جوان آنلاین: سینمای ایران در پرداختن به بعضی سوژههای اجتماعی مرتبط با دفاع مقدس، عملکردی قابل قبول ندارد و باید زمان زیادی بگذرد تا بالاخره شخص دغدغهمندی به آن سوژه واکنش نشان بدهد و تصمیم بگیرد، فیلمی درباره آن موضوع بسازد.
شهدای بهزیستی چه در زمان جنگ و چه در سالهای پس از جنگ غریب بودند و کسی به این شهدا در سینما نپرداخته است. مظلومیت این بچهها به حدی است که حتی ما شاهد ساخته شدن فیلم مستند هم از این شهدا نبودهایم. در سینمای مستند که معمولاً دستش برای رفتن به سراغ سوژههای اجتماعی باز است، باز هم شاهد کمکاری، انفعال و غفلت در پرداختن به شهدای بهزیستی بودهایم.
مظلومیت شهدای بهزیستی
رضا عاطفی که چند سال پیش یکی از معدود فیلمهای مستند را درباره شهدای بهزیستی به نام «پدرم ایران، مادرم ایران» ساخته است، در گفتوگو با «جوان» مظلومیت این شهدا را نشانه میرود و چنین میگوید: «به خاطر دید بد برخی از افراد در جامعه، کمتر درباره شهدای بهزیستی صحبت میشد و کسی نمیخواست بگوید اینها بچه پرورشگاه و بهزیستی هستند. شهدای بهزیستی آنقدر مظلومند که حتی پرونده کاملی هم دربارهشان موجود نیست. ما به سختی ۸۲پرونده از شهدا پیدا کردیم. زمانی که من مستند را شروع کردم فکر میکردم مرثیهای برای این شهدا میسازم که هر کسی پس از تماشایش مینشیند و گریه میکند، اما در طول دو سال پژوهش به این نتیجه رسیدم که نباید این کار را بکنم و این شهدا خیلی قهرمان هستند.» یوسف اصلانی که در پروسه ساخت مستند «پدرم ایران، مادرم ایران» حضور داشته، بار دیگر پیشقدم میشود و تصمیم میگیرد در مدیومی بزرگتر با مخاطبی گستردهتر، درباره شهدای بهزیستی فیلمی سینمایی بسازد. اگر افراد دغدغهمندی مثل سید علی احمدی و یوسف اصلانی نبودند و فیلم «بچه مردم» ساخته نمیشد، داستان و تصویر این شهدا در سینمای ایران همچنان مهجور میماند و کسی به دنبال آشنا کردن مردم با شهدای بهزیستی نمیرفت.
اکران بچه مردم اتفاق خوب سینما
اکران فیلم «بچه مردم» اتفاق خوب سینمای ایران در روزهای اخیر است. فیلمی هنرمندانه که به دور از کلیشهگراییهای رایج و شعار دادن، داستان شهدای بهزیستی را روایت میکند. محمد کریمی با «بچه مردم» نشان داد چقدر خوب مدیوم سینما را میشناسد و نوشتن فیلمنامهای جذاب و بدون لکنت را بلد است.
کریمی در گفتوگویی با گلایه از بیتوجهی سینمای ایران به سوژههای متفاوت و پرداختن به مسائل نوجوانان، شکلگیری رسیدن به ایده «بچه مردم» را اینگونه شرح میدهند: «در سینمای ما سالها است که به خاطر پیچیدگیهای اقتصادی فرصت چندانی به سوژهها و گونههای متنوع سینمایی داده نمیشود. به تبع این وضعیت، سینمای نوجوان هم در ته این صف قرار گرفتهاست... ایده اولیه این فیلم از طرف آقای یوسف اصلانی مطرح شد. ایشان از رزمندگانی میگفتند که در پرورشگاه بزرگشده و در زمان جنگ تحمیلی در جبههها حاضر شده و غریبانه به شهادت رسیدهبودند. خُب این یک موضوع تراژیک بود و از آن طرف ما هم نمیخواستیم یک روایت ساده و تخت از آن داشتهباشیم، چراکه داشتن مخاطب و اینکه فیلم دیده شود، برایمان یک اولویت بسیار مهم بود. برای همین بود که شیوه پرداخت، ریتم و فضاسازی فعلی را مدنظر قرار دادم.»
خلاقیت و دوری از فرمولهای خشک
فیلم «بچه مردم» را باید به عنوان تجربهای موفق قلمداد کرد که در زمینه تلاش برای ترکیب سوژه نوجوانان پرورشگاهی، هویت و رفاقت با فرم متفاوت فانتزی موفق عمل میکند. «بچه مردم» بین کمدی، فانتزی و درام اجتماعی در حرکت است. این ترکیب ژانری در سینمای ایران کمسابقه است، بهویژه در اثری با دغدغههای اجتماعی.
فیلمساز با این روش نشان میدهد که میتوان از فرمولهای خشک رئالیسم فاصله گرفت، اما همچنان به حقیقت اجتماعی وفادار ماند. از این نظر، فیلم قدمی کوچک ولی معنادار به سوی تنوع بیانی در سینمای ایران برداشته است. در روزهای پساجنگ تحمیلی دوم، سینمای ایران به چنین فیلمهایی بیش از پیش نیاز دارد. فیلمهایی که شعاری و کلیشهای نیستند و از مفاهیم مهمی، چون وطن، عشق، مسئولیت اجتماعی و رفاقت صحبت میکنند.
همچنین فیلم به شخصیتهای نوجوانش نگاهی متفاوت دارد. معمولاً در فیلمهای ایرانی، شخصیتهای نوجوان و کودکان بیسرپرست نماد مظلومیت هستند، اما در «بچه مردم» کودک نه قربانی، بلکه صاحب اراده و فهم اجتماعی است. به نوعی شخصیتهای نوجوان فیلم کنشگر هستند و در لحظات حساس قادر به گرفتن تصمیمهای مهم و سرنوشتساز هم برای خود و هم برای کشورشان هستند. این تغییر زاویه دید، نگاه سنتی سینمای ایران به کودکان و نوجوانان را دگرگون میکند.
در شرایطی که سینمای ایران مملو از فیلمهای کمدی سطح پایین با سوژههایی در دهههای ۴۰، ۵۰ و ۶۰ است، «بچه مردم» با خلاقیت سازندهاش به فیلمی شریف و متفاوت تبدیل میشود. «بچه مردم» نمونهای است از سینمای دغدغهمند و خلاقانه که میتواند مسیر تازهای برای پرداختن به سوژههای اجتماعی، تاریخی و نوجوانانه در سینمای ایران باز کند. فیلم نشان میدهد که حتی در شرایط محدودیت اقتصادی و پیچیدگیهای تولید، میتوان داستانهایی انسانی، جذاب و متفاوت خلق کرد و در عین حال مخاطب گستردهای را به سینما کشاند.
تصویر زنان بدحجاب رو نباید منتشر کنید. 
