سرویس بین الملل جوان آنلاین: آژانس و ایران یکشنبه شب در پایان سفر رافائل گروسی به یک توافق کمتر از ۲۰۰ کلمهای با دو تفسیر متفاوت رسیدند. این توافق بعد از چند هفته انتشار گزارشهای غیررسمی درباره اعطای برخی «مشوقهای غیررسمی» برای منصرف کردن ایران از توقف اجرای پروتکل الحاقی به دست آمده است. حدود سه هفته قبل بود که بلومبرگ از افزایش تدریجی مشتریان نفتی ایران خبر داد و دو هفته بعد هم، وزیر خارجه قطر در سفری نه چندان از قبل برنامهریزی شده به تهران آمد، برای گسترش روابط دوجانبه در «همه سطوح از جمله حوزههای اقتصادی اعلام آمادگی کرد و البته پیام کتبی امیر قطر را به رئیسجمهور تحویل داد. سیگنالهای غیررسمی به اینجا ختم نشد تا جایی که یکشنبه شب، همزمان با سفر رافائل گروسی به تهران، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا بدون اشاره به جزئیات گفت: «دولت امریکا به ریاست جو بایدن، با ایران تماس برقرار کرده است»؛ خبری که البته در تهران تأیید یا تکذیب نشده است. ساعتی از این اظهار نظر نگذشته بود که خبر توافق ایران و آژانس روی خروجی خبرگزاریها قرار گرفت. در متن توافق ایران و آژانس آمده است: «سازمان انرژی اتمی ایران (سازمان) و آژانس بینالمللی انرژی اتمی (آژانس) روح همکاری و اعتماد متقابل تقویت شده که به بیانیه مشترک پنجم شهریور ۱۳۹۹ در تهران منجر شد و اهمیت تداوم آن همکاری و اعتماد را مورد یادآوری و تأیید مجدد قرار دادند. سازمان، آژانس را مطلع کرد که به منظور پایبندی به قانون مصوب مجلس شورای اسلامی (قانون) تحت عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و صیانت از منافع ملت ایران» ایران اجرای اقدامات داوطلبانه را آنگونه که در برجام آمده است از پنجم اسفند ۱۳۹۹ متوقف خواهد کرد. با در نظر گرفتن موارد فوق و به منظور تداوم فعالیتهای راستیآزمایی و نظارت آژانس، سازمان و آژانس نسبت به موارد زیر توافق کردند:
۱. ایران به اجرای کامل و بدون محدودیت موافقتنامه جامع پادمان خود با آژانس، همانند قبل، ادامه خواهد داد.
۲. یک تفاهم فنی دوجانبه موقت، سازگار با قانون که به موجب آن آژانس به فعالیتهای ضروری راستیآزمایی و نظارت خود (طبق فهرست فنی پیوست) برای مدت تا سه ماه ادامه خواهد داد.
۳. مرور منظم این تفاهم فنی با هدف اطمینان از حصول به اهداف آن.
فهرست فنی محرمانه
نه ایران و نه آژانس «فهرست فنی پیوست» را منتشر نکردهاند. سازمان انرژی اتمی ایران در بیانیهای توضیح داده که محرمانه ماندن فهرست پیوستی که در توافق ذکر شده وجود «ملاحظات حفاظتی و ضرورت پنهان ماندن مکان تأسیسات کلیدی ایران» است. غریبآبادی، نماینده دائم ایران در آژانس بعد از این توافق گفت که دو طرف «گفتگوهای مفیدی بر اساس احترام متقابل داشتند» ولی هنوز ساعتی از منتشر نشدن این توافق نگذشته بود که در تهران و وین، دو تفسیر مختلف از آن ارائه شد. سازمان انرژی اتمی در بیانیه خود توضیح داد که ایران و آژانس تفاهم کردهاند «اجرای پروتکل الحاقی و دسترسیهای برجامی به طور کامل متوقف شود و صرفاً تعهدات پادمانی ایران اجرا میشود. بر این اساس، طبق قانون مجلس هیچ دسترسی فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد و هیچ گونه بازرسی فراپادمانی نیز انجام نمیشود.» این چیزی است که رافائل گروسی نیز آن را میپذیرد. گروسی در جمع خبرنگاران تأیید کرده که پروتکل الحاقی پس از ۲۳ فوریه (پنجم اسفند ۹۹) اجرا نخواهد شد و دسترسی کمتری پس از این تاریخ وجود خواهد داشت ولی او تأکید کرده که ترتیبات به دست آمده با ایران «به آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه میدهد تا میزان ضروری برای نظارت را حفظ کند.» رضایت مدیرکل آژانس از توافق به دست آمده در تهران به حدی بود که او گفت توافق به دست آمده «نتیجهای خوب و منطقی» داشته که باعث «نجات از شرایطی» است که در اثر قانون «اقدام راهبردی برای رفع تحریمها» مصوب مجلس به وجود آمده است: «راستیآزمایی کار میکند و این شرایط کنونی را نجات میدهد.» گروسی گفته که ایران «اجرای توافقنامه پادمان جامع را ادامه خواهد داد» و تأکید میکند: «کاهشی در تعداد بازرسان و برخی انواع بازرسیهای سرزده خواهد بود، اما بازرسیها به اندازهای نخواهد بود که تحت پروتکل الحاقی بوده است.» در بیانیه سازمان انرژی اتمی ایران از تعداد بازرسان آژانس صحبتی نشده است.
دوربینها روشن میماند
در بند (۲) توافق ایران و آژانس گفته شده که «آژانس تا سه ماه به راستیآزمایی و نظارت ضروری» ادامه خواهد داد. هنوز مشخص نیست که مقصود از این راستیآزمایی و نظارت ضروری چیست. مدیر کل آژانس صحبتی از دوربینها نکرده است ولی سازمان انرژی اتمی توضیح میدهد: «مقصود از تداوم راستیآزمایی و نظارت ضروری که در بند ۲ بیانیه آمده... این است که ایران به مدت سه ماه اطلاعات برخی فعالیتها و تجهیزات نظارتی را که در پیوست مشخص شده ضبط کرده و نزد خود نگه خواهد داشت» معنی توضیح سازمان انرژی اتمی ایران این است که ایران دوربینهای مستقر در سایتهای هستهای خود را روشن نگه خواهد داشت ولی مانند قبل، اطلاعات آن آنلاین در اختیار آژانس قرار نمیگیرد: «در این مدت، آژانس به این اطلاعات هیچ دسترسیای نخواهد داشت و اطلاعات منحصراً نزد ایران باقی میماند. چنانچه ظرف سه ماه تحریمها به طور کامل لغو شد، ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس میگذارد، در غیر این صورت اطلاعات برای همیشه پاک خواهد شد.» «کاظم غریبآبادی» نماینده ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی در توئیتر نوشته است: «اجرای کامل مصوبه مجلس محترم، دغدغه جدی نظام است و کسی حق ندارد از آن کوتاه بیاید. او گفته که «تمدید یا استمهال در کار نیست. هیچ دسترسی فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد. تداوم راستیآزمایی آژانس، برابر پیوست فنی بیانیه مشترک، صرفاً ناظر بر حفظ و نگهداری اطلاعات برخی فعالیتها و تجهیزات نظارتی توسط ایران برای سه ماه است.» این در حالی است که توافق یکشنبه شب سازمان انرژی با رافائل گروسی در خوشبینانهترین وضعیت، توقف پروتکل الحاقی مطابق قانون مجلس را تعدیل میکند. قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و صیانت از منافع ملت ایران» که آذرماه ۱۳۹۹ در مجلس شورای اسلامی تصویب شده، نظارتهای فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف میکند.