کارگر گچکار، خانهای ۵۰ متری در یکی از محلات میانیشهر اجاره کرده و از دارایی دنیا یک ماشین مدل پایین دارد که با هزار قرض و قوله خریداری کرده است. چند سالی میشود که ازدواج کرده و حالا دومین فرزندش هم در راه است. جالب اینجاست اطرافیان به جای آنکه مشوقش باشند و به او قوت قلب بدهند، میگویند با این وضع و زندگی بچه دوم میخواهی چه کار!
این کارگر جوان تنها یکی از افراد با درآمد پایین است که معتقد است بچه روزیاش را هم با خود میآورد و حالا همسرش دومین فرزندشان را تا چند روز آینده به دنیا میآورد. اصلاً اگر کمی دقیق به دور و برتان نگاه کنید، میبینید مسائل اقتصادی یکی از موانع مهم فرزندآوری به شمار میآید، ولی بیشتر خانوادههای تکفرزند در طبقات متوسط رو به بالا و طبقات ثروتمند جامعه هستند. به بیان دیگر اگرچه در مواجهه با افرادی که حاضر نیستند زیربار داشتن بیش از یک تا دو فرزند بروند، عوامل اقتصادی به عنوان اصلیترین دلیل برای نداشتن فرزند بیشتر عنوان میشود، اما نگاهی گذرا به اطرافیان خودمان هم نشان میدهد اتفاقاً برخلاف این ادعا خانوادههایی با درآمد پایین یا متوسط خواهان داشتن فرزندان بیشتر هستند و برعکس بسیاری از خانوادههای ثروتمند حاضر نیستند بیشتر از یک یا دو فرزند داشته باشند.
اینجاست که میتوان دریافت اصلیترین عامل در کاهش جمعیت و عدم رغبت خانوادهها به داشتن فرزند بیشتر نه عوامل اقتصادی که عوامل فرهنگی است و همین مسئله هم موجب شده اتفاقاً برعکس تصور رایج خانوادههایی با وضعیت اقتصادی ضعیفتر برای داشتن فرزند بیشتر راغبتر باشند.
برای فرهنگسازی و پاککردن ذهنیت اشتباه فرزند کمتر زندگی بهتر باید خیلی کار کرد و رسانهها و بهخصوص سینما و تلویزیون را پای کار آورد.
درست همانطور که در سالهای گذشته برای ترویج فرهنگ فرزند کمتر در فیلمها، سریالها و حتی تبلیغات تلویزیونی شاهد خانوادههایی با یک یا حداکثر دو فرزند بودیم، حالا هم باید در راستای سیاستهای جدید جمعیتی کشور خانوادههای پرجمعیت، شادی، زندگی بهتر و روی روالترشان را به مردم نشان داد و در قالب فیلم و سریال آسیبهای تک فرزندی و چالشهای تکفرزندان و خانوادههای تکجمعیت را به مدد هنر به تصویر کشید.
تصاویر و داستانهایی که روایتگر مشکلات تربیتی و تنهاییهای تک فرزندان و در نهایت والدینی باشد که تنها یک یا دو فرزند دارند؛ همچنان که میتوان زندگی شادتر و روابط صمیمانه خانوادههای شلوغ و پرجمعیت را دستمایه فیلمها، سریالها و داستانها کرد و با این شیوه به شکل غیرمستقیم فرهنگ تکفرزندی و تصور باطل زندگی بهتر با داشتن فرزند کمتر را که سالها برای حکشدن در ذهن مردم روی آن کار شده بود، از ذهن آنان پاک کرد.
مسئله جمعیت هم اکنون ابربحران دنیای امروز ماست و جامعه ما با رکوردداری در کاهش جمعیت و پیرشدن نمای جوان کشور بیش از سایر کشورها با این مسئله دست و پنجه نرم میکند.
این مسئله تا بدانجا حساس و مهم است که از سال ۱۳۹۰ تاکنون مقام معظم رهبری بیش از ۴۲ بار نسبت به «مسئله جمعیت و فرزندآوری» تأکید داشتهاند و هشدار دادند که اگر مسئله جمعیت را جدی نگیریم در آینده با مشکلات عدیدهای از جمله خطر بزرگ تحدید نسل برای کشور روبهرو میشویم.
در چنین شرایطی بدیهی است هنر و هنرمندان متعهد میتوانند در تغییر نگاه جامعه و فرهنگسازی و اصلاح اشتباهاتی که برای ترویج فرهنگ فرزند کمتر در کشورمان انجام شد، نقشی اثرگذار دارند و میتوانند با آثار هنری و تصویری همچون فیلمها، سریالها، مستندهای تلویزیونی و حتی تغییر در فرم آگهیها و نشان دادن خانوادههای پرجمعیت به عنوان خانواده آرمانی و ایدهآل در مسیر فرهنگسازی و ترغیب خانوادهها به داشتن فرزند بیشتر نقش مهمی را ایفا کنند.
امروز بیش از هر زمان دیگری جامعه نیازمند نگرش دینی و فرهنگی است که میگفت «هر آن کس که دندان دهد، نان دهد» و این فرهنگسازی جز با کار تمیز فرهنگی و پای کار آمدن هنرمندان متعهد و دلسوز محقق نخواهد شد.