کد خبر: 1302035
تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ - ۰۲:۲۰
«آیین سخنوری و سردم خوانی» در آیینه یک پژوهش نوانتشار
دریچه‌ای به سوی یک «آیین گمشده» «کتاب دری به سوی یک آیین گمشده، بازنمایی از آیین کهن سخنوری است که قدمتی ۳۰۰ ساله دارد
سمانه صادقی

جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن می‌رود، همانگونه که از نام آن هویداست، به بازخوانی تاریخچه و چند و، چون «آیین سخنوری و سردم خوانی» پرداخته است. این پژوهش از سوی علی عابدی انجام شده و پژوهشکده تاریخ معاصر ایران، به انتشار آن همت گماشته است. تارنمای ناشر در بسط محتوای این کتاب، به نکات ذیل اشارت برده است:
«کتاب دری به سوی یک آیین گمشده، بازنمایی از آیین کهن سخنوری است که قدمتی ۳۰۰ ساله دارد. خاستگاه این آیین، ملک ری و تهران قدیم بود. چراغ این آیین کهن و نمایشی از دوره قاجار تا اواخر سلسله پهلوی می‌تابید، اما تجددگرایی رضاخان و مخالفت او با هر آنچه بویی از مذهب داشت، باعث شد تا این آیین رو به خاموشی نهد، اما تاریخ نشان داد، نمی‌توان آیینی را که در دل‌ها ریشه دارد، با دستور خاموش کرد. سخنوران برای زنده نگه داشتن آیین سخنوری و سردم‌خوانی، این آیین را به صورت سینه به سینه از استاد و پیر به شاگرد، در مجالس درس محافل آیینی، قهوه‌خانه‌ها و در بازار بین صنوف مختلف منتقل می‌کردند و سخنوران را به یادگیری علوم قرآنی، دستگاه‌های موسیقی، ادبیات غنی فارسی و عرب، شاعری و بداهه‌گویی، احکام شرعی و فن بیان، فرا می‌خواندند و تشویق می‌کردند. شاید بتوان گفت این آیین، حلقه مفقوده ادبی و نمایشی عصر حاضر است. در تاریخچه این آیین باید گفت، حدود ۱۰۰ سال پیش شاعری توانمند، خوش ذوق، ولایی و از دوستداران اهل بیت (ع) از شهر قزوین، به نام حاج حسین بابا متخلص به (مشکین)، برای اینکه مجالس عزاداری حضرت اباعبدالله (ع) از رونق بیشتری بهره‌مند شود و روضه و سینه زنی باشکوه‌تر برگزار شود، تصمیم گرفت اشعاری را در دستگاه‌های موسیقی بسراید. به نحوی که نوحه در یکی از دستگاه‌های موسیقی، مانند سه‌گاه، چهارگاه، بیات ترک و دیگر دستگاه‌ها شروع می‌شد و در همان دستگاه به پایان می‌رسید. هر نوحه شرح حال کامل یکی از شهدای کربلا یا ائمه معصومین (ع) بود که با استناد به مقاتل، احادیث، روایات صحیح نظیر لهوف و منتهی‌الآمال سروده می‌شد. این سبک که از سوی مرحوم مشکین ابداع شد، زمینه‌خوانی نام گرفت. مرحوم مشکین هم عصر و از دوستان شاعر پرآوازه آن دوران عارف قزوینی بود و از او در ابداع سبک زمینه‌خوانی، کمک فراوانی گرفت. زیرا عارف، به تمام دستگاه‌های موسیقی مسلط بود. مشکین پس از ابداع سبک زمینه‌خوانی، از قزوین به تهران عزیمت نمود و در تهران و شهرری، با استقبال پرشوری از طرف مداحان و سخنوران و سردم‌خوانان آن زمان مواجه شد و این سبک جدید در تهران و شهرری، در پاتوق‌های عزاداری که معمولاً در منازل و حسینیه‌ها و بعضی از گذر‌ها و تکیه‌ها در بعضی از روز‌های هفته مثل شب‌های جمعه و پنج‌شنبه منعقد می‌شد، رواج یافت. به‌طوری که هیئت‌های هفتگی در تهران و شهرری گسترش یافت و تقریباً تمام شب‌های هفته در تهران و شهرری، این مجالس برگزار می‌شد و هنوز بعد از گذشت سال‌ها، این مجالس در چند پاتوق در تهران و چند پاتوق در شهرری برقرار است. بعد از گذشت چند سال از عزیمت مرحوم مشکین به تهران و سرودن نوحه‌های زمینه‌خوانی در دستگاه‌های مختلف موسیقی و استقبال پرشور مستمعین، سبک زمینه‌خوانی به اوج شکوفایی رسید و هر مداحی که می‌خواست نوحه‌های زمینه‌خوانی را در مجالس و پاتوق‌ها بخواند، باید به تمام دستگاه‌ها و ردیف‌های آوازی آشنایی کامل داشته باشد. این خود یک اصل برای مداح بود و به همین خاطر هر کسی نمی‌توانست نوحه‌ها را بخواند و حتماً باید دستگاه‌های موسیقی را فرامی‌گرفت...».

برچسب ها: کتاب ، سخن ، نویسنده
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
captcha
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار