سرویس اقتصادی جوان آنلاین: کشاورزی کشور گرفتار اجرانشدن قوانین بر زمین مانده و زیرساختهای غلط مدیریتی است که هر از گاهی به صورت دفن محصولات زیرزمین و رها کردن در مزارع بروز میکند. وزیر جهاد کشاورزی ساماندهی کل تولیدات کشاورزی را با اجرای طرح الگوی کشت وعده داده بود و در سفر بهمن ماه نیز به پیازکاران قول ویژه داد که هیچ کدام اجرایی نشد.
این نخستین باری نیست که محصول کشاورزان زیر خاک مدفون یا اسیر دلالان و و اسطههایی میشود که جز رنگ پول چیز دیگری نمیشناسند، سال گذشته گوجه فرنگی، خیار و بادمجان در مزارع رها یا به خیابانها ریخته شد. قبلتر هم خبرهایی از دفن سیبزمینی یا پوسیدگی آن در انبارها کم نبود. شبکههای دلالی و واسطهگری دسترنج کشاورز را به کمترین قیمت میخرند و به بیشترین قیمت بعضاً تا ۱۰ برابر میفروشند که نتیجه آن تضعیف بخش تولید است. به گزارش فارس، وظیفه وزارت جهاد کشاورزی است که با مدیریت صحیح تولیدات کشاورزی مانع دفن صدها تن محصول شود، اما هرگز متولی تولید در بخش کشاورزی نتوانسته موفق عمل کند. امسال نیز پیازکاران جنوب کرمان دسترنج و سرمایه یک سال خود را زیر خاک کردند، باقی مانده را هم دولت به یکسوم هزینه تولید خریداری کرد تا بگوید قانون خرید تضمینی را اجرا کرده است. آقای وزیر سال ۹۹ ساماندهی کل تولیدات کشاورزی را با اجرای طرح الگوی کشت وعده داده بود و در سفر بهمن ماه نیز به پیازکاران قول ویژه داد که هیچ کدام اجرایی نشد. یک کشاورز کرمانی در کنار تراکتوری که محصول پیازش را شخم میزند، میگوید: «تمام داراییام را روی زمین شخم میزنم چراکه نه بازاری هست و نه قیمتی و فقط عذاب میکشم، مسئولان بشنوید صدای تراکتوری که زمین را شخم میزند و من فقط سکوت میکنم.»
کشاورز دیگری از منطقه جازموریان از جولان دلالان و واسطهگران به بازار پیاز میگوید: «داراییهای ما به دلیل واسطهها افت کرده و حتی پول کارگر هم برای جمع کردن محصولمان نداریم.» امسال ۱۴ هزار هکتار پیاز در دو نوبت در منطقه کرمان کشت شد که کشاورزان مجبور شدند زمینها را شخم بزنند یا در انبارها بپوسانند و حتی به استانها اعلام کردند محصول آنها را رایگان ببرند. در واقع کشاورزان جنوب کرمان گرفتار بیتدبیری و ضعف مسئولیتی مدیرانی شدهاند که قوانین ۱۰ ساله هنوز روی میزشان جا خوش کرده یا صحیح اجرا نمیشود. مدیریتهای جزیرهای بر تولید حاکم است که در پرتو آن سیاستهای صادراتی و بازاریابی به درستی اجرا نمیشود و دود همه اینها به چشم کشاورز و مردم میرود. افسار تولید رها شده و مدیریتی بر آن نیست. یک سال تولید بیش از نیاز است و سر به فلک میکشد که کشاورز را بر خاکستر گرم مینشاند و سال دیگر تولید آنچنان کم است که مصرفکننده را زیر فشار قرار میدهد. علاوه برکرمان از خراسانشمالی نیز خبر میرسد که پیازهای انبار شده در این استان به صادرات نرسیده و روی دست کشاورزان باد کرده است. پیاز استان خراسانشمالی در این روزها قبل از آنکه پوستش جدا شود و تیزی چاقو را لمس کند، اشک کشاورزان را درآورده و مسئولان جز، اما و اگر کردن راهکار دیگری برای آن عنوان نمیکنند.
عبدالله یوسفی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسانشمالی ضمن اشاره به ۱٠هزار تن پیاز انبار شده در استان میگوید: پیاز یکی از محصولاتی است که توسط سازمان تعاون روستایی خرید تضمینی میشود، اما از آنجا که زمان برداشت این محصول در استان قیمت آن کمتر از قیمت بازار بود، کشاورزان تمایلی برای فروش نداشتند. اکنون نیز که از زمان خرید تضمینی پیاز در استان گذشته دیگر خرید این محصول توسط سازمان تعاون روستایی انجام نمیشود. همچنین معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسانشمالی در مورد صادرات پیاز میگوید: در حوزه صادراتی که عمده خریداران پیاز ما کشور عراق و هندوستان هستند، تمایلی به خرید نوع پیاز «زرگان» ندارند و بیشتر به دنبال خرید پیاز قرمز، بامزه و تند هستند که پیازکاران ما با وجود توصیههای تجار و صادرکنندگان و حتی جهاد کشاورزی به دلیل گرانی قیمت بذر و کاهش عملکرد تمایلی به کشت این ارقام ندارند و قطعاً هنگام فروش دچار مشکل میشوند.
قانون خرید تضمینی درست اجرا نمیشود
قانون خرید تضمینی در سالهای ۸۶ و ۸۹ دو بار در قالب «قانون تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی» و «قانون افزایش بهرهوری کشاورزی» در حقیقت برای سوپاپ اطمینان و جلوگیری از ضرر و زیان کشاورزان ابلاغ و وزارت جهاد مکلف شد که هر سال نرخ خرید را بر اساس شرایط تولید و وضعیت بازار و تورم جامعه تعیین و اعلام کند، به طوری که نرخ مبادله به سمت تولیدکننده باشد. سازمان تعاون روستایی در سال زراعی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ پیاز کشاورزان را به قیمت کیلویی ۵۹۶ تومان خریداری کرد که یکسوم هزینه تولید این محصول است و این در تناقض آشکار با فحوای قانون خرید تضمینی است، حتی اگر لفظ خرید توافقی هم برای اینگونه خریدها گفته شود، کفه ترازو و تعادل باید به سمت تولیدکننده باشد تا زنجیره تولید قطع نشود. نماینده مردم میناب در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از قیمت خرید پایین پیاز از کشاورزان گفت: «هزینه تولید پیاز هر کیلو ۲۰۷۰ تومان است، اما خرید تضمینی این محصول از کشاورز در هر کیلو ۵۹۶ تومان است که قیمت خرید حدود یکسوم هزینه تولید است.» معاونت بازرگانی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران گفت: «در حال حاضر قیمت خرید تضمینی محصول پیاز حدود ۶۰۰ تومان است و تعاون روستایی با هدف حمایت از تولیدکننده اقدام به خرید تضمینی کرده و تنظیم بازار و تعدیل قیمت این محصول به نفع کشاورزان خرید تضمینی را ادامه خواهد داد.»
قفل طرح الگوی کشت و گرفتاری کشاورزان
ریشه گرفتاری پیازکاران و دیگر تولیدکنندگان که گرفتار مدل اقتصادی «منحنی تار عنکبوتی» هستند در اجرایی نشدن قوانینی است که حداقل ۱۰ سال روی میز دولتیها جا خوش کرده و میتوانسته گره از مشکلات تولید باز کند. در مدل منحنی تار عنکبوتی افسار مدیریت رها شده و یک سال تولید بالا و قیمت کم و سال دیگر تولید کم و قیمت بالا میشود. وزیر جهاد کشاوزری از ابتدای تکیه بر سکانداری این وزارتخانه قول داده بود طرح الگوی کشت از مهرماه ۹۹ آغاز سال زراعی جدید اجرا میشود، اما نشد که اگر میشد شاهد دورریزی، دفن و رها کردن محصولات پیاز کشور نبودیم. طرح الگوی کشت ۱۰ سال مسکوت مانده است، قرار بود محصولات و میزان کشت و صنایع تبدیلی هر استان و شهرستانی بر اساس قابلیتها و توانمندیها و نیاز کشور تعیین و به کشاورزان ابلاغ و راهکار عملی کردن آن هم ارائه شود که در این صورت میزان تولید مطابق مصرف خواهد شد و توازن برقرار میشود و به جای کشت محصولات کم تأثیر محصولات استراتژیک کشت میشود.