جوان آنلاین: بخش کشاورزی ایران در سال زراعی ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ دوره‌ای تاریخی از رشد و تحول را تجربه کرد که این رشد حاصل ترکیبی از برنامه ریزی‌های استراتژیک دولت، اجرای طرح‌های کلان ملی، سخت‌کوشی کشاورزان ایرانی و به کارگیری فناوری‌های نوین است. دستاورد‌های این سال نه تنها در افزایش کمی تولیدات بلکه در ارتقای بهره وری، پایداری تولید و امنیت غذایی نقش موثری داشته است.
به گزارش ایرنا، دولت گذشته مبلغ ۵ میلیارد دلار از محل واردات کالا‌های اساسی، ۲۲۲.۵ همت نیز مربوط به خرید تضمینی محصولات کشاورزی از جمله ۲۱۱ همت به گندمکاران، ۲ همت به کلزاکاران، ۲ همت به جو کاران، ۶ همت به غرامت بیمه محصولات کشاورزی ۱.۵ همت یارانه تولیدکنندگان بذر بدهکار بود که دولت چهاردهم برای رفع برخی چالش‌ها این مبالغ را پرداخت کرد.
این درحالیست که دولت چهاردهم در ابتدای امر با مشکلاتی همچون قیمت گذاری محصولات خرید تضمینی، عدم برنامه ریزی تامین سوخت کشاورزی، واردات بی رویه گوشت قرمز، عدم جذب دام سنگین تولید داخل، واردات بی رویه کنجاله سویا، نیمه تعطیل شدن کارخانجات روغن کشی، عدم خرید دانه‌های روغنی تولید داخل توسط کارخانجات روغن کشی و واردات بی رویه برنج خارجی و عدم جذب برنج تولید داخل رو‌به‌رو بوده است.
در همین میان دولت چالش‌های جدی همچون کندی جریان ورود منابع مالی دولتی و خصوصی به بخش کشاورزی، کندی جریان ورود و بکارگیری دانش و فناوری جدید در محیط کشاورزی، پیچیدگی و دشواری راه اندازی کسب و کار‌های کشاورزی به دلیل زمین محور بودن و فقدان نهاد خصوصی منسجم و مقتدر در محیط کشاورزی داشته است. اما با این وجود دولت چهاردهم برنامه حفاظت و صیانت از منابع پایه تولید (آب و خاک و تنوع زیستی) و منابع طبیعی، خودکفایی در تولید محصولات راهبردی، ارتقا بهره وری تولید، تنوع بخشی به سیاست‌های حمایتی، صیانت و توانمندسازی منابع انسانی و ارتقا کرامت کشاورزان، ساماندهی و تامین بهنگام و کافی نهاده‌های کشاورزی و توسعه و تکمیل زنجیره ارزش محصولات کشاورزی با تاکید بر صنایع تبدیلی و تکمیلی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داد تا بتواند برخی مشکلات را مرتفع سازد.
با این حال اقدامات دولت چهاردهم منجر به رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی، بهبود تراز تجاری، کاهش ارزش واردات، افزایش ارزش صادرات، مدیریت تورم مواد غذایی، افزایش تولید پنبه، شکر و بذر گندم، توسعه کشت دیم و ارتقای مکانیزاسیون کشاورزی شده است.
رشد ۵.۶ درصدی ارزش افزوده بخش کشاورزی
براساس آمار‌های موجود ارزش افزوده بخش کشاورزی در سال ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ منفی ۲.۴ درصد بوده که در سال ۱۴۰۴- ۱۴۰۳ به مثبت ۳.۲ درصد رسید که رشد ۵.۶ درصدی را نشان می‌دهد که این مهم ناشی از افزایش بهره وری در واحد سطح، کاهش ضایعات و در نهایت افزایش تولید محصولات کشاورزی بوده است.
بهبود ۳ میلیارد دلار تراز تجاری بخش کشاورزی
حال در سال ۱۴۰۲ تراز تجاری منفی ۱۱ میلیارد و ۲۱۳ میلیون دلار بود که در سال ۱۴۰۳ این رقم به منفی ۸ میلیارد و ۱۲۶ میلیون دلار رسید که با افزایش ۳ میلیارد و ۸۷ میلیون دلاری، رشد ۲۷.۵ درصدی را نشان می‌دهد که ناشی از کاهش واردات و افزایش صادرات به همراه صرفه جویی و مدیریت منابع و مصارف ارزی بوده است.
کاهش ۶ درصدی ارزش واردات
از آنجایی که کشور بخشی از کسری کالا‌های اساسی خود را از محل واردات تامین می‌کند، طبق آمار سال ۱۴۰۲ ارزش کالا‌های وارداتی بخش کشاورزی ۱۷ میلیارد و ۶۲۶ میلیون دلار بود که در سال ۱۴۰۳ این رقم به ۱۶ میلیارد و ۵۸۸ میلیون دلار رسید که دارای کاهش یک میلیارد و ۳۸ میلیون دلاری است که کاهش ۶ درصدی را نشان می‌دهد.
کاهش واردات و افزایش صادرات به همراه صرفه جویی و مدیریت منابع و مصارف ارزی بوده است.
افزایش ۳۲ درصدی ارزش صادرات بخش کشاورزی
براساس آمار‌ها در سال ۱۴۰۲ ارزش صادرات بخش کشاورزی ۶ میلیارد و ۴۱۳ میلیون دلار بود که در سال ۱۴۰۳ این رقم به ۸ میلیارد و ۴۶۳ میلیون دلار رسید که با افزایش ۲ میلیارد و ۵۰ میلیون دلاری رشد ۳۲ درصدی داشته است که این امر ناشی از افزایش صادرات محصولات نیمه گرمسیری از جمله پسته و خرما و توسعه مبادی صادراتی محصولات کشاورزی بوده است.
مدیریت روند تورم گروه خوراکی
تورم گروه خوراکی‌ها در ۱۲ ماهه منتهی به تیر ماه ۱۴۰۲ حدود ۳۱.۳ درصد بود که این نرخ در تیر ماه ۱۴۰۳ به ۳۴.۳ درصد رسید که رشد ۹ درصدی را نشان می‌دهد.
اعتصاب کامیون داران و جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اصلاح قیمت برخی اقلام و مالیات ارزش افزوده کالا‌های اساسی زمینه ساز افزایش تورم گروه خوراکی‌ها از اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ به بعد شده است.
افزایش ۱۰.۳ درصدی ارزش صادرات سبزی و صیفی جات
همچنین در سال ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ ارزش صادرات سبزی و صیفی ۷۶۴ میلیون دلار بود که در سال ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ این رقم به ۸۴۳ میلیون دلار رسید که با افزایش ۷۹ میلیون دلاری ۱۰.۳ درصد رشد را نشان می‌دهد. این افزایش تولید ناشی از ارتقای بهره وری، مدیریت مناسب مشوق‌های حمایتی و شرایط اقلیمی بوده است.
رشد ۱۴.۹ درصدی تولید پنبه
پنبه یکی از محصولات کشاورزی ارزشمند است که نقش مهمی در صنعت نساجی دارد بنابراین طبق آمار‌ها در سال ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ تولید پنبه کشور ۸۰ هزارتن بود که در سال ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ این میزان به ۹۲ هزارتن رسید که با افزایش ۱۲ هزارتنی رشد ۱۵ درصدی را نشان می‌دهد.
جهش تولید شکر و مسیر خودکفایی
دستیابی به خودکفایی در تولید شکر، یکی از کلیدی‌ترین اهداف بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی ایران است که آمار سال ۱۴۰۳ - ۱۴۰۴ نشان از یک جهش کم سابقه در این حوزه دارد به طوری که در سال مذکور یک میلیون و ۹۴۰ هزارتن شکر در کشور تولید شد این درحالیست که میزان تولید سال قبل آن (۱۴۰۳ - ۱۴۰۲) یک میلیون ۵۲۰ هزارتن بوده است.
این آمار نشان می‌دهد که سال گذشته حجم تولید شکر ۴۲۰ هزارتن افزایش داشته که رشد ۲۸ درصدی را نشان می‌دهد.
این افزایش تولید ناشی از برنامه ریزی و اجرای طرح خودکفایی شکر، برنامه ریزی در تامین بذور با کیفیت و انجام عملیات‌های ترویجی و به زراعی، افزایش بهره وری و سطح زیرکشت چغندر و نیشکر قندی به همراه اجرای عملیات به ورزی و به نژادی است که تا پایان دولت چهاردهم خودکفایی کامل در تولید شکر کشور محقق خواهد شد.
رشد ۷.۴ درصدی تولید بذر گندم
گندم یکی از کالا‌های استراتژیک کشور به شمار می‌رود که خودکفایی در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است بنابراین در سال ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ حدود ۹۶۸ هزارتن بذر گندم در کشور تولید شد که این رقم در سال ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ به یک میلیون و ۴ هزارتن رسید که با افزایش ۷۲ هزارتنی رشد ۷.۵ درصدی را نشان می‌دهد.
این افزایش تولید ناشی از گسترش سطح زیرکشت مزارع بذری، استفاده از ارقام اصلاح شده، حمایت مالی و اعتباری\، ارتقای فناوری، فراوری بذر و افزایش آموزش و نظارت فنی بوده است.
توسعه ۴.۵ درصدی کشت دیم؛ جهش در تولید پایدار
در شرایط کم‌آبی کشور توسعه کشت دیم به عنوان یک راهبرد کلیدی برای افزایش پایداری تولید و صیانت از منابع آب شناخته می‌شود. در سال ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ سطح زیرکشت دیم ۵ میلیون و ۷۹۷ هزارهکتار بود که در سال ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ این رقم به ۶ میلیون و ۶۰ هزار هکتار رسید که با افزایش ۲۶۸ هزار هکتاری، رشد ۴.۵ درصدی را نشان می‌دهد.
این افزایش سطح زیرکشت نیز ناشی از افزایش بهره وری تولید (استفاده از روش‌های مدرن برای افزایش تولید)، بهبود عملیات مدیریتی، توسعه تکنولوژی و حمایت‌های هدفمند دولت (توسعه کشت دیم پایدار)، تامین بذر و نهاده‌های مناسب، توسعه آموزش و ترویج کشت دیم و انتقال دانش بوده است.
ارتقای مکانیزاسیون کشاورزی؛ تحولی در بهره وری
مکانیزاسیون به عنوان موتور محرک بهبود بهره وری و کاهش هزینه‌های تولید در بخش کشاورزی است بنابراین در سال ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ ضریب مکانیزاسیون ۲۹۲ اسب بخار در هکتار بود که این رقم در سال ۱۴۰۴ - ۱۴۰۳ به ۳۱۱ اسب بخار درهکتار رسید که با افزایش ۱۹ اسب بخار در هکتار رشد ۷درصدی را نشان می‌دهد.
دولت در بخش مکانیزاسیون اقداماتی همچون نوسازی ناوگان، افزایش ماشین آلات کشاورزی، ارایه تسهیلات خرید تجهیزات، توسعه فناوری‌های نوین و اجرای سیاست‌های حمایتی را بکارگرفته است؛ بنابراین آمار‌های سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ نسبت به سال ۱۴۰۲ به وضوح نشان می‌دهد که بخش کشاورزی ایران در مسیر تحولی مثبت و پایدار قرار گرفته است و این موفقیت‌ها حاکی از ترکیب هوشمندانه سیاست‌های دولتی، فناوری و تلاش بخش خصوصی و کشاورزان است که می‌تواند در نهایت ایران را به یکی از قطب‌های مهم کشاورزی در منطقه تبدیل کند.
