ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دکترین جدید سیاست خارجی روسیه را تصویب و فرمانی را در این زمینه در ۱۱ فروردین (۳۱ مارس) امضا کرد. پوتین در دیدار با اعضای دائم شورای امنیت روسیه گفت: «تغییرات ریشه‌ای در زندگی بین‌المللی، ما را به اصلاح جدی اسناد اصلی برنامه‌ریزی راهبردی از جمله دکترین سیاست خارجی روسیه که مبانی، وظایف و اولویت‌های فعالیت دیپلماتیک را مشخص می‌کند، مجاب کرد.» نسخه قبلی، استراتژی جدید برای سیاست خارجی روسیه در نوامبر۲۰۱۶ منتشر شد و طی چند سال گذشته نیز روی به‌روزرسانی آن کار شد تا اینکه در ژانویه سال گذشته میلادی، سند آماده‌شده برای بررسی آن با اعضای دائم شورای امنیت این کشور ارائه شد، با این حال پوتین پیش‌نویس مفهوم را برای بررسی بازگرداند و در نهایت در ۳۱ مارس ۲۰۲۳ این سند را امضا کرد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز تأکید کرده دکترین جدید سیاست خارجی روسیه به طور منطقی منعکس‌کننده تحولات انقلابی در امور بین‌الملل است.
سند دکترین جدید سیاست خارجی روسیه شامل موارد مختلفی می‌شود. نخست اینکه در این سند بالادستی به این اشاره شده که روسیه نه خود را دشمن غرب می‌داند و نه خود را در رابطه با غرب منزوی می‌کند و هیچ‌گونه نیات خصمانه‌ای نسبت به آن ندارد. این امر با توجه به تبلیغات و جنگ روانی گسترده غرب به سرکردگی امریکا علیه روسیه که آن را به عنوان یک دشمن نظم بین‌المللی غرب‌محور و نیز دارای اهداف شدید ضدغربی معرفی کرده معنا پیدا می‌کند. به ویژه پس از آغاز جنگ اوکراین، واشنگتن و دیگر کشور‌های غربی مدام در تلاش هستند روسیه را به عنوان یک قدرت تجاوزگر مطرح کنند، در حالی که مسکو قبل از این جنگ بار‌ها به غرب و ناتو درباره تلاش مستمر برای گسترش ناتو به سوی شرق و به ویژه عضویت اوکراین در این سازمان نظامی که به مفهوم عبور از خط قرمز‌های امنیت ملی روسیه است، هشدار داده بود، لذا از دیدگاه مقامات ارشد روسیه، حمله نظامی به اوکراین که آن را عملیات نظامی ویژه نامیده در واقع تلاشی برای جلوگیری از توسعه‌طلبی غرب و به خط افتادن امنیت ملی و موجودیت روسیه است. از دیدگاه مسکو هدف غرب از کمک‌های بی‌سابقه نظامی و تسلیحاتی به اوکراین نیز تداوم جنگ خونین اوکراین و تضعیف هر چه بیشتر روسیه با هدف نهایی تجزیه آن است. به این ترتیب نه فقط پایانی برای جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۳ متصور نیست بلکه با توجه به تداوم و گسترش کمک‌های نظامی و تسلیحاتی بی‌سابقه غرب به کی‌یف انتظار می‌رود دامنه آن گسترده‌تر شود.
موضوع دیگری که در این سند مطرح شده این است که روسیه می‌تواند از نیرو‌های مسلح برای دفع و جلوگیری از حملات به خود و متحدانش استفاده کند. این امر نیز اکنون با توجه به اقدامات نظامی روسیه در اوکراین و پیش از این مداخله نظامی در قزاقستان در قالب نیرو‌های سازمان پیمان امنیت جمعی مصداق پیدا کرده است. مسکو بار‌ها اعلام کرده است هیچ تردیدی درباره استفاده از قدرت نظامی برای حفاظت از تمامیت ارضی و دفع تهدیدات علیه امنیت روسیه نخواهد کرد. این مسئله اکنون با توجه به اصرار غرب به سرکردگی امریکا برای تشدید خصومت با روسیه و صف‌آرایی در برابر آن بیشتر مصداق پیدا کرده است. «دیمیتری مدودف» رئیس‌جمهور پیشین و معاون رئیس شورای امنیت روسیه چندی قبل درباره وقوع جنگ جهانی سوم هشدار داد. او در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۳ طی سخنانی گفت: «جهان به خطر جنگ جهانی سوم به دلیل خصومت‌ها علیه فدراسیون روسیه نزدیک شده است.» هشدار جدی مدودف درباره امکان بروز جنگ جهانی سوم با تشدید خصومت‌ها علیه روسیه با توجه به روند‌های کنونی در زمینه امتناع غرب از دادن تضمین‌های امنیتی به روسیه از جمله خودداری از عضویت اوکراین در ناتو، حمایت گسترده و رو به افزایش غرب از اوکراین در جنگ کنونی با روسیه و تشدید همه‌جانبه فشار‌های بلوک غرب علیه مسکو از جمله گسترش دامنه تحریم‌ها بیان شده است.
موضوع مهم دیگر در دکترین سیاست خارجی جدید روسیه، تصریح بر این مطلب است که روسیه به کاهش توانایی کشور‌های غیردوست با توجه به سوءاستفاده آن‌ها از موقعیت خود در اقتصاد جهانی کمک می‌کند. این مسئله با توجه به تلاش مستمر روسیه به همراه چین و دیگر کشور‌های عضو گروه بریکس برای بازتعریف اقتصاد و تجارت و مالیه جهانی بر اساس واقعیات جدید به ویژه رشد فزاینده اقتصاد‌های نوظهور از یک سو و از طرف دیگر سوءاستفاده امریکا از موقعیت برتر دلار به عنوان ارز بین‌المللی اصلی برای پیشبرد سیاست‌ها و اهداف سلطه‌گرانه خود با تحریم کشور‌ها و تحت فشار قرار دادن آن‌ها معنا پیدا می‌کند. در عین حال روسیه و چین به عنوان دو قدرت بین‌المللی مهم در سال‌های اخیر گام‌های مهمی برای گسترش همکاری‌ها و نیز اتخاذ مواضع واحد علیه سیاست‌ها و اقدامات یک‌جانبه‌گرایانه امریکا برداشته‌اند و خواهان اتخاذ رویکرد چندجانبه‌گرایی به عنوان مبنای نظم بین‌المللی جدید هستند.
موضوع چهارم در سند جدید سیاست خارجی روسیه تصریح این است که رویکرد روسیه نسبت به سایر کشور‌ها با سیاست‌های سازنده، بی‌طرف یا غیردوستانه آن‌ها تعیین خواهد شد. این امر به آن معناست که مسکو در تعیین و اجرای سیاست‌ها و رویکرد خود در قبال سایر کشور‌ها بر مبنای نحوه رفتار آن‌ها عمل خواهد کرد. در این راستا در سال ۲۰۲۲ در قالب مفهومی موسوم به کشور‌های غیردوست که شامل کشور‌های بلوک غرب و برخی دیگر از کشور‌ها که با سیاست‌های غرب علیه روسیه هم‌داستان شده‌اند، مسکو روابط و مراودات خود را با این کشور‌ها کاهش داده و امتیازات ترجیحی در زمینه فروش نفت و گاز و نیز سایر اقلام صادراتی به این دسته از کشور‌ها را کنار گذاشته و روابط خود با این کشور‌ها را بازتعریف کرده است.
مسئله مهم دیگر در سند جدید سیاست خارجی روسیه این است که در آن تصریح شده که از بین بردن آثار سلطه امریکا در جهان و ایجاد شرایطی برای کنار گذاشتن جاه‌طلبی‌های هژمونیک در اولویت توجه خواهد بود و در این راستا مسکو، واشنگتن را منبع اصلی خطر برای امنیت خود و صلح بین‌المللی می‌داند. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه می‌گوید: «دکترین جدید سیاست خارجی روسیه امکان اقدامات واکنشی متقارن یا نامتقارن را فراهم می‌کند؛ جایی که در این مفهوم، امریکا آغازگر و موتور اصلی رویکرد ضدروسیه در جهان نامیده شده است.» مسکو بار‌ها درباره سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه امریکا که هنوز هم خود را در قالب پلیس جهانی تصور کرده و تلاش می‌کند با مداخله‌گرایی در نقاط مختلف جهان از جمله در جنگ اوکراین در قالب سرکرده غرب، اهداف یک‌جانبه خود را پیش ببرد، ابراز نگرانی کرده و خواهان تغییر این رویکرد شده است. روسیه در کنار چین معتقد هستند تحولات بین‌المللی و واقعیات نظام جهانی مؤید گذار به سوی نظام چندقطبی است، در حالی که امریکا همچنان با پافشاری بر حفظ نظام تک‌قطبی و تلاش برای ایفای نقش پلیس جهانی به دنبال اهداف و خواسته‌های خود از طریق یک‌جانبه‌گرایی است. همچنین همکاری و مشارکت رو به افزایش روسیه و چین همواره با واکنش منفی بلوک غرب به سرکردگی امریکا مواجه شده است.
نکته آخر اینکه در این سند تصریح شده است روسیه نسبت به درک بیهودگی رویارویی از سوی غرب و بازگشت به تعامل برابر ابراز امیدواری می‌کند. اکنون مشخص شده است کشور‌های اروپایی عضو ناتو نیز در همان مسیر مدنظر امریکا با روسیه به تقابل پرداخته‌اند، در حالی که روسیه خواهان تعامل با غرب و نه تداوم رویارویی با آن است. اقدامات اعضای اروپایی ناتو همراستا با خواسته امریکا برای ضدیت با روسیه صورت می‌گیرد. مقامات ارشد ناتو به ویژه ینس استولتنبرگ، دبیر کل این سازمان نظامی نیز دیدگاه‌های مشابهی با واشنگتن داشته است و همواره بر لزوم برخورد قاطع با روسیه تأکید می‌کنند.
