ویژگی‌های ظاهری
در نگاه اول این پهپاد راهبردی نهاجا شباهت بسیار زیادی به خانواده مشهور پهپاد‌های MQ- ۱ و MQ- ۹ امریکایی دارد. کمان ۲۲ در ناحیه دماغه و تا حدودی شکل بدنه شبیه پهپاد‌های مذکور است. دماغه برجسته در پهپاد‌های امریکایی به طور معمول محل قرارگیری آنتن ارتباط ماهواره‌ای است که سبب می‌شود به جای محدود شدن پهپاد به هدایت در خط دید در محدوده کمتر از ۲۰۰کیلومتری بتواند تا برد نهایی خود به واسطه ماهواره هدایت‌شده و نیز داده‌های سامانه‌های شناسایی و جاسوسی خود را نیز مستقیماً به مراکز فرماندهی ارسال کند. هر چند طبق اطلاعات رسمی کشورمان در حال حاضر ماهواره رله ارتباطی در اختیار ندارد، اما اجرای این شکل طراحی روی کمان ۲۲ نشان می‌دهد دیر یا زود این محدودیت هم برطرف خواهد شد.
ساختار دم کمان ۲۲ از نوع Y شکل است. در این ساختار یک سطح عمودی به سمت پایین در انتهای بدنه و زیر موتور دیده می‌شود که دارای بخش متحرک یا رادِر بوده و برای مانور در صفحه افقی به پهپاد کمک می‌کند. به این ترتیب پیکربندی این بخش از پهپاد جدید ایرانی از خانواده MQ- ۱ جدا شده و مشابه MQ- ۹ که پهپادی بزرگ‌تر است، می‌شود.
زوایای برجستگی دماغه کمان ۲۲ نشان می‌دهد این پهپاد یک کپی از نمونه قدیمی امریکایی که از قضا در ایران نیز به صورت سالم موجود است نبوده، خصوصاً دقت به شکل و محل نصب بال‌های کمان ۲۲ نشان می‌دهد متخصصان جهاد خودکفایی نیروی هوایی ارتش یک طراحی کامل و حرفه‌ای با جزئیات متفاوت از نمونه‌های امریکایی و حتی نمونه‌های هم‌رده ایرانی یعنی شاهد ۱۲۹ و فطرس داشته‌اند.
شکل بدنه کمان ۲۲ دارای زوایای شیب‌دار با ارتفاع کم در قسمت زیرین برخلاف شکل‌های مرسوم در اکثر پهپاد‌های ایرانی مانند مقطع دایروی در شاهد ۱۲۹ یا چهار ضلعی ساده در مهاجر ۶ است. شکل بدنه کمان ۲۲ بازتاب راداری بسیار کمتری را نسبت به مقاطع مرسوم مورد اشاره در پهپاد‌های ایرانی برای رادار‌های زمین‌پایه و نیز رادار هواپایه‌ای که تقریباً هم ارتفاع پرواز کمان ۲۲ باشند، ایجاد می‌کند. این امر مزیت بسیار مهمی بوده که پذیرش پیچیدگی بیشتر طرح، هزینه و زمان بالاتر ساخت آن را میسر ساخته است.
در پهپاد کمان ۲۲ بال در قسمتی نزدیک بالای بدنه نصب شده و فضای بدنه برای جمع شدن ارابه‌های فرود به اندازه کافی جادار است. برخلاف پهپاد‌های مشابه امریکایی و نیز همه پهپاد‌های برد بلند قبلی ایران، در کمان ۲۲ بال به صورت ساده به بدنه متصل نشده بلکه یک بخش مثلثی‌شکل واسط بین بال و بدنه است. این بخش هم می‌تواند در کاستن از نیرو‌های مقاوم تداخلی بین بال و بدنه و هم در افزایش نیروی بالابرنده مؤثر باشد.
همچنین بال کمان ۲۲ برخلاف بال پهپاد‌های هم‌رده ایرانی و نیز برخلاف پهپاد امریکایی MQ- ۱ از ریشه تا نوک، با یک زاویه یکسان در قرارگیری مقطع یا ایرفویل نسبت به محور بدنه ساخته نشده بلکه زاویه مقاطع از ریشه به سمت نوک در حال تغییر است که در واقع بیانگر استفاده طراحان نهاجا از امکان پیچش هندسی در مقاطع بال است. این امر به نوبه خود سبب بهینه شدن عملکرد بال می‌شود، یعنی در وزن یکسان درقیاس با یک طراحی بدون پیچش هندسی، بال‌های کمان ۲۲ امکان بلند کردن وزن بیشتری را دارند؛ امری که در پهپاد پیشرفته MQ- ۹ هم مشاهده می‌شود. این مورد هر چند هزینه ساخت را بالاتر می‌برد، اما باعث بهبود عملکرد پهپاد از نظر برد و مداومت پرواز و بار قابل حمل می‌شود. در بسیاری از پهپاد‌ها برای سادگی کار و تولید ساده‌تر از این امر صرف‌نظر شده است، حتی در شاهد ۱۲۹ و MQ- ۱. در نتیجه حجم سنگینی از کار طراحی و شبیه‌سازی برای بال کمان ۲۲ صرف شده و شبهه کپی یا مهندسی معکوس دانستن آن از پهپاد امریکایی MQ- ۱ را رد می‌کند.
پهپاد کمان ۲۲ از فلپ یا همان سطوح متحرک افزایش‌دهنده نیروی برآ (بالا برنده) در بخش بزرگی از طول بال بهره می‌برد. این میزان استفاده از فلپ سبب کمک به برخاستن سریع‌تر پهپاد از روی باند و در واقع نیاز به طول باند کمتر می‌شود. همچنین بالچه نوک بال در کمان ۲۲ نیز همانند کمان ۱۲ است، اما با ابعاد نسبی کوچک‌تر که به علت دهانه بال بیشتر پهپاد جدید نسبت به کمان ۱۲ نیاز به مساحت و ارتفاع کمتری برای این بالچه است. لازم به ذکر است تنها در دو مورد از گونه‌های پهپاد MQ- ۹ بالچه نوک بال استفاده شده آن هم بدون بهینه‌سازی و صرفاً به صورت یک صفحه عمود بر بال در یکی از آنها. اما در کمان ۲۲ به وضوح طراحی انجام شده حاصل طی شدن فرایند بهینه‌سازی روی طراحی این بالچه برای رسیدن به کارایی بالاتر با ابعاد کوچک‌تر و سازه سبک‌تر است. این بالچه و قسمت مثلثی ریشه بال کمان ۲۲ نشان می‌دهد این پهپاد کپی یا مهندسی معکوس MQ- ۹ امریکایی هم نیست.
به نظر می‌رسد در حال حاضر موتور کمان ۲۲ یک موتور پیستونی و شاید مشابه نمونه مورد استفاده در شاهد ۱۲۹ و فطرس باشد. پره‌ها یا بلید‌های این موتور در نوک خود دارای بخش افزوده هستند که سبب کاهش صدای تولیدی آنها می‌شود.
مأموریت شناسایی
کمان ۲۲ همچون کمان ۱۲ و شاهد ۱۲۹ و مهاجر ۶ یک پهپاد چندمنظوره عملیاتی است، یعنی از ابتدا با رویکرد امکان انجام مأموریت‌های متنوع طراحی شده است. مأموریت پایه کمان ۲۲ با نصب محموله‌های الکترواپتیکی پایدار شده و دارای دو درجه آزادی، کار مراقبت و نظارت هوایی، شناسایی و هدف‌یابی است. انواع متنوعی از این سامانه‌ها در کشور ساخته شده است که دارای دوربین‌های دید در روز، دوربین تصویرساز حرارتی که قابلیت کار در شب و هوای نامساعد را دارد و نیز مسافت‌یاب لیزری هستند. انواعی از این سامانه‌های ایرانی دارای بزرگنمایی تصویری ۶۰ برابری هستند و اهدافی مانند یک خودرو را از فاصله چندده‌کیلومتری تشخیص می‌دهند. قابلیت تشخیص خودکار اهداف و تعیین نوع آن هم از توانمندی‌هایی است که به واسطه هوش مصنوعی و قابلیت تحلیل تصویر به راحتی به نرم‌افزار مدیریت داده‌های این سامانه‌ها قابل افزودن است. این نوع سامانه‌ها در کمان ۲۲ زیر دماغه و جلوی ارابه فرود آن نصب می‌شوند.
ایستگاه هواپایه جنگ الکترونیک
با توجه به اهمیت بالای عملیات جنگال (جنگ الکترونیک) برای نهاجا، کمان ۲۲ به واقع یک پهپاد حرفه‌ای برای این نوع مأموریت هم خواهد بود. امکان حمل تا ۳۰۰کیلوگرم تجهیزات و تعداد هفت جایگاه نصب تجهیزات و تسلیحات زیر بال و بدنه سبب می‌شود این پرنده بتواند به خوبی نقش یک ایستگاه هواپایه جنگال و حتی شنود و جاسوسی الکترونیکی را ایفا کند. در روز رونمایی و بازدید فرمانده وقت نهاجا از کمان ۲۲ در ششم اسفند ۱۳۹۹ علاوه بر یک محموله جنگ الکترونیک سبک نصب‌شده زیر بدنه، غلاف جنگ الکترونیک شاهین که ساخت جهاد خودکفایی این نیرو بوده و در باند ایکس اقدام به اخلال روی سامانه‌های دشمن می‌کند نیز در بین تجهیزات قابل نصب روی کمان ۲۲ مشاهده شد. غلاف یا پاد جنگال شاهین یک توسعه بومی از روی نمونه‌های موجود در این نیرو ضمن استفاده از فناوری‌های دیجیتالی و قاعدتاً استفاده از قطعات حالت جامد (Solid state) برای رفع نیاز به غلاف‌های جنگال هواپایه پیشرفته و سبک بوده است. پیش از این نیز غلاف سحاب ساخت جهاد خودکفایی نهاجا به عنوان یک اخلالگر چندمنظوره روی هواپیما‌های فوکر ۲۷ مشاهده و همراه پهپاد کمان ۱۲ هم نوعی از تجهیزات سبک جنگ الکترونیک ارائه شده بود.
با توجه به مداومت پروازی بالای یک روز و ارتفاع پروازی احتمالاً بیش از ۲۰ هزار پایی (بیش از ۶کیلومتری) کمان ۲۲ این پهپاد به سرعت به عنصر مهمی در بین هواگرد‌های دارای مأموریت‌های جنگال در نیروی هوایی ارتش تبدیل شده است و به ارتقای توان رزم نوین الکترونیکی این نیرو کمک شایانی خواهد کرد.
نقش رزمی
کمان ۲۲ به عنوان یک پهپاد چندمنظوره علاوه بر مأموریت‌های شناسایی و جنگالی، با بهره‌گیری از توان حمل ۳۰۰کیلوگرم محموله در چندین جایگاه حمل سلاح که سه عدد زیر هر بال آن است، توان رزمی بسیار مؤثری نیز خواهد داشت. در روز رونمایی این پرنده بدون سرنشین، علاوه بر دو نوع از بمب‌های قائم که به برد‌های ۱۵ تا ۲۰کیلومتری می‌رسند، یک بمب دورایستای جدید و معرفی نشده که دارای بال‌های بازشونده است هم زیر هر بال کمان ۲۲ مشاهده شد. با توجه به ساختار بال بازشونده، این بمب به برد دورایستایی بالاتری نسبت به بمب‌های قائم دست پیدا می‌کند.
به علاوه بمب ۵۰۰ پوندی (۵/۲۲۶ کیلوگرمی) هدایت لیزری GBU- ۱۲ نیز به همراه یک غلاف نشانه‌گذاری لیزری جدید در کنار کمان ۲۲ به نمایش گذاشته شد. نشانه‌هایی از به‌کارگیری این بمب روی پهپاد‌های کرار نیروی هوایی ارتش نیز در سال‌های اخیر دیده شده بود. این بمب که نمونه‌های داخلی هم‌رده آن نیز در نهاجا و وزارت دفاع ساخته شده است، دارای قابلیت اصابت به هدف با خطای صفر بوده و در انهدام اهداف حساس همچون پل‌ها و خطوط مواصلاتی یا برخی تجهیزات خاص دشمن که به دلیل ابعاد کوچک نیاز به دقت بالا در انهدام آنهاست، به طور گسترده کاربرد دارد. در سال ۱۴۰۱ و در رونمایی از پایگاه پهپادی راهبردی ۳۱۳ ارتش در خرداد ماه، چندین سلاح دیگر هم همراه پهپاد کمان ۲۲ مشاهده شد. از آن جمله می‌توان موشک هواپایه حیدر با جست‌وجوگر اپتیکی و قابلیت نقطه‌زنی و برد ۲۰۰کیلومتر، بمب بالدار ۱۲۵کیلوگرمی بالابان و موشک نقطه‌زن و برد کوتاه شفق ۲ مجهز به جست‌وجوگر حرارتی و سرجنگی ضدزره را نام برد.
کمان ۲۲ در ادامه راه شاهد ۱۲۹
امروزه در جمهوری اسلامی پس از بیش از یک دهه از «اتمام طراحی» شاهد ۱۲۹ و فطرس به عنوان نسل‌های اول پهپاد‌های برد بلند ایرانی پهپادی همچون کمان ۲۲ با ویژگی‌های برجسته آیرودینامیکی و بهینه‌سازی‌های دقیق بال و بدنه ساخته شده است. طبق اطلاعات موجود شش تا هفت فروند از پهپاد کمان ۲۲ تا بهار امسال ساخته شده که فروند پنجم در پایگاه راهبردی ۳۱۳ و فروند ششم در یک مستند کوتاه تلویزیونی دیده شدند. از زمان رونمایی در اسفند ۱۳۹۹ پهپاد کمان ۲۲ وارد مراحل آزمایشی شد و پرواز‌های لازم برای تأیید طراحی خود را در سال ۱۴۰۰ پشت سر گذاشت. به گفته یکی از مسئولان حوزه پهپادی نیروی هوایی ارتش، نتایج حاصل و ثبت‌شده از آزمایش‌های پروازی کمان ۲۲ با موارد مدنظر تیم طراح بسیار نزدیک بوده که نشان‌دهنده فرایند ساخت دقیق و با کمترین ایراد است که سبب کمترین اختلاف با طراحی شده است. این در حالی است که پیچیدگی‌های متعددی در طراحی بدنه و بال کمان ۲۲ لحاظ شده است تا به بالاترین حد کارایی در رده وزنی خود برسد. برای مقایسه در طراحی بیش از یک دهه پیش مهندسان ایرانی، یعنی در شاهد ۱۲۹ با انتخاب طرح‌های ساده در بال و بدنه این محصول توانست در مدت کمتر از چهار سال طراحی و با کمترین هزینه ساخت و تولید آماده ورود به خدمت شود و با حضور در سال‌های پرالتهاب منطقه غرب آسیا بیش از ۵۰ هزار ساعت پرواز عملیاتی را پشت سر بگذارد، اما توان بسیار بالای مهندسی در متخصصان کشور و تعمیق دانش و فناوری در زمینه‌های مختلف صنعت هوایی امکان گذر کردن از طراحی قبلی و رفتن به سمت یک طرح بهینه و پیچیده‌تر را مقدور ساخته است. به نظر می‌رسد نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که طی حدود یک دهه طراحی‌های خود را در بخش پهپاد‌های موتور ملخی از نمونه‌های فوق‌سبک آموزشی به پهپاد راهبردی و برد بلند و چندمنظوره کمان ۲۲ رسانده است، قطعاً در زمینه پهپاد‌های موتور جت که کار روی آنها را از نیمه دوم دهه ۱۳۸۰ شروع کرد هم می‌تواند محصولات جدیدی را در دست داشته باشد، هر چند محصولات این حوزه از دستاورد‌های نهاجا تاکنون به کلی محرمانه باقی مانده است. امید می‌رود با رونمایی از این دست محصولات هم یأس و ترس در دشمن و هم امید و قوت قلب در مردم ایران بیش از پیش تقویت شود.
