جوان آنلاین: داستان تازهای در زیستبوم نوآوری کشور آغاز شده، داستانی که میتواند مسیر فناوری و کارآفرینی را بازتعریف کند و آینده متفاوتی را رقم بزند. این حرکت، با برگزاری دوره تخصصی تربیت مدیران مراکز رشد با رویکرد نسل چهارم آغاز شده، رویکردی که قرار است مراکز رشد را از خدمات محدود و ابتدایی، به قلب تپنده اقتصاد دانشبنیان و موتور محرک کارآفرینی ملی تبدیل کند. این برنامه با حضور ۸۰ مدیر منتخب از سراسر کشور، در پی پرورش نسلی از رهبران نوآوری است، رهبرانی که بتوانند مراکز رشد را به کانونهای زایش ایده، پل ارتباطی میان دانشگاه و صنعت و مسیر مطمئن ورود استارتاپها به بازار واقعی تبدیل کنند.
دیگر مراکز رشد تنها چند میز و صندلی و یک فضای اداری نخواهند بود، بلکه سکوی پرتابی برای کسبوکارهای فناور و آیندهسازان ایران میشوند. معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم با این حرکت، مأموریت جدیدی را برای مراکز رشد تعریف کرده، مأموریتی که میتواند راه توسعه پایدار، اشتغال جوانان و اقتدار علمی کشور را هموار سازد.
پرورش رهبران نوآوری
محمدنبی شهیکی، معاون فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در گفتوگو با «جوان»، از آغاز و پیشرفت دوره تخصصی تربیت مدیران مراکز رشد واحدهای فناور خبر میدهد و اعلام میکند: «این دوره که با هدف توانمندسازی ۸۰ مدیر منتخب مراکز رشد کشور طراحیشده، سومین ماه اجرایی خود را پشت سر گذاشته است. این نشستها با راهبری و پشتیبانی معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آغاز شده و تمرکز اصلی آن، تربیت مدیرانی توانمند برای راهبری نسل جدید مراکز رشد در پهنه جغرافیایی کشور است.»
به گفته او، مدل طراحیشده ازسوی معاونت فناوری و نوآوری، مبتنی بر الگوی «مراکز رشد نسل چهارم» است، الگویی که فراتر از نقش سنتی مراکز رشد بهعنوان چتر حمایتی اولیه برای استارتاپها و واحدهای فناور عمل میکند و مأموریتی چندبعدی در زیستبوم نوآوری بر عهده میگیرد. در این چارچوب، مراکز رشد نسل چهارم صرفاً به ارائه فضای فیزیکی، خدمات اداری و حمایتهای ابتدایی بسنده نمیکنند، بلکه بهعنوان کانونهای فعال منتورینگ، شبکهسازی و پیونددهنده نوآوری به بازار ایفای نقش میکنند. در این مراکز، استقرار منتورهای تخصصی، اتصال نظاممند تیمهای فناور به سرمایهگذاران، صنایع، بازارهای هدف و بازیگران کلیدی اکوسیستم، به یک کارکرد اصلی تبدیل شدهاست.
شهیکی با اشاره به تجارب موفق مراکز رشد نوین در سطح ملی و بینالمللی میگوید: «در مدل جدید، ارکان نهادی مراکز رشد توسعهیافته و زیرنهادهای تازهای به ساختار سنتی آن افزوده شدهاست. از جمله این ارکان میتوان به دفاتر توسعه بازار، واحدهای مدیریت نوآوری باز، شبکههای منتورینگ تخصصی، هابهای سرمایهگذاری بذری و سازوکارهای اتصال به زنجیره ارزش صنایع اشاره کرد؛ عناصری که مراکز رشد را از یک فضای صرفاً استقراری به پلتفرمی برای خلق ارزش اقتصادی و مقیاسپذیری کسبوکارهای فناور تبدیل میکنند.»
او اظهار میدارد: «در این دوره تخصصی، مدیران مراکز رشد با مفاهیمی همچون حکمرانی نوآوری، طراحی مدلهای کسبوکار مراکز رشد، مدیریت پرتفوی استارتاپی، توسعه اکوسیستمهای منطقهای نوآوری، و نقش مراکز رشد در تحقق اقتصاد دانشبنیان آشنا میشوند.»
شهیکی همچنین درباره هدف از این آموزشها توضیح میدهد: «هدف نهایی این آموزشها، شکلگیری نسلی از مدیران راهبر است که بتوانند مراکز رشد را به بازیگران مؤثر توسعه فناوری، کارآفرینی و اشتغال پایدار در سطح ملی و منطقهای تبدیل کنند. معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم با اجرای این برنامه، درصدد است تا با بازتعریف مأموریت مراکز رشد و ارتقای سرمایه انسانی مدیریتی آنها، زمینهساز همافزایی بیشتر میان دانشگاه، صنعت و بازار شده و نقش مراکز رشد را بهعنوان پیشرانهای اصلی زیستبوم نوآوری کشور تثبیت کند.»
از رتبهبندی تا بازنگری
حدود یک سال پیش، معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم اعلام کردهبود که مراکز رشد کشور در چهار سطح رتبهبندی خواهند شد، اقدامی که هدف آن شفافسازی جایگاه هر مرکز و تمرکز حمایتها بر مجموعههای توانمندتر بود. بر اساس این سیاست، تنها مراکز برتر از بستههای حمایتی ویژه برخوردار میشوند و سایر مراکز باید با بازنگری در مدلهای قدیمی و حرکت به سمت نسلهای جدید، جایگاه خود را ارتقا دهند. این رویکرد نشان میدهد که آموزش مدیران، بخشی از یک نقشه راه گستردهتر برای تحول مراکز رشد است.
در همین چارچوب، بستههای حمایتی متنوعی نیز معرفی شد، از جمله طرح «دستیار فناور» برای جذب نیروهای متخصص در کنار تیمهای نوآور، برنامه «پسا دکترا» برای بهرهگیری از ظرفیت علمی فارغالتحصیلان، «گرنت آب و انرژی» برای حمایت از پروژههای فناورانه در حوزههای راهبردی، و طرح «نوآفرین صنعتساز» بهمنظور پیوند دادن استارتاپها با صنایع بزرگ. این اقدامات مکمل، در کنار رتبهبندی مراکز رشد، قرار است مسیر استانداردسازی خدمات، ارتقای کیفیت منتورینگ و افزایش توان جذب سرمایه را هموار کند.
در واقع دوره تخصصی تربیت مدیران مراکز رشد تنها یک برنامه آموزشی محسوب نمیشود، بلکه حلقهای از زنجیره سیاستهای کلان وزارت علوم برای بازتعریف مأموریت مراکز رشد و تثبیت جایگاه آنها بهعنوان پیشرانهای اصلی زیستبوم نوآوری کشور است.
سکوی پرتاب ایدهها به سمت کسب و کار
مراکز رشد واحدهای فناور، نهادهایی هستند که با هدف حمایت از کارآفرینان و تیمهای نوآور شکل گرفتهاند. این مراکز فضایی فراهم میکنند تا صاحبان ایدههای نو بتوانند در یک محیط امن و حمایتی، طرحهای خود را به محصول و کسبوکار واقعی تبدیل کنند. خدمات مراکز رشد تنها به ارائه فضای کار و امکانات اداری محدود نمیشود، بلکه شامل مشاوره تخصصی، آموزش، منتورینگ، شبکهسازی، دسترسی به سرمایهگذاران و ارتباط با صنایع نیز هست.
به بیان ساده، اگر یک تیم دانشجویی یا گروهی از جوانان یک ایده فناورانه داشته باشند، مراکز رشد همان جایی است که میتوانند با کمترین هزینه و بیشترین پشتیبانی، مسیر تبدیل ایده به محصول را طی کنند. این مراکز در واقع سکوی پرتابی هستند که استارتاپها را از مرحله «ایده روی کاغذ» به مرحله «محصول در بازار» میرسانند.
مراکز رشد در کشور، زیر نظر دانشگاهها، پارکهای علم و فناوری و معاونت فناوری وزارت علوم فعالیت میکنند و نقش مهمی در توسعه اقتصاد دانشبنیان دارند. آنها حلقه اتصال میان دانشگاه، صنعت و بازار محسوب میشوند و تلاش دارند با پرورش کسبوکارهای نوپا، زمینهساز اشتغال پایدار و خلق ارزش اقتصادی شوند.
به گزارش «جوان»، آنچه امروز در قالب یک دوره آموزشی آغاز شده، فردا میتواند به نقطه عطفی در مسیر نوآوری ایران تبدیل شود. مراکز رشد نسل چهارم قرار نیست تنها میزبان استارتاپها باشند، آنها قرار است آیندهسازان کشور را به بازار، صنعت و جهان پیوند دهند. بنابراین اگر این مسیر با جدیت ادامه یابد، این مراکز میتوانند موتور محرک اقتصاد دانشبنیان و سکوی پرتاب ایران به جایگاهی تازه در عرصه فناوری جهانی شوند؛ و این حرکت، نوید روزهایی را میدهد که در آن ایدههای جوانان ایرانی از دفترچهها بیرون بیایند و به محصولاتی واقعی تبدیل شوند، محصولاتی که در زندگی مردم جریان یابند و آیندهای متفاوت برای کشور رقم بزنند.
