پاسکاری‌های وزارت صنعت و جهادکشاورزی بر سر مشکلات تولید، توزیع و صادرات محصولات کشاورزی و مواد مصرفی مردم کم بود؛ اخیراً گمرک نیز به آن اضافه شده است. روز گذشته وزیر جهادکشاورزی پس از هفته‌ها سکوت را شکست و در نامه‌ای به وزیر صنعت و تجارت از تداوم صادرات رب و گوجه‌فرنگی گله کرد و خواستار رسیدگی شد. ۱۲ روز از اعلام ممنوعیت صادرات این دو کالا می‌گذرد و حجتی و شریعتمداری همچنان در حال نامه‌نگاری هستند.
ماه‌هاست که قیمت مواد‌مصرفی و کالا‌های اساسی مردم روبه‌افزایش است، از مرغ، گوشت، گوجه و سیب‌زمینی گرفته تا مواد‌شوینده و بهداشتی و... همگی روزانه با تغییرات قیمتی همراه بوده‌اند، اما این گرانی‌ها زمانی به طنز فضای مجازی تبدیل شد که قیمت گوجه به ۷۵۰۰ تومان و سیب‌زمینی به ۵ هزار تومان رسید. رسانه‌ها نوشتند، غذا‌های لاکچری ایرانی‌ها این روز‌ها از د ند ه کباب، مرغ مسما، ماهیچه و گرد ن گوسفند‌ی به املت گوجه و خوراک سیب‌زمینی تنزل پید ا کرد ه است. گوجه ۵۵۰۰ تومانی و سیب‌زمینی ۳ هزار تومانی هم این روز‌ها برای سفره مرد م ناز می‌کند و غذا‌هایی که تا پیش از این به قول معروف د م‌د ستی و خود مانی بود هم از قوت غالب مرد م پر می‌کشد.
هر چند که رئیس اتحادیه فروشندگان میوه از ابتدای شهریور‌ماه نسبت به کمبود گوجه و افزایش صادرات آن در نامه‌ای به وزارت جهاد، صنعت و اصناف هشدار داده بود، اما دو وزارتخانه فوق با تأخیر یک ماهه، زمانی که کمبود گوجه و سیب‌زمینی به وضعیت بحرانی رسید به دنبال راه چاره افتادند. به گفته کارشناسان علت عمده گرانی گوجه‌فرنگی و رب آن، صادرات بی‌رویه این محصول کشاورزی است و به همین منظور محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت طی بخشنامه‌ای در مورخه ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ صادرات گوجه‌فرنگی را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد و این بخشنامه از دوم مهر ۱۳۹۷ اجرایی شد.
اما آمار‌های گمرک نشان می‌دهد، نه‌تن‌ها ممنوعیتی برای صادرات وجود ندارد، بلکه از سوم مهر ماه، این محصول کشاورزی صادر شده است. ظاهراً این امر به دلیل بی‌توجهی گمرک به بخشنامه وزارت صنعت بوده و این روند (بی‌توجهی گمرک به بخشنامه‌های وزارت صمت پیرامون ممنوعیت صادرات کالاها) در گذشته نیز اتفاق افتاده است.
طبق اطلاعات روزانه گمرک، گوجه‌فرنگی در سوم مهر ۱۳۹۷ به‌رغم ممنوعیت صادرات، به میزان یک میلیون و ۶۵۵ هزار و ۶۱ کیلوگرم به ارزش ۷۶۲ هزار و ۷۷ دلار صادر شده است.
اکنون پس از گذشت ۱۲ روز از تاریخ ابلاغ این بخشنامه در شرایطی که مردم در انتظار کاهش قیمت‌ها هستند از وزارت جهادکشاورزی خبر می‌رسد که صادرات متوقف نشده است. وزیر جهادکشاورزی با ارسال نامه‌ای گلایه‌آمیز به وزیر صنعت، معدن و تجارت از بی‌توجهی به ممنوعیت صادرات گوجه‌فرنگی و رب برای تنظیم بازار گلایه کرد.
متن نامه بدین شرح است: نظر به محدودیت عرضه سیب زمینی در بازار داخلی و همچنین ضرورت تأمین خوراک دام و طیور، خواهشمند است ترتیبی اتخاذ فرمایید تا با اعلام قبلی از تاریخ ۱۵ مهر ۱۳۹۷ صادرات سیب زمینی و همچنین صادرات خوراک دام و طیور ممنوع اعلام گردد. ضمناً لازم به ذکر است که متأسفانه به‌رغم ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی از تاریخ ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ موضوع نامه شماره ۱۷۰۷۹۹ مورخ ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ طبق گزارش‌های روزانه گمرک، گوجه‌فرنگی صادر می‌شود. در مورد صادرات رب گوجه فرنگی همان‌طور که طی نامه شماره ۱۱۸۶۷/ ۲۰ مورخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ اعلام گردید بایستی با اتخاذ ممنوعیت در کوتاه مدت و بعد از آن با تمهیداتی به صورت درصدی از تولید با نگاه به تأمین بازار داخل مجوز صادرات داده شود.
عدم شفافیت بخشنامه ممنوعیت صادرات رب و گوجه‌فرنگی
رئیس اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی طی مصاحبه‌ای ضمن انتقاد از صادرات گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای می‌گوید: بنا بر مصوبه اخیر، صادرات گوجه‌فرنگی گلخانه هیچ‌گونه محدودیتی ندارد، اما شاید به سبب شفاف نبودن قانون سوءاستفاده‌هایی در این میان رخ دهد، به‌گونه‌ای‌که هر گوجه‌فرنگی به بهانه گوجه‌فرنگی گلخانه از مرز‌ها خارج شود. رضا نورانی می‌افزاید: در چند روز اخیر طی نامه‌ای به رئیس سازمان توسعه تجارت خواستار ممنوعیت صادرات گوجه‌فرنگی گلخانه تا اطلاع ثانوی شدیم تا برخی افراد به بهانه این مصوبه قانون را دور نزنند.
به هر صورت این سخنان رضا نورانی شاید این تصور را ایجاد کند که برخی به دلیل شفاف نبودن بخشنامه وزیر صمت در زمینه ممنوعیت صادرات گوجه‌فرنگی، اقدام به صادرات گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای کرده‌اند، اما باید گفت: این کم‌کاری گمرک است که به‌رغم ممنوعیت صادرات کالاها، باز هم شاهد آن هستیم که این اقلام از گمرک‌ها صادر می‌شوند. این موضوع بی‌توجهی گمرک به بخشنامه‌های ممنوعیت صادرات برخی اقلام، تنها به موضوع ممنوعیت صادرات گوجه‌فرنگی ختم نمی‌شود، بلکه در گذشته نیز این اتفاق افتاده است؛ مثلاً در هفتم خرداد ۱۳۹۷ نیز وزیر صمت به منظور تنظیم بازار گوشت قرمز، صادرات هر گونه دام زنده و گوشت قرمز را ممنوع اعلام کرده بود، اما این اقلام بعد از ممنوعیت صادرات باز هم صادر شده بودند.
اکنون رئیس گمرک باید پاسخگوی این کم‌کاری حوزه تحت‌اختیار خود باشد و به این پرسش پاسخ دهد چرا به‌رغم ممنوعیت صادرات برخی اقلام، این اقلام همچنان صادر می‌شوند؟ این افراد چه کسانی هستند که می‌توانند صادرات اقلام ممنوعه را انجام دهند و چگونه این کار را انجام می‌دهند؟
