جوان آنلاین: میزبانی ایران از اعضای اکو بعد از ۱۵ سال، نشان از تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و توجه به اهمیت تعمیق روابط با کشور‌های همسایه دارد. این میزبانی پس از آنکه غرب برای راه‌اندازی نوع جدیدتری از پروژه انزوای ایران، مکانیسم ماشه را فعال کرد، قدرت‌نمایی و یک‌موفقیت برای ایران تلقی می‌شود. اکو اگرچه با فرازونشیب‌هایی در طول حدود ۳۰ ساله خود مواجه بوده، اما در این مدت، این سازمان از طریق اقدامات و ابتکارات مختلفی مانند: تهیه اسناد اساسی، برنامه‌های عملیاتی، استراتژی‌های بلندمدت، تعیین اولویت‌ها و نهایی کردن توافقات مهم منطقه‌ای در زیربخش‌های اصلی همکاری، چارچوب و پایه لازم را برای ادغام و همگرایی اقتصادی کشور‌های عضو خود فراهم کرده است.
«اکو» ظرفیت‌های تجدیدشده
دستیابی به اهداف اقتصادی، سیاسی، امنیتی و حتی حل‌وفصل مناقشات پیرامون هم بخشی از سیاست سازمان اکو است. در همین رابطه دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان در مراسم افتتاحیه این نشست بر لزوم تلاش‌ها برای کاهش تنش‌ها و اجتناب از درگیری‌ها در منطقه تأکید و آمادگی ایران را برای حل اختلافات میان پاکستان و افغانستان ابراز کرد. با توجه به منابع مهم معدنی و انرژی کشور‌های عضو، این سازمان می‌تواند در زمره یکی از قطب‌های اقتصادی منطقه‌ای و حتی جهانی قرار گیرد و نیاز‌های خود را در این زمینه تأمین کند، همچنین پیوند‌های مذهبی و فرهنگی در منطقه می‌تواند شرایطی را برای ارتباط و همکاری نزدیک‌تر ایجاد کند. موقعیت ژئوپلیتیک ایران در سازمان اکو به عنوان پلی بین آسیا و اروپا برای کشور‌های عضو حائز اهمیت بوده و موجب تأثیرگذاری بازیگری منطقه‌ای می‌شود، زیرا بسیاری از اعضای اکو محصور در خشکی هستند، بنابراین ایران به همراه پاکستان و ترکیه که به دریا دسترسی دارند می‌توانند نقش کلیدی در کاهش هزینه‌ها و زمان حمل‌ونقل در داخل این بلوک ایفا کنند. در همین حال، ایران حلقه اتصال بین پاکستان و ترکیه است، از این رو اگر ایران در چشم‌انداز ترانزیتی و تجاری ایران در قلب منطقه آسیا مرکزیت یابد، هم از عواید اقتصادی آن بهره می‌برد و هم آثار امنیتی را شامل حال خود می‌کند، به ویژه که امریکا درصدد است، کریدور‌های جایگزینی را در آسیا تأسیس کند که ایران را از آن حذف کند که کریدور هند- خاورمیانه- اروپا یا کریدور آی‌مک مهم‌ترین آن است؛ کریدوری که برای تبدیل رژیم‌صهیونیستی به هاب ترانزیتی منطقه و در نتیجه حفظ موجودیت آن بنا شده است.
پیشنهادات ایران مبنی بر ایجاد پلیس منطقه‌ای اکو (اکوپل) و همچنین ایجاد پول مشترک منطقه‌ای برای ارتقای سطوح همکاری، سرآغاز دور جدیدی از تعمیق و استقلال همکاری‌های درون سازمانی است. با وجود آنکه ایده ایجاد پول مشترک پیش از این وجود داشته، اما ارائه آن از سوی ایران می‌تواند آن را جدی‌تر کند و آن را در اولویت قرار دهد. طی هفته‌های گذشته، دبیر کل اکو بر ضرورت بازنگری راهبردها، تسهیل تجارت، کاهش موانع گمرکی و حتی طراحی واحد پول مشترک برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی تأکید کرد. در حالی که جزئیات خاصی درباره طراحی مکانیسم پشتیبانی یا ساختار حاکمیتی ارز هنوز معلق است، اما اراده سیاسی ایران نشان‌دهنده تغییر راهبردی به سمت خوداتکایی منطقه‌ای و حاکمیت اقتصادی است. مقاوم‌سازی اقتصاد منطقه در برابر فشار‌های غربی و تقویت زنجیره تأمین و تجارت درون‌منطقه‌ای بدون دلار از اهداف اختصاص ارز خصوصی در این سازمان است که در پس تحولات پیش‌بینی نشده در آینده مفید واقع می‌شود.
اگر این ایده شکل بگیرد و ارز مشترک تأسیس شود، با کاهش سلطه دلار امریکا در تجارت منطقه‌ای بازار‌های مالی جهانی تأثیر می‌گیرند، همچنین سایر کشور‌ها به پیگیری تلاش‌های مشابه همکاری ارزی تشویق می‌شوند و می‌تواند به عنوان عاملی در برابر نفوذ اقتصادی غرب عمل کند که با اهداف گسترده‌تر ایران برای همکاری و استقلال منطقه‌ای همسو است، زیرا امریکا نقشه ویژه‌ای برای این منطقه آسیا دارد و تلاش می‌کند با نفوذ چندگانه خود، از پیشروی سیاسی ایران و همچنین چین و روسیه جلوگیری کند. از این جهت، توجه به همکاری‌ها ذیل سازمان اکو بر تحرکات و اقدامات امریکا اثر می‌گذارد و کارکرد راهبرد واشینگتن را کند می‌کند.
علاوه بر آن، فعالیت‌های این سازمان و عمل به پیشنهاد ایران مبنی بر تشکیل اکوپل، مختصات جدید امنیتی را تعیین خواهد کرد، زیرا مقابله با قاچاق کالا و مواد مخدر، مبارزه با تروریسم و جرائم سازمان‌یافته و تقویت همکاری انتظامی و سایبری، نیازمند همکاری‌های امنیتی گسترده‌تری برای زدودن عوامل بی‌ثباتی در منطقه هستند.
تمایل برای جداسازی از نظم جهانی
جهان در پی تحولات پیچیده و آشوب‌ناک نظام جهانی در حال تجربه‌کردن وقایع غیرقابل انتظاری است که بسیاری از تحلیلگران لزوم به‌کارگیری روش‌های سودمند، پیشرانه و پیشگیری‌کننده را گوشزد کرده‌اند. بر همین اساس، رویداد‌های کنونی و آتی در گذر تغییر نظم تک‌قطبی، بسیاری از کشور‌های جهان را دستخوش تغییراتی خواهد کرد که هر کس به نوبه سهم خود در این تغییر می‌تواند متضرر یا منتفع شود. یکی از شیوه‌های موجود برای حفظ منافع ملی کشور‌ها و کسب منفعت‌های آینده، انفصال کشور‌ها از نظم تحمیلی غربی و ادغام در روند تغییر نظم تک‌قطبی است، از این رو تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، تکثیر سازمان‌ها و ائتلاف‌های مستقل و تنوع بخشیدن به تعاملات بین‌المللی بخش مهم سیاست خارجه کشور‌های آگاه از این تغییر را تشکیل داده است. در همین راستا، ایران همزمان با انگیزه خنثی‌سازی حریم‌ها و مهار فشار‌های سیاسی و اقتصادی امریکا و شرکای اروپایی‌اش، برای پیشبرد و توسعه روابط در زمینه‌های مختلف، گفتوگو و دیپلماسی پویا با کشور‌های منطقه را اختیار کرده است. یکی از راهبرد‌های اصلی امریکا برای فشار بر ایران، در انزوا قرار دادن ایران در منطقه است تا به زعم خود، ایران را در محاصره سیاسی منطقه قرار دهند. در بحبوحه تحریم‌های غرب علیه ایران و همچنین فشار‌های امریکا، حضور ۱۰ عضو اکو در اجلاس وزرا در تهران و همچنین حضور وزرای کشور‌های همسایه غیرعضو، پیام مهم و روشنی را به غرب می‌فرستد: «ایران را نمی‌توان با تحریم‌ها متوقف کرد و غرب نمی‌تواند ایران را با حیله برنامه هسته‌ای یا حقوق بشر منزوی کند.» اثربخشی این رویه هنگامی است که دستگاه سیاست خارجه خود را از تله مذاکره با امریکا رها بخشد و با آزادی کردن خود از این بند، در دیپلماسی جهانی فعال شود. ایران ظرفیت‌های مشترک امنیتی، اقتصادی و فرهنگی با کشور‌های عضو اکو دارد و این موضوع منبع خوبی برای تقویت همکاری‌های آینده خواهد بود.
