حضرت آيتالله خامنهاي در اجراي بند يك اصل ۱۱۰ قانون اساسي، سياستهاي كلي «علم و فناوري» را كه پس از مشورت با مجمع تشخيص مصلحت نظام تعيين شده است، ابلاغ كردند. بر اين اساس كسب مرجعيت علمي و فناوري در جهان در رأس برنامههاي كلان كشور در حوزه علم و فناوري قرار گرفت.
تأكيدات مقام معظم رهبري بر پيشرفت و توسعه علم و فناوري شيب و شتاب بيشتري گرفته است و نشان از اراده ايشان براي رهبري حركت علمي كشور دارد.
اقتصاد دانش بنيان شاهكليد بازسازي تمدن ايراني- اسلامي و تنها ابزار مداخله مؤثر در مناسبات جهاني است و تا زماني كه صادرات دانش بنيان و فناورمحور نداشته باشيم در مناسبات فرهنگي جهان نيز نميتوانيم اثرگذار باشيم. به همين دليل است كه مقام معظم رهبري سعي دارند مسئله دانش و فناوري و توسعه اقتصاد متكي به اين مباني را به گفتمان غالب جامعه تبديل كنند.
با توجه به مسير مانده و به رغم فعاليتهاي صورت گرفته، سرعت نفوذ به دامنه فناوريها در كشور پايين است؛ به همين دليل رمزگشايي از كليات سياستهاي علم و فناوري كه ديروز از سوي مقام معظم رهبري ابلاغ شد و تدوين برنامههاي اجرايي آنها و تخصيص منابع و درگير كردن مراكز علمي و دانشگاهي در صف بايد با سرعت بيشتري در دستور كار قرار بگيرد.
متن سياستهاي كلي علم و فناوري كه به رؤساي قواي سهگانه و رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام ابلاغ شده به اين شرح است:
بسم الله الرحمن الرحيم
سياستهاي كلي علم و فناوري (نظام آموزش عالي، تحقيقات و فناوري)
1- جهاد مستمر علمي با هدف كسب مرجعيت علمي و فناوري در جهان با تأكيد بر:
1- 1- توليد علم و توسعه نوآوري و نظريه پردازي
2- 1- ارتقاي جايگاه جهاني كشور در علم و فناوري و تبديل ايران به قطب علمي و فناوري جهان اسلام
3- 1- توسعه علوم پايه و تحقيقات بنيادي
4- 1- تحول و ارتقاي علوم انساني به ويژه تعميق شناخت معارف ديني و مباني انقلاب اسلامي با تقويت جايگاه و منزلت اين علوم، جذب افراد مستعد و با انگيزه، اصلاح و بازنگري در متون، برنامهها و روشهاي آموزشي و ارتقاي كمي و كيفي مراكز و فعاليتهاي پژوهشي مربوط
5- 1- دستيابي به علوم و فناوريهاي پيشرفته با سياستگذاري و برنامهريزي ويژه
2- بهينهسازي عملكرد و ساختار نظام آموزشي و تحقيقاتي كشور به منظور دستيابي به اهداف سند چشمانداز و شكوفايي علمي با تأكيد بر:
1- 2- مديريت دانش و پژوهش و انسجام بخشي در سياستگذاري، برنامهريزي و نظارت راهبردي در حوزه علم و فناوري و ارتقاي مستمر شاخصها و روزآمدسازي نقشه جامع علمي كشور با توجه به تحولات علمي و فني در منطقه و جهان
2- 2- اصلاح نظام پذيرش دانشجو و توجه ويژه به استعداد و علاقهمندي دانشجويان در انتخاب رشته تحصيلي و افزايش ورود دانشجويان به دورههاي تحصيلات تكميلي
3- 2- ساماندهي و تقويت نظامهاي نظارت، ارزيابي، اعتبارسنجي و رتبهبندي در حوزههاي علم و فناوري
4- 2- ساماندهي نظام ملي آمار و اطلاعات علمي، پژوهشي و فناوري جامع و كارآمد
5- 2- حمايت از تأسيس و توسعه شهركها و پاركهاي علم و فناوري
6- 2- توزيع عادلانه فرصتها و امكانات تحصيل و تحقيق در آموزش عالي در سراسر كشور
7- 2- شناسايي نخبگان، پرورش استعدادهاي درخشان و حفظ و جذب سرمايههاي انساني
8- 2- افزايش بودجه تحقيق و پژوهش به حداقل 4درصد توليد ناخالص داخلي تا پايان سال 1404 با تأكيد بر مصرف بهينه منابع و ارتقاي بهرهوري
3- حاكميت مباني، ارزشها، اخلاق و موازين اسلامي در نظام آموزش عالي، تحقيقات و فناوري و تحقق دانشگاه اسلامي با تأكيد بر:
1- 3- اهتمام به نظام تعليم و تربيت اسلامي و اصل پرورش در كنار آموزش و پژوهش و ارتقاي سلامت روحي و معنوي دانشپژوهان و آگاهيها و نشاط سياسي آنان
2- 3- تربيت اساتيد و دانشجويان مؤمن به اسلام، برخوردار از مكارم اخلاقي، عامل به احكام اسلامي، متعهد به انقلاب اسلامي و علاقهمند به اعتلاي كشور
3- 3- حفظ موازين اسلامي و ارزشهاي فرهنگي و اجتماعي در استفاده از علم و فناوري
4- تقويت عزم ملي و افزايش درك اجتماعي نسبت به اهميت توسعه علم و فناوري:
1- 4- تقويت و گسترش گفتمان توليد علم و جنبش نرمافزاري در كشور
2- 4- ارتقاي روحيه نشاط، اميد، خودباوري، نوآوري نظاممند، شجاعت علمي و كار جمعي و وجدان كاري
3- 4- تشكيل كرسيهاي نظريه پردازي و تقويت فرهنگ كسب و كار دانشبنيان و تبادل آرا و تضارب افكار و آزاد انديشي علمي
4- 4- ارتقاي منزلت و بهبود معيشت استادان، محققان و دانشپژوهان و اشتغال دانش آموختگان
5- 4- احياي تاريخ علمي و فرهنگي مسلمانان و ايران و الگوسازي از مفاخر و چهرههاي موفق عرصه علم و فناوري
6- 4- گسترش حمايتهاي هدفمند مادي و معنوي از نخبگان و نوآوران و فعاليتهاي عرصه علم و فناوري
5- ايجاد تحول در ارتباط ميان نظام آموزش عالي، تحقيقات و فناوري با ساير بخشها با تأكيد بر:
1- 5- افزايش سهم علم و فناوري در اقتصاد و درآمد ملي، ازدياد توان ملي و ارتقاي كارآمدي
2- 5- حمايت مادي و معنوي از فرآيند تبديل ايده به محصول و افزايش سهم توليد محصولات و خدمات مبتني بر دانش پيشرفته و فناوري داخلي در توليد ناخالص داخلي با هدف دستيابي به سهم 50 درصد
3- 5- تحكيم و تعميق پيوند حوزه و دانشگاه و تقويت همكاريهاي مستمر راهبردي
4- 5- تنظيم رابطه متقابل تحصيل با اشتغال و متناسبسازي سطوح و رشتههاي تحصيلي با نقشه جامع علمي كشور و نيازهاي توليد و اشتغال
5- 5- تعيين اولويتها در آموزش و پژوهش با توجه به مزيتها، ظرفيتها و نيازهاي كشور و الزامات نيل به جايگاه اول علمي و فناوري در منطقه
6- 5- حمايت از مالكيت فكري و معنوي و تكميل زيرساختها و قوانين و مقررات مربوط
7- 5- افزايش نقش و مشاركت بخشهاي غيردولتي در حوزه علم و فناوري و ارتقاي سهم وقف و امور خيريه در اين حوزه
8- 5- توسعه و تقويت شبكههاي ارتباطات ملي و فراملي ميان دانشگاهها، مراكز علمي، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاههاي توسعه فناوري و نوآوري داخلي و خارجي و گسترش همكاريها در سطوح دولتي و نهادهاي مردمي با اولويت كشورهاي اسلامي
6– گسترش همكاري و تعامل فعال، سازنده و الهامبخش در حوزه علم و فناوري با ساير كشورها و مراكز علمي و فني معتبر منطقهاي و جهاني به ويژه جهان اسلام همراه با تحكيم استقلال كشور با تأكيد بر:
1- 6- توسعه صنايع و خدمات مبتني بر علوم و فناوريهاي جديد و حمايت از توليد و صادرات محصولات دانش بنيان و متكي بر فناوريهاي بومي به ويژه در حوزههاي داراي مزيت و ظرفيت، با اصلاح امر واردات و صادرات كشور
2- 6- اهتمام بر انتقال فناوري و كسب دانش طراحي و ساخت براي توليد محصولات در داخل كشور با استفاده از ظرفيت بازار ملي در مصرف كالاهاي وارداتي
3- 6- استفاده از ظرفيتهاي علمي و فني ايرانيان مقيم خارج و جذب متخصصان و محققان برجسته ساير كشورها به ويژه كشورهاي اسلامي حسب نياز
4- 6- تبديل ايران به مركز ثبت مقالات علمي و جذب نتايج پژوهشهاي محققان، نخبگان علمي و نوآوران ساير كشورها به ويژه جهان اسلام