سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: حسن اسحاقی از شاعران شناخته شده کشور کارشناس ارشد مدیریت فرهنگی دارد. او از سال ۸۵ مشغول شعر سرودن است که ماحصل آن دو مجموعه غزل به نامهای «باران میبارد» و دیگری «ماه بیت» است. بیشتر فعالیت او در حوزه شعر آیینی است و حتی پایاننامه دانشگاهی خودش را هم در مورد نقش شعر آیینی در هویت بخشی فرهنگی نوشته است. «جوان» با این شاعر گفتگو کرده است.
سرودن شعر هم قریحه ذاتی لازم دارد و هم تسلط بر تکنیک را میطلبد. چه شد که وارد عرصه شعر و بعد شعر آیینی شدید؟
مادرم حافظخوان بود و همیشه برایم شعرهای حافظ را میخواند که ملکه ذهنم شد، برای همین در دبیرستان انشایم خیلی خوب بود، خوب مینوشتم و تشویق میشدم. سرموضوعی خیلی دلم گرفته بود. یک روز ابری و بارانی بود، متنی نوشتم که: مهر من زیبا بود، دل من بیمأوا، قلب من خون آلود بود و... آن زمان اصلاً با شعر آشنا نبودم، اما معلم ادبیاتم و اطرافیان تشویقم کردند، بعدها با دوستی در ماشین آشنا شدم، شعر را برایش خواندم، خوشش آمد و به جلسهای دعوتم کرد. رفتم و این شروع رفت و آمدها به محافل ادبی و شعر شد. در سال ۸۶ در کتابخانه امیرکبیر کرج با شعر آیینی آشنا شدم و از آن پس شعر برایم جدیتر شد. طبق تعریف استادان حوزه شعر، به هر شعری که به خوبیها دعوت کند و از بدیها باز دارد، شعر آیینی میگویند.
شما از جمله شاعرانی هستید که در محضر مقام معظم رهبری هم شعر خواندهاید، انتخاب شعرا در این جلسات چطور انجام میگیرد؟
من در جلسه رسمی محضر آقا شعر نخواندهام بلکه توفیقی بود که برای خودشان شعر بخوانم و دو باری که خصوصی با ایشان بودم، شعر خواندم، اما درباره اینکه چطور شاعران و شعرها در دیدار با آقا انتخاب میشوند باید دوستان حوزه هنری توضیح بدهند و شخصاً ترجیح میدهم دراین باره صحبت نکنم. به نظرم باید شیوههای دیگری اتخاذ شود و فضا بازتر باشد تا خیلی از جوانها و شاعران بتوانند حضور پیدا کنند و شعر بخوانند، این روال کنونی به نظرم خیلی منطقی نیست.
اشعار کدام شاعران را دنبال میکنید و دوست دارید؟
شعرهای حافظ را خیلی دوست دارم که شاید بیشتر به دلیل تأثیرگذاری مادرم است که برایم حافظ میخواند بعد اشعار سعدی پر نغز و زیباست. از شاعران معاصر هم اشعار فاضل نظری را خیلی دنبال میکنم.
این روزها شاهد رواج موسیقی رپ در بین بخشی از نوجوانان و جوانان هستیم، به نظرتان این موج بر ادبیات کشور چه تأثیری خواهد گذاشت؟
از قدیم هر چقدر که شعرها پختهتر و پرمایهتر بودند، اصلیترین رسانه محسوب میشدند و روی مخاطبان تأثیر زیادی داشتند. امروز انواع رسانهها را داریم که روی فرهنگ و اندیشه و تفکر جوانان کار میکنند. موسیقی خودش یک رسانه تأثیرگذار است و بعضاً جوانان انقلابی در همه دنیا برای اعلام اعتراضاتشان به مفاهیمی، چون بیعدالتی و نواقص و مشکلات از موسیقی رپ استفاده میکنند، ولی متأسفانه اغلب محتوای رپ اسارت ذهنی را برای مخاطب تبلیغ میکند که حتی روی ناخودآگاه جوان اثر میگذارد و اینها میتواند باعث آسیبپذیری نوجوان بشود و قطعاً روی فرهنگ و ادبیات عامیانه اثر میگذارد، با وجود این به دلیل اینکه فرهنگ و ادبیات ما بسیار غنی و بامحتواست و ادبا و فرهیختگان با علم و آگاهی وارد این حوزه شدهاند، قطعاً چنین موسیقیای روی آنها تأثیر ندارد و به نظر من مثل کفی روی آب است که پس از مدت کوتاهی فروکش میکند.
برای ترویج شعر پاک بین جوانان چه باید کرد؟
چند سال پیش طرحی را در فضای مجازی راه انداختیم که از دل خود مردم بود و رسماً جایی مطرح نشده نبود به اسم «شعر زبان مردم» و با همین ادبیات فاخر، درد و مشکلات مردم را مطرح میکرد و گویای مردم بود و قطعاً میتوانست در دل مردم به خصوص جوانان جا باز کند. من معتقدم اگر شعر در دل جامعه و اماکن عمومی نزد مردم برود و ما در قالب شعر حرف دل مردم را بزنیم، حتماً تأثیرگذار خواهد بود.
آیا رشد فضای مجازی تأثیر منفی بر جامعه شعری کشور میگذارد یا اینکه جایگزین تقریبی است؟
فضای مجازی را از این جنبه میتوان دید که گستردگی و تنوع آن بستر خوبی را ایجاد کرده است تا شعرا راحتتر و بهتر باهم ارتباط پیدا کنند و افراد علاقهمند با یک جستوجوی ساده از اشعار و مطالب خوب استفاده ببرند، اما جنبه دیگر فضای مجازی اعتیادآور است، با هر بهانهای که بخواهیم استفاده کنیم. اگر مخصوصاً آگاهانه ورود کنیم و سواد رسانهای هم نداشته باشیم، ممکن است ما را به حاشیه بیندازد. شاعران که به نوعی تولیدکننده هستند و اثرشان را روی کاغذ میآورند، حالا با فضای مجازی آن فراغت و حال خوب و آرامش خاطر را ندارند و نمیتوانند آن طور که باید و شاید با فراغ بال شعر بنویسند، از طرفی مخاطبان فضای مجازی هم همه چیز به نام شعر دریافت میکنند، بنابراین این وظیفه ماست تا از فرصتها بهترین استفاده را ببریم و شعرهای خوب را در قالبی درست بریزیم و در فضای مجازی ارائه کنیم، مثلاً عکس نوشته، متن، کلیپ و... از این طریق میتوانیم شعر را به گوش مخاطبان بیشتری در داخل و خارج برسانیم و محتواهایی را که مدنظرمان است در قالب ابیات و اشعار بگنجانیم که قطعاً تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
به عنوان شاعر آیینی نظرتان درباره عملکرد شاعران برای غدیر خم چیست؟
خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی در تبیین واقعه غدیرخم جلوتر بودهایم و همین باعث شد تا شاعران به هر طریقی بیشتر مخاطب ماجرای غدیر باشند و شاعری که خودش را اهل بیتی بداند، قطعاً برای غدیر هم مینویسد و همین طور جشنوارههایی که به طور خاص با عنوان غدیر برپا میشوند و ادبا و اهل قلم و شاعران را برای ورود به این عرصه مهم تشویق شدهاند، به غیر از اینها خواسته و سفارش پیامبر اسلام (ص) هم این بوده تا پیام غدیرخم به گوش همگان برسد و در این راستا شاعر آیینی هم وظیفه دارد این رسالت مهم را به خوبی انجام دهد و چه زبانی مؤثرتر و بهتر از زبان شعر و هنر. من هم به حکم وظیفه دینی شعرهای غدیری دارم از جمله این شعر که هدیه میکنم.
او که فرمانده دلت باشد عشق پا در رکاب خواهد شد
عقل اگر جز طریق او برود سیر سالک خراب خواهد شد
علم را صید تیر خود کرده، عالمان را اسیر خود کرده
واژهها را اجیر خود کرده، هر کلامش کتاب خواهد شد
معرفت از زبان او جاری، چشمهایش مدار دینداری
شوق او را اگر به سر داری، در دلت انقلاب خواهد شد
در نبردی که بیسلاح کند تا که اخمی به هر سپاه کند
یا به دشمن فقط نگاه کند، جنگ، چون منجلاب خواهد شد
در بدن خون شعلهور دارد، دشمن از هیبتش خبر دارد
وای اگر ذوالفقار بردارد خواب خیبر خراب خواهد شد
اوج گرما، عطش، دل صحرا، ماه و خورشید آمده بالا
چشم دنیا به هر دو تا مولا، موقع انتخاب خواهد شد...
آن که بخشیده بود انگشتر، شد نگین عقیق پیغمبر
بعد از این گر نظر کند حیدر ذره هم آفتاب خواهد شد
تا زمانی که این جهان باشد نام او راه امتحان باشد
هر کسی اهل آسمان باشد بنده بوتراب خواهد شد.