سرویس اقتصادی جوان آنلاین: افزایش قیمت محصولات اساسی در بازارهای جهانی مربوط به امروز نیست و طی چند ماه گذشته به ویژه پس از شیوع کرونا در جهان روند افزایشی محصولات اساسی کشاورزی بیشتر شدهاست. شرایط تولید و صادرات کالاهای اساسی در جهان به دلیل خشکسالی، شیوع کووید ۱۹ و کاهش عرضه بسیار نگرانکننده شده و کشور ما به ویژه درباره خوراک دام و در دانههای روغنی حدود ۹۰ درصد وابسته است.
از سالها پیش وزارت جهاد کشاورزی برنامهریزی برای خودکفایی حداقل ۷۵ درصدی را در دستور کار دارد، اما موفقیت چندانی در این زمینه نداشتهاست. نبود نقشه راه و تعدد تصمیمات در حوزه کشاورزی موجب عقبماندگی این بخش از رسیدن به خودکفایی در کالاهای اساسی و محصولات استراتژیک شده است. متأسفانه در سالهای اخیرسود واردات بر تولید پیشی گرفته و بسیاری از مسئولان کشور به دنبال سرکوب تولید هستند.
خودکفایی گندم بعد از شکست در طرح خوداتکایی شکر، دومین دستاورد مهم کشور در بخش کشاورزی بود که سال ۹۸ از دست رفت و فشارهای واردکنندگان بر دولت نیز در این مسئله بیتأثیر نبود. در آن زمان همزمان با انتشار واردات ۳ میلیون تن گندم به کشور، عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست که قبلاً وزیر جهاد کشاورزی بوده در اظهاراتی به خودکفایی گندم تاخت و آن را اشتباه تاریخی خواند.
کلانتری در این زمینه با بیان اینکه تأکید بر طرح خودکفایی تولید گندم یک اشتباه تاریخی در دهه ۷۰ بود، گفتهاست: «آن زمان که مسئولیت وزارت کشاورزی را داشتم بر این سیاست تأکید میشد، اما این یک اشتباه تاریخی بود و تداوم همین روند در دهههای بعد میتوانست به کلی منابع آب را در کشور نابود کند.» این اظهارات مسئولان در سطح کلان کشور موجب شده تا در یک دهه اخیر مسیر برای وارداتچیهای محصولات کشاورزی هموار شود و هر سال با سیاست غلط تعیین نرخ خرید تضمینی گندم، جو و سایر نهادهها تولید را به حاشیه بکشانند.
بیتوجهی به فارغالتحصیلان و کشاورزی نوین
متأسفانه آمار مشخصی از تعداد فارغالتحصیلان رشته کشاورزی وجود ندارد، اما آمار ارائهشده از سوی استانها حاکی از آن است که بیکاری دانشآموختگان کشاورزی در شرایط بحرانی است و جهاد کشاورزی استانها توان جذب این نیروی تحصیلکرده را ندارد.
علاوه بر این عدمحمایت از بخش خصوصی و نبود صنایع تکمیلی و تبدیلی و ذخیرهسازی درست محصولات کشاورزی از معضلات اصلی این بخش است که هرگز در هیچ دولتی مورد توجه نبودهاست. بیبرنامگی در تمام بخشهای تولید محصولات کشاورزی به حدی رسیده که در سال جاری گندمکاران و پیازکاران زمینهای سبز خود را به دامداران اجاره دادند و پولی که از اجاره زمینها عایدشان میشد، بیشتر از برداشت محصول و فروش آن به بازار بود. در سایر کشورها، حوزه پزشکی و بیمه و درمان و بهداشت و سلامت به شدت به توسعه بخش کشاوزی گره خوردهاست، اما در ایران به دلیل سیاستهای غلط در این حوزه، زمین کشاورزی را تخریب میکنیم تا با آب، برق و کارگر ارزان، برای خارجیها مواد اولیه تولید کنیم و بدون فرآوری به صورت خام صادر کنیم.
این روزها افزایش تند و تیز قیمت خوراک دام در بازار جهانی هشداری برای مسئولان است تا برای سال جاری و سالهای آتی چارهای بیندیشند و طرحهای خودکفایی را از بایگانی وزارت جهاد کشاورزی بیرون بکشند و دور از منافع سیاسی و جناحی، موضوع خودکفایی را به عنوان مسئله ملی در دستور کار خود قرار دهند. قیمت خوراک دام و گندم در چند ماه اخیر ۳۰ درصد افزایشیافته و بسیاری از کشورها صادرات خود را محدود یا متوقف کردهاند تا تأمین نیاز داخل کشور را بیشتر در اولویت قرار دهند. مثال عینی آن کشور روسیه است که به دستور رئیسجمهور این کشور عوارض صادراتی محصولات اساسی مانند گندم در این کشور دو برابر شد تا محصولات مورد نیاز مردم کمتر از مرزهای این کشور خارج شود.
ایران در تأمین خوراک دام و طیور ۷۰ درصد وابسته به واردات است، در حالی که هزینه تولید محصولات پروتئینی هم بیش از ۷۰ درصد به قیمت این محصولات بستگی دارد. در ماههای اخیر افزایش قیمت در بازارهای جهانی و محدود شدن صادرات به آشفتگی بازار محصولات پروتئینی داخل کشور هم منجر شدهاست.
گندم یکی دیگر از محصولات اساسی است که خودکفایی چند سال پیش این محصول اکنون به دلیل کاهش بارندگی امسال که گفته شده ۵۰ درصد کاهش یافته متزلزلتر شده و وزیر جهاد کشاورزی تولید امسال را ۱۲ میلیون تن پیشبینی کرده که سال گذشته ۵/۱۳ میلیون تن بود. معمولاً در تولید ۱۴ میلیون تن همه نیازهای مصرف خانوار و صنایع کامل تأمین میشود. در ایران سطح کشت گندم در زمینهای دیم تقریباً سه برابر زمینهای آبی است، به همین دلیل میزان بارش در تولید بسیار نقش دارد.
امسال دولت پس از کش و قوسهای فراوان قیمت خرید تضمینی گندم را از ۴ هزار به ۵ هزار تومان افزایش داد که هنوز بسیاری این قیمت را برای کشاورز و تولیدکننده راضیکننده نمیدانند و معتقدند که دولت باید تلاش کند تا هر دانه گندمی را که امسال تولید میشود، از کشاورزان خریداری کند.
سالهای گذشته نرخ پایین و نارضایتی کشاورزان باعث شد گندمهای تولیدی به جای سیلوهای دولتی به انبارهای دلالان و واسطهها سرازیر شود که پول نقد به آنها میدادند. اشکال دیگر خرید تضمینی دولتی این بود که پول کشاورزان را با تأخیر چند ماهه پرداخت میکردند و این برای کشاورزی که هر چه داشته به پای محصول ریخته و برای کاشت محصول پاییزه هم نیاز به نقدینگی دارد، رضایتبخش نبود.
افزایش ۲۵ دلاری قیمت خوراک دام در یک روز
به گزارش فارس، روز گذشته در آخرین روز کاری از هفته، قیمت ذرت که به عنوان خوراک دام استفاده میشود ۲۵ دلار در هر بوشل افزایش یافت. این قراردادها برای ماه جولای یعنی دو ماه آینده بسته شده و مفهوم آن این است که همچنان قیمت این محصول استراتژیک در ماههای آتی رو به بالا خواهد بود. قیمت این محصول استراتژیک در ماه گذشته هم با افزایش بیسابقه مواجه بود و از ۵۵۹ به ۶۶۰ دلار در هر بوشل رسید، یعنی ۱۰۱ دلار افزایش یافت. قیمت هر بوشل ذرت که واحد سنجش وزن این محصول است با ۲۵ دلار افزایش به قیمت ۲۵/۶۷۳ دلار به فروش رفت. افزایش قیمت محصولات اساسی تنها محدود به ذرت نیست، بلکه قیمت محصولاتی مانند گندم و دانهها روغنی هم افزایش زیادی داشتند، به طوری که قیمت گندم روز جمعه آخرین روز کاری هفته ۷۵ /۵ دلار در هر بوشل گرانتر شد. بلومبرگ مینویسد:بازارهای جهانی سال ۲۰۲۱ را با جهش قیمت در انواع کالاهای اساسی شروع کرده و به دلیل رشد مناسب اقتصادی که پیشبینی شده، بعید است این مسیر عوض شود. افزایش قیمت در همه محصولات اساسی از ذرت گرفته تا گندم و انواع فلزات اساسی دیده میشود. کارشناسان معتقدند که خرید موادغذایی و ذخیره آن از سوی کشور چین در کوتاهمدت و بلندمدت میتواند اقتصاد کشاورزی دنیا را با مشکل مواجه کند و به عبارت دیگر در شرایط کرونا و رکود حاکم بر اقتصاد جهانی «افزایش قیمت غذا در منوی بازار جهانی» قرار گرفته و دولتها باید برنامه مشخصی برای تولیدات کشاورزی داشتهباشند تا در شرایط کرونا و رکود اقتصادی کشورها بتوانند به خود متکی باشند، نه بازارهای جهانی.