سرویس اقتصادی جوان آنلاین: محمدامین‌راد، کارشناس انرژی در گفتگو با فارس با اشاره به اهمیت صادرات گاز برای ایران گفت: اهمیت صادرات گاز بیش از آنکه اقتصادی باشد، سیاسی است و در حقیقت وجه سیاسی آن در تعامل بین کشور‌ها خیلی پررنگ است. عمدتاً قرارداد‌های صادرات گاز در لایه اقتصادی بسته نمی‌شود و قرارداد در لایه سیاسی منعقد می‌شود، اما مباحث اقتصادی نیز روی آن تأثیرگذار است. بنابراین در این قرارداد‌ها معمولاً دو رئیس‌جمهور یا وزیر دو کشور با هم تعامل می‌کنند، نمونه آن هم قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه است و همچنین قرارداد‌های صادرات گاز روسیه به اروپا که خود پوتین نیز در آن دخیل بود.
نوشداروی وزارت نفت
این کارشناس انرژی اظهار داشت: این موارد نشان می‌دهد که اگر موضوع صادرات گاز در لایه سیاسی یا در لایه وزیر نفت و بالاتر پیگیری شود، به نتیجه می‌رسد. به تازگی هم وزیر نفت بعد از انتخاب‌شدن احسان عبدالجبار اسماعیل به سمت وزیر نفت عراق، بلافاصله با او مذاکره و او هم اعلام کرد که به راحتی نمی‌تواند واردات گاز از ایران را جایگزین کند و دنبال این هستند که در بلندمدت این کار را انجام دهند.
وی گفت: اگر ما بخواهیم صادرات گازمان به عراق ادامه یابد، باید در بلندمدت این موضوع را در دستور کار قرار دهیم و در لایه سیاسی این موضوع را پیگیری کنیم. در بحث ترکیه وقتی محمدجواد ظریف به این کشور سفر و در رابطه با تعمیر خط لوله مذاکره می‌کند، اعلام می‌شود در چند روز آینده این خط تعمیر خواهد شد. این نشان می‌دهد اگر در لایه سیاسی کار صادرات گاز دنبال شود، به نتیجه می‌رسد. راد اضافه کرد: متأسفانه ما در هفت سال گذشته این کار را انجام نداده‌ایم و اولویت ما تعامل با کشور‌های خارج از منطقه بوده است و کشور‌های منطقه را چندان تحویل نگرفته‌ایم. برای مثال بدترین نحوه برخورد را با ترکمنستان داشتیم؛ در تعامل گازی با عراق هم قرارداد صادرات گاز به ترکیه را کاملاً رها کردیم. در بحث صادرات گاز به پاکستان هم آن وامی که قرار بود برای احداث خط لوله بدهیم و بعد به صورت اقساطی روی مبلغ صادرات گاز دریافت کنیم را لغو کردیم. این موارد نشان می‌دهد در دوران تصدی بیژن زنگنه بر وزارت نفت تعاملات با منطقه به بدترین نحو ممکن انجام شده است. این کارشناس انرژی اظهار داشت: بعد از فرصت‌سوزی هفت ساله، حال به تازگی به دلیل تحریمی که اعمال شد، تعاملات وزارت نفت با کشور‌های منطقه شروع شده و متأسفانه زمانی این اقدامات خوب در حال انجام است که بسیاری از فرصت‌ها را از دست داده‌ایم. برای نمونه ترکیه از چندین مسیر واردات گاز را آغاز کرده است و امارات هم برای خودش پایانه ال. ان. جی می‌زند و عراق هم گزینه‌های دیگری را برای خودش پیدا می‌کند، پاکستان هم بر واردات ال. ان. جی قطر و امریکا متمرکز شده و ترکمنستان خط لوله جدید به سمت چین کشیده است. این تحولات نشان می‌دهد که وزارت نفت دیر عمل کرده و این تعلل ضربه سنگینی به کشور وارد می‌کند.
هدف‌گذاری ترکیه برای ربودن بازار گاز نخجوان
راد با اشاره به رقابت گازی ایران و ترکیه برای سوآپ گاز به نخجوان گفت: هفته‌گذشته ترکیه مناقصه پروژه خط لوله ایغدیر به نخجوان را برگزار کرد؛ نخجوان یک جمهوری خودمختار است و مجموعه‌ای مرتبط به جمهوری آذربایجان بوده، اما به واسطه جنگ‌هایی که بین آذربایجان و ارمنستان وجود داشته این منطقه از سرزمین اصلی فاصله افتاده و تحت حمایت آذربایجان است، اما مرز مشترک با این کشور ندارد. به همین دلیل آذربایجان برای اینکه منابع انرژی را به نخجوان برساند قراردادی در سال ۲۰۰۴ با ایران منعقد کرد. طبق این قرارداد ایران مقداری گاز به نخجوان سوآپ می‌کند. یعنی ما از منطقه آستارا در آذربایجان گاز تحویل می‌گیریم و در منطقه نخجوان به این منطقه تحویل می‌دهیم. این کارشناس حوزه انرژی افزود: این قرارداد ۲۰ ساله است و از سال ۲۰۰۵ اجرایی شده و تا ۲۰۲۵ ادامه دارد. در این قرارداد سالانه ۳۵۰ میلیون متر مکعب گاز به نخجوان معادل روزی یک میلیون متر مکعب توسط ایران سوآپ می‌شد. برای این توافق سوآپ گازی ایران ۱۵ درصد گاز صادراتی آذربایجان را به عنوان کارمزد انتقال برمی‌دارد. این قرارداد تا پنج سال دیگر اعتبار دارد، ولی ترکیه در سال‌های اخیر برنامه‌ریزی کرده است تا منابع واردات گازی خود را متنوع کند و در حال تبدیل‌شدن به هاب گازی در منطقه است. در این راستا یکی از پروژه این کشور این است که جای ایران را در سوآپ گاز به نخجوان بگیرد.
