظهارنظر درباره آن خودداري ميكند كه به نظر ميرسد او نيز به رغم نقش كوتاهي كه داشته چندان از ماحصل و مضمون ضد ايراني فيلم رضايت خاطر ندارد.
از سوي ديگر سيما فيلم به عنوان اولين سرمايه گذار دولتي «يك خانواده محترم» در زمان مناسبي پا پس كشيد و درست در آستانه حضور اين فيلم در جشنواره كن، تلويحاً از آن اعلام برائت كرد تا دليل اين اقدام خود را متفاوت بودن حاصل نهايي فيلم از توافقات اوليه عنوان كند. در عين حال تماسهاي بيپاسخ جوان با آفريده و حضور معنادار كارگردان مسعود بخشي در فرانسه و غيابش به عنوان اصليترين مقام پاسخگو به شبهات پيرامون فيلمش و نيز اظهارات نبوي در پاسخ به «جوان» مبني بر اينكه براي اظهار نظر پيرامون «يك خانواده محترم» بايد منتظر بازگشت كارگردان آن از فرانسه و مشورت با او ماند، حكايت از اثري پر حرف و حديث دارد كه بدون شك ماحصل آن حتي نظر برخي عوامل جانبي را نيز جلب نكرده است.
«بخشي» كه از همان ابتدا ميشد ماحصل اولين تجربه كارگردانياش را از مستندي چون «تهران انار ندارد» حدس زد هنوز به ايران بازنگشته و در اين شرايط اين مسئله كه در ميان تعداد بيشماري از كارگرداناني كه حاضر به ساخت فيلمهاي درخور شأن مردم ايران و كشورشان هستند چرا فيلم ضد ايراني كارگردان مستندسازي چون «بخشي» تحت حمايت سرمايهگذاران دولتي ساخته شده جاي سؤال است؛ نتيجه آنكه امروز با هزينههاي دولتي فيلم «يك خانواده محترم» بر خلاف ارزشهاي ايراني ساخته ميشود تا آفريده طي اظهار نظري از اصلاح اين فيلم براي نمايش آن در ايران سخن بگويد اما آن دسته از ايرانياني كه شاهد نمايش اين فيلم در خارج از مرزهاي كشورمان بودند به خوبي ميدانند كه آب از جوي رفته را هرگز نميتوان به جوي بازگرداند. «يك خانواده محترم» در فرانسه به عنوان نماينده ايران به نمايش درآمد تا با عنوان طعنهآميزش تصويري از يك خانواده نامحترم ايراني را به نمايش گذاشته و كارگردان ان كلاهبرداري، دروغگويي و غرق شدن بسياري از آدمها در مسائل مادي و مالي و فسادي پيرامون آنان را جزء لاينفك مضمون اولين فيلم سينمايي خود قرار دهد.