سرویس ایران جوان آنلاین: بیمارستان‌ها و مراکز درمانی از منابع تولید زباله در شهر‌ها هستند که بخش زیادی از مواد زاید تولیدی آن‌ها را زباله‌های مخاطره آمیز تشکیل می‌دهد. عدم توجه به کنترل زباله‌های بیمارستانی نه تنها سلامت بیماران و کارکنان این مراکز را به خطر می‌اندازد بلکه موجب آلودگی نگران کننده محیط‌زیست می‌شود و می‌توانند از طریق تماس مستقیم یا غیر مستقیم منجر به آلودگی خاک، آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی شوند و تهدیدی برای سلامت جامعه باشند. به همین جهت نحوه مدیریت صحیح پسماند‌های بیمارستانی از اهمیت بسیار بالایی برای جوامع برخوردار است. در ایران به‌رغم آن که چندین نهاد و دستگاه دولتی و نظارتی درگیر این موضوع هستند ولی هنوز راهی درست، علمی و اصولی برای برون رفت از وضعیت نامطلوب بهداشتی دفع این گونه زباله‌ها در کشور پیدا نشده است. حالا مدتی است که خبر‌های نگران کننده‌ای از بیمارستان‌های تبریز به گوش می‌رسد. اخباری که حکایت از وضعیت نامناسب دفع پسماند در آن‌ها دارد. البته در همین راستا و در رابطه با ۹ بیمارستان تبریز به خاطر نحوه دفع پسماند‌های پزشکی شان از سوی سازمان محیط‌زیست استان اعلام تخلف شده و این بیمارستان‌ها به مراجع قضائی معرفی شده‌اند.
پسماند بیمارستانی به کلیه پسماند‌های عفونی و زیان‌آور ناشی از بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و مراکز مشابه گفته می‌شود که به دلیل بالا بودن دست‌کم یکی از خواص خطرناک از قبیل: سمی بودن، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن، به مراقبت ویژه نیاز دارند. پسماند‌های بیمارستانی احتمال آلوده شدن با میکروب و در نتیجه خطرناک شدن را دارند بنابر این هیچ یک از پسماند‌های بیمارستانی عادی تلقی نمی‌شوند و حتی بخشی از آن جزو پسماند ویژه قرار می‌گیرد. نکته حائز اهمیت این است که برای مدیریت پسماند‌های عفونی نمی‌توان با آن مشابه سایر پسماند‌های بیمارستانی برخورد کرد و لازم است برای مدیریت آن تدابیر خاصی در نظر گرفته شود. معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی در مورد میزان پسماند‌های تولید شده در بیمارستان‌های استان به تفکیک انواع زباله‌های بیمارستانی می‌گوید: «میزان زباله‌های شبه خانگی تولیدی در بیمارستان‌های استان روزانه ۵/ ۱۰ تن است؛ باید اضافه کنم که پسماند‌های شبه خانگی می‌تواند کاغذ و مقوای بسته‌بندی یک نوع دارو، بسته بندی نوعی دستگاه و در مجموع زباله‌هایی باشد که در بیمارستان به بهانه‌های مختلف تولید می‌شوند، اما خطر عفونی ندارند. میزان پسماند‌های عفونی در استان روزانه ۵ هزار و ۷۰۰ کیلو، پسماند‌های تیز و برنده ۸۷ کیلو و پسماند‌های شیمیایی ۳۴ کیلو به صورت روزانه است.» حسن عباس‌نژاد با اشاره به تعداد بیمارستان‌هایی که در آذربایجان شرقی مجهز به سیستم بیخطرسازی پسماند‌های بیمارستانی هستند، ادامه می‌دهد: «هم اکنون ۴۹ بیمارستان فعال در استان وجود دارد که تعداد بیمارستان‌های مجهز به سیستم بیخطرسازی ۴۳ مورد است و شش بیمارستان در زمینه بیخطرسازی پسماند‌های خود با مشکل مواجه هستند. در این ۴۳ بیمارستان، ۲۳ دستگاه اتوکلاو، ۱۸ دستگاه هیدروکلاو، ۱۲ دستگاه ماکروویو، ۳۷ دستگاه با روش شیمیایی و ۱۰ دستگاه با روش‌های دیگر به بیخطرسازی پسماند‌های بیمارستان می‌پردازند.»
یک‌ماه فرصت برای رفع مشکلات
بر اساس آمار‌های جهانی بین ۱۰ تا ۵۲ درصد زباله‌های بیمارستانی عفونی هستند. زباله‌هایی که بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت بسیار خطرناک هستند و حتی در صورت بازیافت نیز ممکن است باعث انتقال بیماری‌های واگیردار شوند. بر اساس آمار‌ها حدود ۲۱ میلیون نفر دچار هپاتیت «ب»، ۲ میلیون نفر هپاتیت «سی» و حدود ۲۶۰ هزار بیمار دچار HIV در جهان، بر اثر برخورد سهوی با زباله‌های عفونی بیمار شده‌اند. معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی می‌گوید: «در شهر تبریز ۲۲ بیمارستان داریم که در طول سال گذشته بررسی‌های لازم برای دفع استاندارد پسماند در این بیمارستان‌ها صورت گرفت که به تعدادی از آن‌ها که مشکل داشتند، تذکراتی داده شد که برخی اقدام به اصلاح روند خود کردند، اما در نهایت در سه ماهه چهارم سال گذشته ۹ بیمارستان را به دستگاه قضائی معرفی کردیم. بعد دادگستری، مسئولان بیمارستان و دانشگاه علوم پزشکی را احضار کرده و از آنان توضیح خواسته است که یکی از بیمارستان‌های متخلف در این مدت اقدام به اصلاح ساختار بیخطرسازی پسماند‌ها کرده، اما مشکل هشت بیمارستان هم اکنون نیز باقی است که دانشگاه علوم پزشکی متعهد شده تا آخر خرداد، مشکلات موجود در این بیمارستان‌ها را برطرف خواهد کرد.»
