سرویس جامعه جوان آنلاین: «حمایت از فعالیتهای فناورانه و ایجاد شرکتهای نوپا»، «تسهیلات پسادکتری»، «حمایت از اشتغال در مراکز نوآوری و شتابدهندهها بهعنوان مربی و مشاور»، «تسهیلات دوره فرصت مطالعاتی»، «تسهیلات مسکن»، «حمایت از اشتغال در شرکتهای معتبر داخلی»، «حمایت از برگزاری سخنرانی و کارگاههای تخصصی» و «حمایت از همکاری بهعنوان اساتید مدعو و معین» هشت خدمت اصلی هستند که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به ایرانیان نخبه متخصص و کارآفرین خارج از کشور عرضه میشود.
بر اساس برنامه معاونت علمی، شرکتهای داخلی که ایرانیان نخبه را استخدام کنند میتوانند مورد حمایت این معاونت قرار بگیرند، علاوهبر انواع حمایتهای مالی، گرنت و پژوهانههای مختلف، ایرانیان نخبه در صورت مراجعه به کشور میتوانند از تسهیلات رفاهی مانند تسهیلات مسکن برخوردار شوند.
دغدغه مسکن
ارائه هشت خدمت از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری میتواند نویدبخش این اتفاق باشد که فضا برای حضور و فعالیت نخبگان غیرمقیم و تعلیم و آموزش شاگردان و دانشجویان به دست این افراد فراهم خواهد شد.
البته سیاستگذاران این حوزه در معاونت علمی و فناوری، شیوه ارائه و نحوه استفاده نخبگان از این تسهیلات را به تفصیل بیان نکردهاند، اما چند نکته اساسی در مورد خدمات قابلارائه به نخبگان قابلتوجه است.
یکی از دغدغههای اصلی دانشجویان و نخبگان غیرمقیم پس از بازگشت به کشور، مسکن و مکانی برای سکونت است. اگرچه تعدادی از دانشجویان خارج از کشور، از تمکن مالی برخوردار هستند، اما بدیهی است که در میان دانشجویان خارج از کشور، افرادی هستند که نهتنها تمکن و توان مالی تأمین مسکن در ایران را ندارند، چه بسا به واسطه نبود شغل و منبع درآمد، امکان استفاده از تسهیلات بانکی برای تأمین مسکن را نیز ندارند.
بازگشت ۵ هزار نخبه
در این میان اقدام معاونت علمی و فناوری برای حمایت از اشتغال نخبگان غیرمقیم در مراکز نوآوری و شتابدهندهها بهعنوان مربی و مشاور از یکسو و ارائه تسهیلات مسکن بخشی از دغدغه این افراد را کاهش میدهد.
ارائه تسهیلات پسادکتری و حمایت از اشتغال نخبگان غیرمقیم در شرکتهای معتبر داخلی نیز از دیگر خدماتی است که ذیل خدمات ارائهشده از سوی معاونت قرار میگیرد.
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه تعاملات سازندهای با مرکز ارتباطات بینالمللی معاونت علمی ایجاد شده است، خاطرنشان کرد: «طی سه سال گذشته طرحی در زمینه همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور با عنوان طرح بازگشت در دستور کار معاونت علمی قرار گرفته و اجرایی شده است و شاهد هستیم که در فضای انفعالی فعلی، نهادی با امکانات محدود، در سطح استانداردهای کشورهای در حال توسعه توانسته زیرساختهایی را برای تسهیل بازگشت و ماندگاری ۱۴۰۰ نفر از متخصصان ایرانی مقیم خارج فراهم کند، ضمن آنکه حدود ۵ هزار نفر از این متخصصان در قالب برگزاری سمینار و کارگاههای آموزشی به کشور آمدند.»
گام مؤثری برای جذب نخبگان
دکتر بهرام صلواتی با بیان اینکه این تعداد بازگشت متخصصان به کشور در حالی صورت گرفت که در یکصد سال گذشته هیچ سیاست مشخص و برنامه منسجمی برای مسئله مهاجرت در کشور نداشتهایم، اظهار کرد: «طرح تسهیل بازگشت جزو معدود اقداماتی است که اجرایی شده، ضمن آنکه از سوی معاونت علمی نیز آمارهای مربوط به بازگشت متخصصان ایرانی از دانشگاههای برتر دنیا به داخل کشور ارائه میشود.»
در این راستا، سال گذشته نیز آییننامهای برای همکاری میان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و بنیاد ملی نخبگان بهمنظور جذب متخصصان برجسته ایرانی غیرمقیم در قالب انجام دورههای علمی و تحقیقاتی همچون پسادکتری و فرصت مطالعاتی امضا شد که گام مؤثری برای جذب نخبگان غیرمقیم در کشور بود.
ضمن اینکه باید توجه داشت اجرای سیاستهای اتخاذ شده برای تشویق دانشجویان بینالمللی و تحصیلکردگان ایرانی غیرمقیم باید امکان اجرایی شدن را با توجه به اقتضائات و شرایط کنونی کشور داشته باشد.