صدای گریه یک نوزاد تنها گریهای است که لبخند را به چهرهها مینشاند، اما چیزی حدود ۲۰ درصد از زوجهای کشورمان نابارورند و نمیتوانند لذت در آغوش کشیدن فرزند خود را بچشند. از سوی دیگر کشورمان با چالش جدی جمعیتی مواجه است. نرخ رشد جمعیت هم اکنون به ۶/۰ درصد رسیدهاست؛ عددی که در طول تاریخ کشورمان بیسابقه است و با کاهش نرخ باروری به ۶/۱ فرزند به ازای هر زن مواجهیم. در چنین شرایطی زوجهای نابارور ظرفیتی بالقوه برای افزایش جمعیت کشور هستند. زوجهایی که داشتن فرزند و در آغوش کشیدن وی آرزوی آنهاست. بر این اساس هم سیاستهای کلی جمعیت بر حمایت از زوجین نابارور تأکید دارد و هم بخشهای مهمی از قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به موضوع حمایت از زوجهای نابارور اختصاص یافتهاست؛ امری که حالا در دولت سیزدهم محققشده و به گفته سخنگوی دولت، همه زوجین نابارور زیر چتر بیمه همگانی ناباروری قرار میگیرند.
آمار ناباروری در ایران از متوسط جهانی آن بالاتر است. در کشورمان از هر پنج زوج یک زوج نابارور هستند و برای آنکه بتوانند پدر یا مادر شوند نیازمند مراجعه به پزشک و طی مراحل درمان ناباروری هستند. از سوی دیگر این آمار ثابت نیست و سالانه حدود ۸۸ هزار زوج نابارور به ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار زوج نابارور کشورمان اضافه میشود.
طبق گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ۱۵ تا ۳۵ درصد زوجهای نابارور برای فرزندآوری نیازمند انجام عمل پیشرفته تلقیح آزمایشگاهی (ICSI) و لقاح خارج از رحم (IVF) هستند که احتمال موفقیت هر یک از عملهای پیشرفته که منجر به باروری شود، ۳۳درصد است. این بدین معناست که درمانهای ناباروری صددرصد به نتیجه منتهی نمیشود و هر چند احتمال موفقیت وجود دارد، اما ۷۷درصد هم احتمال دارد روشهای درمان ناباروری به شکست منتهی شود. از سوی دیگر زوجهای نابارور بینیاز از استدلال و اقناعخواهان فرزند هستند و درمان این افراد میتواند به حل بحران جمعیت در کشور کمک کند. به همین خاطر هم سیاستهای بالادستی همچون قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و همچنین سیاستهای کلی جمعیت و سیاستهای کلی خانواده بر حمایت از این زوجها تأکید دارد.
آغاز حمایت از زوجین نابارور از ۱۴۰۰
اواخر سال گذشته بود که پوشش ۹۰ درصدی هزینههای درمان ناباروری رسانهای شد. در سال ۱۴۰۰ با اعتبار حدود ۷۰۰ میلیارد تومان خدمات ناباروری تحت پوشش قرار گرفت. بر این اساس بیمه سلامت تا سه نوبت در سال هزینههای درمان ناباروری در مراکز درمانی دولتی و خصوصی را پرداخت میکرد. پیش از این خدمات اصلی ناباروری از جمله IVF، IUI (لقاح آزمایشگاهی) و میکروانجکشن تحت پوشش بیمهای قرار نداشتند. همچنین سالهای قبل مبنای پوشش بیمهای تعرفه دولتی بود که در سال جاری علاوه بر تعرفه دولتی، تعرفههای مراکز عمومی نیز تحت پوشش قرار گرفت و قرارداد با مراکز غیردولتی نیز اضافه شد. در مجموع اعتبار اختصاص دادهشده برای پوشش خدمات ناباروری در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل از آن بیش از ۸۰۰درصد رشد داشت. امسال، اما دولت حمایت گستردهتری را از زوجهای نابارور در دستور کار خود قرار دادهاست. به گفته علی بهادری جهرمی، سخنگو و دبیر هیئت دولت، پس از همگانی شدن بیمه پایه، بیمه ناباروری هم با مصوبه دولت همگانی شد.
الزام مراکز ناباروری به انعقاد قرارداد با بیمههای پایه.
اما همگانی شدن بیمه ناباروری یعنی چه؟ بهادری درباره جزئیات همگانیشدن بیمه ناباروری اینگونه توضیح میدهد: «با مصوبه هیئت دولت، سازمان بیمه سلامت ایران مکلف است نسبت به پوشش بیمهای همه زوجین نابارور فاقد بیمه پایه مطابق آییننامه بند «الف» ماده (۷۰) قانون برنامه ششم توسعه اقدام نماید. در اجرای جزء (۵) بند «ک» از تبصره (۱۷) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۱، همه مراکز درمانی و بیمارستانهای ارائهدهنده خدمات درمان ناباروری موظف به عقد قرارداد با سازمانهای بیمهگر پایه هستند.»
بهادری در رابطه با ضمانت اجرایی این طرح هم میگوید: «تمدید پروانه مراکز درمانی و بیمارستانهای ارائهدهنده خدمات درمان ناباروری منوط به عقد قرارداد با بیمههای پایه است.»
پوشش صددرصد تعرفه زایمان طبیعی
به گفته رئیس شورای اطلاعرسانی دولت هزینههای خدمات تشخیصی و درمانی ناباروری و خدمات تخصصی ناباروری شامل
(IUI, IVF, ICSI , FET) بر اساس ضوابط ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در بخش دولتی، عمومی غیردولتی و خیریه و خصوصی طرف قرارداد با خودپرداخت معافیت (فرانشیز) مطابق دستورالعمل مندرج در مصوبه شورای عالی بیمه سلامت، تحت پوشش سازمانهای بیمهگر پایه قرار گرفتهاست.
سازمانهای بیمهگر نیز مکلفند با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به پوشش صددرصد تعرفه زایمان طبیعی در مراکز دولتی و عمومی غیر دولتی و معادل صددرصد تعرفه عمومی غیردولتی در مراکز خیریه و خصوصی، معادل تعرفه بخش دولتی اقدام کنند.
وی در پایان با بیان این موضوع که این دستاورد بزرگ در آستانه یکسالگی دولت، مکمل همگانیشدن بیمه پایه است، میافزاید: «براساس مصوبه هیئت وزیران، همه افراد صاحب صلاحیت شامل فلوشیپ نازایی، متخصص زنان و زایمان دوره دیده مراکز ناباروری (دارندگان گواهی مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) و متخصص ارولوژی مکلفند مطابق استاندارد ارائه خدمات ناباروری نسبت به نشاندار کردن زوجین نابارور با رعایت محرمانگی اطلاعات در سامانه نسخه الکترونیک اقدام کنند. سازمانهای بیمهگر پایه هم مکلفند زیرساخت لازم به این منظور را فراهم نمایند.»
هزینههای جانبی درمان ناباروری
هزینههای درمان ناباروری، اما فقط شامل هزینههای دکتر، دوا و آزمایشات معمول نیست. حدود ۷۵ مرکز فعال درمان ناباروری در کشور وجود دارد که تنها ۳۲ مرکز دولتی هستند. از سوی دیگر از بین ۷۵ مرکز فعال درمان ناباروری در کشور ۲۷ مرکز در تهران قرار دارد که این چیزی حدود ۳۰ درصد مراکز درمان ناباروری کل کشور را شامل میشود. این در حالی است که تهران ۱۱درصد از جمعیت کشور را در دل خود جای دادهاست و توزیع نامناسب مراکز درمان ناباروری هزینههای رفت و آمد را هم به زن و شوهرهای نابارور تحمیل میکند. همچنین آنها ناگزیرند در مدت درمان هزینههای اقامت را هم بپردازند، بنابراین در عمل هزینه درمان ناباروری برای این زوجها چیزی بسیار بیشتر از محاسبات معمول این هزینهها خواهد شد. از سوی دیگر دولت باید برای ادامهدار بودن این حمایتها بودجههای پایدار تعیین کند. در غیر این صورت ممکن سال دیگر یا با تغییر دولت و روی کار آمدن دولتی دیگر در سالهای آینده، این حمایتها هم ابتر باقی بماند.