همین که وارد سالن گردهمایی تجربه زیسته زنان دارای معلولیت میشدی میتوانستی متوجه شوی این گردهمایی جنسش با سایر همایشها و گردهماییهایی که برگزار میشود، متفاوت است! اینجا تقریباً تمام زنانی که از شهرهای مختلف کشور و با سن و سال متفاوت گرد هم آمدهبودند، توانمند و توانیاب بودند؛ بانوانی که با وجود چالشهای جسمی مختلف هر کدامشان در حوزههای ورزشی یا فرهنگی هنری میدرخشیدند. درست شبیه فضه ریاضی مقدم بانوی توانمندی که اگرچه در یک حادثه تصادف قطع نخاع شدهبود و حتی دستهایش توان نداشت، اما با قدرتی فراتر از تصور ما قلم را به دندان گرفته و با دندانهایش در نهایت زیبایی و ظرافت نقش زندگی را روی بوم نقاشی رقم میزد. کمی آن طرفتر، حنانه نجاتی، قهرمان تنیس روی میز که در هشت سالگی یک پایش قطع شده و با پروتز راه میرفت به همراه مادرش با لبخندی قدرتمند آمدهبود تا اثبات کند برای پریدن، بالهایت کافی است. همچنان که پرستو حبیبی قهرمان پرتاب نیزه پارالمپیک به همراه مادرش آمدهبود تا قدرت انسان، قدرت یک زن را به تصویر بکشد. قدرتی که حتی ناتوانی و ضعف پا و ویلچرنشینی هم جلودارش نیست. اینجا هر کس از تلاش بیوقفه و جنگیدن برای پرواز و رسیدن به قلهها روایتی داشت.
گردهمایی تجربه زیسته زنان ورزشکار دارای معلولیت به همت کمیسیون ملی یونسکو در ایران، دفتر یونسکو در تهران و سازمانهای افراد دارای معلولیت برگزار شد.
این رویداد با حضور حسن فرطوسی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، فاطمه مهاجرانی سخنگوی هیئت دولت، ینگ سرانگ رئیس دفتر یونسکو در تهران و دورینا جیتارو رئیس دفتر یونیسف در ایران، فرصتی برای شنیدن تجربههای واقعی زنان و دختران دارای معلولیت و خانوادههایشان بود.
پرهیز از نگاه تبعیضآمیز در همه سطوح
در آغاز این گردهمایی با محوریت «تجربههای زیسته زنان ورزشکار دارای معلولیت» و با حضور نمایندگان نهادهای ملی و بینالمللی، افراد دارای معلولیت و خانوادههایشان و فعالان حوزه اجتماعی، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، بر ضرورت پذیرش تفاوتها، پرهیز از نگاه تبعیضآمیز و توجه به کرامت انسانی در تمامی سطوح جامعه تأکید کرد.
فرطوسی ضمن قدردانی از حضور میهمانان، نمایندگان آژانسهای بینالمللی، نهادهای مدنی، همکاران دفتر یونسکو در تهران و کمیسیون ملی یونسکو در ایران گفت: «انسان بودن مفهومی است که با نقص و ضعف درهم آمیخته شده و هیچ انسانی فارغ از این ویژگیها نیست.»
از نگاه فرطوسی تقسیمبندی افراد به «دارا» و «ندار» در حوزه توانمندیهای جسمی و ذهنی، نگاهی سطحی است و آنچه انسانها را از یکدیگر متمایز میکند، اراده زیستن آگاهانه و انسانی است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، با بیان بخشی از تجربه زیسته شخصی خود، بر ارزش لحظه حال، زیستن آگاهانه و درک عمیقتر مفهوم انسانیت تأکید کرد و گفت: «آنچه امروز اهمیت دارد، انتخاب ما برای زندگی کردن با هر شرایطی است، نه انتظار برای رسیدن به لحظهای کامل که شاید هرگز فرا نرسد.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود، به مسئولیت اجتماعی نهادها و تصمیمگیران اشاره کرد و خواستار توجه جدیتر به دسترسپذیری فضاهای عمومی، مناسبسازی ساختمانها و فراهمسازی امکانات ارتباطی برای افراد دارای نیازهای متفاوت، از جمله مترجمان زبان اشاره شد و این موارد را بخشی از تعهدات واقعی به عدالت اجتماعی دانست.
فرطوسی همچنین با اشاره به نمونهای از آفرینش هنری افراد دارای محدودیت شنوایی، بر این نکته تأکید کرد که تفاوت در ادراک و تجربه، نه یک نقص، بلکه فرصتی برای غنای فرهنگی و انسانی جامعه است.
پذیرش تفاوتها و توانمندسازی زنان دارای معلولیت
در ادامه، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی هیئت دولت با تأکید بر اینکه ما انتخاب نمیکنیم که کجا در چه کشور، با چه ظاهری و چه شرایطی به دنیا بیاییم، افزود: «اینها مسائلی است که خارج از اراده ما است و میتوان آن را جبر دانست، اما آنچه در اختیار ماست، مسیر زندگیمان است.»
وی با اشاره به جملهای از نیچه که «آن کسی که چرایی زندگی را فهمیده باشد با چگونگی آن کنار خواهد آمد» گفت: «این جمله، در مورد کسانی که با تفاوتها و محدودیتها زندگی میکنند، به خوبی مصداق پیدا میکند.» مهاجرانی تأکید کرد: «افراد دارای تفاوتها ممکن است با محدودیتهای سختی روبهرو شوند، بهویژه زمانی که هم زن باشند و هم دارای معلولیت. این وضعیت برای زنان معلول، چالشها و محدودیتهای دوچندانی به همراه دارد که حجم آن بسیار سنگینتر از سایر افراد است.»
وی افزود: «ما زنها در بسیاری از حوزهها بهویژه در مدیریت، معنای واقعی اقلیت بودن را میفهمیم. وقتی معلولیت هم به این مسئله اضافه میشود، محدودیتها بهصورت افزایشی بیشتر میشود.»
وی در عین حال بر اهمیت شنیدن داستانهای افرادی که توانستهاند مرزهای محدودیت را بشکنند و از یک اقلیت ناتوان به یک اقلیت توانمند تبدیل شوند، تأکید کرد و افزود: «این عزیزان بارها و بارها با نگاههای قضاوتآمیز روبهرو شدهاند، زمین خورده و دوباره بلند شدهاند. شنیدن این تجربیات نهتنها عبرتآموز است، بلکه به همه ما یادآوری میکند که نباید تنها به ترحم بر افراد معلول فکر کنیم، بلکه باید توانمندیهایشان را به رسمیت بشناسیم و کمک کنیم که این افراد به تمام ظرفیتهایشان دست یابند.»
بنا به تأکید مهاجرانی افراد موفق دارای معلولیت ابتدا شرایط خود را پذیرفتهاند، از فاز انکار عبور کرده و سپس به جستوجوی توانمندیهای درونی خود پرداختهاند تا مسیر تعالی خود را بسازند. یکی از ویژگیهای مهم در افرادی که توانستهاند در شرایط سخت به موفقیتهای بزرگ برسند این است که ابتدا واقعیت خود را پذیرفته و سپس به شناسایی و استفاده از قابلیتهای درونیشان پرداختهاند.
وی با افتخار به موفقیتهای دختران ایرانی در حوزههای مختلف ورزشی، هنری و علمی اشاره کرد و گفت: «افتخار میکنیم که در سرزمینی زندگی میکنیم که دختران توانمندی دارد که در بسیاری از رشتهها نقشآفرینیهای بیبدیلی داشتهاند.»
مهاجرانی همچنین بر لزوم همکاری با نهادهای بینالمللی برای تبادل تجربیات بین ایران و دیگر کشورها تأکید کرد و افزود: «دنیا زمانی جای بهتری خواهد شد که تفاوتها را به رسمیت بشناسیم و به توانمندیهای فردی احترام بگذاریم.»
تجربه زیسته زنان ورزشکار دارای معلولیت؛ پیونددهنده پیام جهانی فراگیری به زندگی روزمره
ینگ سرانگ، رئیس دفتر یونسکو در تهران نیز خطاب به نمایندگان نهادهای دولتی، سازمانهای بینالمللی، جامعه مدنی، ورزشکاران و میهمانان گفت: «زنان دارای معلولیت با موانع پیچیدهای روبهرو هستند که ناشی از جنسیت، معلولیت و انتظارات اجتماعی است. ورزش فراگیر، توانمندسازی، بازنمایی و فرصتهای برابر را معنا میکند.»
از نگاه وی شنیدن تجربههای زیسته اهمیت دارد؛ سیاستها و برنامهها زمانی مؤثرند که از صدای کسانی که هدف برنامهها هستند، الهام گرفته شوند. در ادامه مراسم، دو پنل تخصصی با موضوعات روایت ورزشکاران و روایت خانوادهها برگزار شد.
