ارتقای جایگاه ایران از عضو ناظر به عضو دائم در «سازمان همکاری شانگهای» (SCO)، بی‌تردید یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های دولت در این عمر چندماهه است؛ تغییر جایگاهی که در عمل احتمالاً دو تا سه سال به طول بینجامد و به دلیل اقدامات کارشکنانه، پیشبرد سریع مکانیسم‌های داخلی عضویت ضروری به نظر می‌رسد.
به گزارش ایرنا، یکی از قابل توجه‌ترین دستاورد‌های دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی به تغییر عضویت ایران از ناظر به دائم در سازمان همکاری شانگهای ارتباط می‌یابد که در جریان نشست سالانه شورای سران کشور‌های عضو طی روز‌های ۱۶ و ۱۷ سپتامبر (۲۵ و ۲۶ شهریورماه) در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان حاصل شد؛ نشستی که آیت‌الله «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری کشورمان نیز در صدر هیئتی دیپلماتیک و به همراه برخی مسئولان کشور در آن شرکت کرده بود.
اهمیت و جایگاه این سازمان منطقه‌ای در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهوری کشورمان به مسکو بار دیگر مورد توجه طرفین قرار گرفت و دو طرف ضمن آغاز به کار برای تهیه نقشه راه همکاری بلندمدت دو کشور، نسبت به همکاری در چارچوب شانگهای ابراز امیدواری کردند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان که در این سفر، رئیس‌جمهوری را همراهی می‌کرد، در این زمینه گفت که روسیه از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای خشنود است و افزود: اکنون که حدود سه ماه از عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌گذرد، یک ظرفیت بسیار بزرگی به شانگهای افزوده شده و از این نظر پوتین احساس خرسندی و بر اهمیت نقش ایران تأکید کرد.
هند و پاکستان از تابستان ۲۰۱۶ به عضویت دائم این سازمان درآمدند. در حال حاضر مغولستان، افغانستان و بلاروس اعضای ناظر این سازمان را تشکیل می‌دهند.
عضویت دائم؛ پروسه‌ای فنی و زمانبر
در پیوند با روند عضویت ایران در شانگهای لازم به ذکر است کشورمان در سال ۲۰۰۵ به همراه هند و پاکستان به عضویت ناظر این سازمان درآمد و از سال ۲۰۰۸ درصدد تبدیل شدن به عضویت دائم این سازمان برآمد، بنابراین ایران بیش از یک دهه در تلاش بود به عنوان عضو دائم این سازمان به رسمیت شناخته شود؛ تغییر جایگاهی که مستلزم تصمیم‌گیری و موافقت همه اعضای سازمان است.
از نگاه ناظران، پیوستن به اعضای دائمی پیمان شانگهای یک پروسه طولانی است و تهران باید به همه اسناد پذیرفته شده توسط سازمان همکاری شانگهای ملحق شود. در واقع مجلس شورای اسلامی باید ورود کشورمان به سازمان و همه این اسناد را تأیید کند. این کار بیش از یک سال طول خواهد کشید.
اینکه ایران در نهایت به عضویت دائم سازمان همکاری‌های شانگهای تبدیل شود، توافقی برد- برد و مزیت و فرصت مغتنمی برای هر دو طرف است.
از طرفی کشور‌های عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای مجموعاً بیشترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان هستند که با مساحتی حدود یک‌چهارم سطح خشکی‌های زمین (۲۵درصد)، حدود ۴۴درصد از جمعیت جهان، ۲۵درصد تولید ناخالص ملی دنیا، ۶۵درصد بازار جهانی، ۳۰درصد گاز، ۵۰درصد ذخایر اورانیوم و ۲۵درصد ذخایر نفتی جهان عملاً موجب بر هم خوردن جهان تک‌قطبی مطلوب امریکا و ایجاد توازن قدرت در جهان چندقطبی شده‌اند؛ مواردی که به وزن سیاسی تهران در جهان خواهد افزود.
کارشناسان بر این باورند حضور ایران به عنوان عضو دائم در این سازمان با توجه به فعالیت‌ها و همکاری‌های گسترده اعضای آن در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، بازرگانی، پولی- بانکی، انرژی و فرهنگی قطعاً فضای مناسب‌تری را برای تعاملات بین‌المللی کشورمان فراهم خواهد آورد، ضمن اینکه بسیاری از صاحبنظران، پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای را گامی بلند در جهت صدور این پیام به اروپا و امریکا می‌دانند که دولت جدید ایران فارغ از اتکا به نتایج مذاکرات وین، در تدارک کم اثر کردن تحریم‌های غرب است؛ پیامی که می‌تواند موجب فروپاشی ساختار فعلی تحریم‌ها شود.
در مجموع با توجه به مزیت‌های ناشی از تغییر جایگاه برای ایران و نیز احتمال افزایش کارشکنی‌های مخالفان و معاندان، در حال حاضر تسریع در پیشبرد مکانیسم‌های داخلی عضویت ایران در سازمان شانگهای، مهم‌ترین اولویتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه نقش مجلس شورای اسلامی با توجه به وظیفه‌ای که در خصوص تصویب عضویت ایران در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای دارد، ویژه قلمداد می‌شود و لازم است هر چه سریع‌تر عضویت ایران در سازمان شانگهای به تصویب نمایندگان برسد.
