ناز آفرین درخشانی پور-انسان از سر تجربه آموخته است به دو دلیل عمده محدودیت منابع و افزایش ارزش منابع ، باید تا حد امکان از مواد قابل بازیافت استفاده کند و این راهی ندارد جز بازیافت مواد مصرفی .طبیعت امروزه بیش از هر زمان دیگر به دلیل فعالیت های انسانی، در خود پالایی با مشکل روبرو شده است، بازیافت مواد به یقین این مشکل زیست محیطی را تقلیل می دهد و از ورود مواد آلاینده به محیط زیست و در نتیجه بر هم خوردن موازنه اکولوژیکی پیشگیری می کند. در استان گیلان با دو میلیون و 400 هزار نفر جمعیت، روزانه افزون بر دو هزار و500 تن زباله تولید می شود و سرانه تولید زباله شهری هر شهروند استان 750 گرم و سرانه تولید زباله هر نفر روستایی 350 گرم در روز است.اما آنچه مشکل پسماند ها را در گیلان بیش از دیگر مناطق کشور حساس کرده است بالا بودن سطح آب های زیر زمینی و کمبود محل های مناسب برای دفن بهداشتی و اصولی پسماندهای تر و خشک است و همین مساله مسئولان را به فکر ساخت کارخانه بازیافت زباله در گیلان انداخته است . تصمیمی که هر چند دیر گرفته شده اما باز هم می تواند نجات بخش نگین سبز ایران باشد.دفن زباله از چالش های اصلی محیط زیست300 کیلومتر از نوار ساحلی دریای خزر در گیلان قرار گرفته است، معضل زباله یکی از چالشهای زیست محیطی در این استان است و پیامدهای منفی زیست محیطی زیادی ازقبیل راهیابی شیرابه به رودخانه ها و آبهای زیر زمینی، تصاعد بوهای مشمئز کننده از مکانهای دفع و ایجاد مزاحمت برای سکونتگاههای انسانی، پخش و انتشار مواد سبک از قبیل کاغذ و مقوا و پلاستیک به زمین های اطراف و ایجاد مزاحمت برای کشاورزان در حوالی مکانهای دفع دارد. تغذیه وحوش از زباله و انتقال آلودگی به چرخه غذایی، تغذیه دام از زباله و انتقال آلاینده ها از طریق شیر و گوشت به انسان، جداسازی و بازیافت مواد قابل فروش در مکان های دفع ازسوی افراد سودجو، ایجاد مناظر نا پسند و کاهش جاذبه های گردشگری، تخلیه زباله در حاشیه جاده ها، رودخانه ها و در داخل مناطق جنگلی و گردشگری از دیگر پیامدهای منفی نبود چرخه دفن اصولی ، بهداشتی و نبود سیستم بازیافت زباله از معضلات اصلی زیست محیطی گیلان است. جمع آوری پسماند مهم ترین بخش هزینه های شهر داری
مردم شهر رشت روزانه به طور میانگین 430 تا 500 تن زباله تولید و در حال حاضر 861 نفر از کارکنان شهرداری رشت به وسیله 111 دستگاه جمع آوری و حمل زباله های تولیدی شهروندان رشت را به عهد ه دارند.
مدیرعامل سازمان خدمات موتوری شهرداری رشت با اشاره به افزایش 11 دستگاه جدید به ناوگان جمع آوری حمل زباله شهرداری این شهر می گوید: شهرداری رشت در صدد نوسازی ناوگان حمل زباله است و مهر ماه سال جاری 14 خودروی دیگر برای حمل زباله به این ناوگان اضافه کرده است.
وی با اشااره به اینکه شهر رشت 560 هزار نفر جمعیت ثابت دارد که این تعداد در روز گاهی به یک میلیون نفر نیز می رسد، می افزاید : اگر به هزینه های جمع آوری و دفن زباله کمی دقت شود می توان از استهلاک سرمایه قابل توجهی جلوگیری کرد.
ابراهیم غنی با بیان اینکه شیشه ، قوطی های فلزی و به ویژه آلومینیومی صدها سال روی زمین باقی می مانند وکیسه ها و ظروف پلاستیکی که یک روز به دلیل سبکی و دوام آنها ساخته شدند، امروزه عامل بزرگترین مشکلات زیست محیطی است ، خاطرنشان می کند : پلاستیک غیرقابل تجزیه است و کیسه های نایلونی به طور متوسط 500 سال در محیط باقی می مانند چنانچه پلاستیک و نایلون موجود در زباله سوزانده شود، اسید کلریدریک ایجاد می کند که باعث آلودگی هوا و آسیب رساندن به انسان و دیگر موجودات می شود. غنی همچنین به لزوم آموزش تفکیک زباله از مبداء به خانواده ها اشاره کرده و می افزاید: اجرای این طرح باعث می شود زباله ها بدون خسارت به محیط زیست در مبداء تفکیک و زباله های تر به کارخانه های کمپوست و خشک به سازمان بازیافت منتقل و تبدیل به کودآلی و مواد بازیافتی شوند. به هر روی جمع آوری و حمل و نقل زباله یکی از مهمترین عملیات مدیریت مواد زائد جامد است. طبق محاسبات انجام شده حدود ۸۰ درصد کل مخارج مدیریت مواد زائد جامد مربوط به جمع آوری زباله است که درصد بالایی از این مقدار مربوط به حقوق کارگران و نیروی انسانی است.مدیرعامل سازمان خدمات موتوری شهرداری رشت با تاکید بر اینکه اکثریت مخارج سیستم مدیریت مواد زاید جامد فقط صرف حقوق و دستمزد می شود،تصریح می کند : اصلاح، بهینه سازی و مکانیزه کردن سیستم جمع آوری و حمل زباله، ضمن تسریع در عملیات، هزینه و نیروی انسانی کمتری را نیاز خواهد داشت و از هدر رفت بخش عظیمی از بودجه شهرداری جلوگیری می کند.
70 درﺻﺪ پسماندها قابل تبدیل به کمپوست مدیرعامل سازمان بازیافت و مواد زائد شهرداری رشت با اشاره به اینکه ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻮد از زﺑﺎﻟﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل زﺑﺎﻟﻪ و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮاد قابل ﻓﺴﺎد دارای ارزش اﻗﺘﺼﺎدی وﻳﮋه ای اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮوش ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و اﻳـﻦ درآﻣﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺟﻮاﺑﮕﻮی ﺑﺴﻴﺎری از هزینه های ﺟﻤﻊ آوری و دﻓﻊ باشد،می گوید : در اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎی اﻳﺮان به ویژه گیلان ﻣﻮاد زائد آﻟﻲ قابل تبدیل به کمپوست حدود 70 درﺻﺪ ﻣﻮاد زائد ﺷﻬﺮی را ﺗﺸﻜﻴﻞ می دهند.
سیامک دوستار با اشاره به تولید روزانه بین 400 تا 500 تن زباله در رشت ، می افزاید : از هر تن زباله به رغم متصاعد شدن حدود 400 متر مکعب گاز گلخانه ای و دی اکسید کربن 400 تا 600 لیتر شیرابه نیز خارج می شود که می تواند تاثیر خطرناکی روی آب، خاک و هوا داشته باشد. وی افزایش جمعیت و رواج فرهنگ مصرف زدگی را موجب افزایش سرانه زباله در شهرها و روستاها عنوان کرده و می گوید: محلهای دفن زباله هر روز گسترش بیشتری پیدا می کنند و بازگشت به طبیعت در مورد بسیاری از مواد موجود در زباله به طول می انجامد و این مواد سالها باعث آلودگی و آسیب به محیط زیست می شوند.
دوستار ادامه می دهد : به هر حال سالیانه میلیونها تن زباله های آلی دفن و یا سوزانده می شود و علاوه بر این که مشکلات زیست محیطی فراوانی را بوجود می آورد، هزینه های کلانی صرف حمل، دفن و یا سوزاندن زباله می شود. در روش دفن زباله علاوه برمشکلات و خطرات ورود نیترات و سایر مواد آلاینده به آبهای زیرزمینی، اشغال فضای بیشتر توسط مواد زائد از دیگر معایب این روش است.
کاربرد کمپوست و ورمی کمپوست در تولید گیاهان زینتی
بازیافت به صورت ورمی کمپوست از مهمترین روشهای فرآوری زباله های شهری است در نتیجه این فرآیند علاوه برکاهش مشکلات بهداشتی و زیست محیطی، مقادیر قابل توجهی کود آلی به نام " ورمی کمپوست " تولید می شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان در این باره می گوید : تولید گیاهان زینتی امروزه بیشتر بر پایه کشت بدون خاک بوده و در بخش تولید گلدانی گیاهان زینتی، بیشتر بسترهای کشت برپایه پیت و یا کوکو پیت است.
علی محبوب خمامی می افزاید: نظر به وارداتی بودن این ماده و محدودیت هایی که در استخراج و تامین آن وجود دارد، قیمت این ماده در جهان روبه افزایش است از اینرو جایگزینی این ماده و کاهش مصرف آن در ترکیب بسترهای تولید گیاهان زینتی از جمله اولویت های بخش تحقیقات گیاهان زینتی در بیشتر کشورهای جهان است.
وی خاطرنشان می کند: منابع تحقیقاتی موجود معرف آن است که در هر کشوری، تحقیقات برکاربرد مواد زائد کشاورزی و صنعتی استوار است که مصارف مشخصی برای آنها معین نبوده و قابلیت استفاده بصورت کمپوست یا ورمی کمپوست را دارند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان در ادامه تصریح می کند : روش ورمی کمپوست و کمپوست سازی، راهکاری کارا و منطبق با محیط زیست برای تبدیل ضایعات کشاورزی و صنعتی برای استفاده در صنایع تولید گل و گیاه است.
500 میلیارد ریال اعتبار برای پسماندهای صنعتی، خانگی و بیمارستانی استاندار گیلان با اشاره به وضعیت پسماند های استان می گوید: در حال حاضر 500 میلیارد ریال اعتبار برای پسماندهای صنعتی، خانگی و بیمارستانی درنظر گرفته شده است ولی مهمترین کار در این زمینه باید با مشارکت بخش خصوصی انجام شود.
قهرمانی چابک این میزان اعتبار را از مصوبات سفر سوم هیئت دولت به استان عنوان کرده و می گوید : پس از جذب کمک های بانک جهانی برای پروژه فاضلاب گیلان هم اکنون در تلاش هستیم پروژه احداث محل دفن بهداشتی زباله در صومعه سرا و همچنین ساخت کارخانه زباله سوزی در رشت را همزمان با جذب اعتبارات دولتی با کمک بخش خصوصی راه اندازی و در صورت موافقت بانک جهانی از اعتبارات فاینانس نیز در جهت تسریع روند ساخت این طرح ها استفاده می کنیم.
