گفت‌وگوی «جوان» با کارگردان مستند «میسوفونیا»

بخش دانشجویی «سینماحقیقت» باید صدای نسل جوان باشد

جوان آنلاین: کارگردان مستند «میسوفونیا» معتقد است اضافه شدن بخش دانشجویی به جشنواره «سینماحقیقت» ایجاد فضایی است که در آن صدا و نگاه نسل جوان جدی گرفته شود. 
سوگند رضایی از کارگردانان جوان سینمای مستند گفت: دانشجو‌ها معمولاً جسورتر، بی‌پرواتر و درگیر دغدغه‌های واقعی و روزمره‌اند؛ حضور این نگاه‌های تازه باعث می‌شود جریان مستندسازی پویا و زنده بماند. 
به گفته رضایی همچنین این بخش فرصتی برای آموزش غیرمستقیم فراهم می‌کند: دیدن آثار دیگران، حضور در نشست‌ها و نقد‌ها و مقایسه استانداردها، تجربه‌ای است که در کلاس درس به دست نمی‌آید. وی گفت: شبکه‌سازی و ارتباط با مستندسازان حرفه‌ای، گروه‌های تولید و منتقدان، مسیر آینده کاری دانشجو‌ها را هموار می‌کند. مهم‌تر از همه، این بخش نشان می‌دهد تلاش دانشجو‌ها جدی گرفته می‌شود و مسیر رشد و دیده‌شدن برایشان فراهم است. 
این فیلمساز اضافه کرد: در نهایت، این بخش جشنواره می‌تواند محل کشف استعداد‌های فردا باشد؛ استعداد‌هایی که اگر حمایت شوند، آینده سینمای مستند را خواهند ساخت. 
وی معتقد است داوران در داوری آثار بخش دانشجویی لازم است به این موضوع توجه داشته باشند که ظرفیت، تلاش، خلاقیت و روند یادگیری فیلمساز جوان دیده شود؛ اینکه او با امکانات محدود چقدر توانسته ایده‌اش را به یک اثر قابل‌اعتنا تبدیل کند. 

 صداقت قلب یک مستند است
رضایی تأکید دارد که در فیلمسازی دانشجویی، نتیجه فقط محصول نهایی نیست؛ بلکه مسیر طی شده نیز اهمیت دارد. برای ما رشد، شجاعت در تجربه‌کردن و صداقتی که در اثر جریان دارد، مهم‌ترین معیارهاست. 
وی با بیان اینکه صداقت قلب یک مستند است و نشان می‌دهد فیلمساز بدون اغراق و نمایشگری، واقعیت را روایت کرده است، اضافه کرد: داوران باید از نگاه‌های تازه، روایت‌های نو و شیوه‌های غیرکلیشه‌ای استقبال کنند. فیلمساز جوان در حال کشف زبان شخصی خود است و همین جسارت در تجربه‌کردن و عبور از قالب‌های تکراری، ارزشمندترین بخش کار اوست. حمایت و تشویق این نگاه‌ها، مسیر رشد نسل جدید مستندسازان را هموار می‌کند. 
وی در خصوص جرقه‌های آغاز فیلمسازی خود نیز گفت: فیلمسازی برای شخص من از جایی شروع شد که حس کردم بعضی تجربه‌ها را نمی‌شود فقط با کلمات توضیح داد. تصویر، صدا و جزئیات کنار هم می‌توانند لایه‌هایی از یک حس یا یک واقعیت را آشکار کنند که در زبان نمی‌گنجند. این نیاز به روایت دقیق‌تر و لمس‌پذیرتر مرا به سمت فیلمسازی کشاند؛ جایی که بتوانم احساسات شدید، تضاد‌ها و حقیقت‌های انسانی را صادقانه به تصویر بکشم. 
این فیلمساز معتقد است در عین حال تولید فیلم برای دانشجو‌ها با یک چالش مهم آغاز می‌شود؛ هیچ بودجه‌ای برای کار اختصاص پیدا نمی‌کند. همین باعث می‌شود تقریباً تمام مراحل- از ایده تا اجرا- بر دوش خود دانشجو باشد. کمبود تجهیزات، نبود گروه ثابت، محدودیت لوکیشن، به سختی گرفتن مجوز و کمبود زمان بین درس و زندگی روزمره از مشکلات دائمی این مسیر است. 
رضایی افزود: در فضای فیلم کوتاه نیز شرایط مشابه است. بیشتر بچه‌ها از جیب خود هزینه می‌کنند، تجهیزات را قرض می‌گیرند و با وجود محدودیت‌های بسیار تلاش می‌کنند بهترین نتیجه را بسازند. به همین دلیل دانشجو‌ها و کارگردانان فیلم کوتاه، واقعاً مستحق تشویق، حمایت و دیده‌شدن هستند. 

 خلاقیت دانشجویان حمایت شود
این مستندساز با تأکید به اینکه یک حقیقت مهم این است که همیشه خلاقیت جای خالی امکانات را پر نمی‌کند، ادامه داد: ایده‌ها رشد می‌کنند و برای اجرا نیازمند ابزار و تیم حرفه‌ای هستند. گاهی ایده آن‌قدر بزرگ می‌شود که دیگر نمی‌توان آن را با دست خالی ساخت؛ این محدودیت نه از ضعف دانشجو، بلکه از واقعیات سخت مسیر فیلمسازی می‌آید. درست همین‌جاست که اهمیت حمایت مشخص می‌شود؛ وقتی یک استعداد در این شرایط سخت خودش را نشان می‌دهد، باید فرصت شکوفایی، رشد و حمایت واقعی دریافت کند. 
 رضایی ادامه داد: دوست دارم سراغ ایده‌هایی بروم که معمولاً کمتر کسی به آنها نزدیک می‌شود و ظرفیت‌های روایی و تأثیرگذاری بالایی دارند. اساساً سراغ سوژه‌های پرتکرار نمی‌روم، دنبال همزیستی با سوژه یا اتفاقی هستم که در ذهنم شکل می‌گیرد. در عین حال، به چگونگی اثر و روایت آن نیز فکر می‌کنم و اهمیت می‌دهم که فرم و محتوا هماهنگ باشند. 
وی معتقد است اینکه ایده خلاقانه باشد، بسیار مهم است. آنهایی که شیوه روایت و فرم کار را تازه می‌کنند و در عین حال، در بطن این ماجرا یک واقعیت انسانی و ملموس روایت می‌شود. 
بیشتر دنبال همزیستی با سوژه یا اتفاقی هستم که واقعاً مرا درگیر و تجربه‌ای ایجاد کند که هم برای خودم و هم برای مخاطب جذاب و بامعنا باشد. از طرفی از ریسک کردن و تجربه کردن، چه از لحاظ تکنیک‌های تصویری، چه در سایر جنبه‌های اجرایی ترسی ندارم، چراکه معتقدم باید جهان خودم را بسازم و مرز‌های شخصی‌ام را کشف کنم. 
این مستندساز تأکید کرد: مستند برای من نزدیک‌ترین قالب به حقیقت است. در مستند فقط روایت نمی‌کنی؛ کشف می‌کنی. برخورد مستقیم و صادقانه با واقعیت، بدون طراحی‌های اضافه و بدون ساختن مصنوعی احساس، چیزی است که همیشه برایم جذاب بوده است. 
رضایی در پایان گفت: در مستند دست فیلمساز بازتر است، می‌توانی آزادانه‌تر سراغ موضوعات بروی و با جهان واقعی درگیر شوی. مستند واقعاً دنیای عجیبی دارد، جایی که هر لحظه ممکن است کشف جدیدی رخ دهد و روایت، مسیر خودش را پیدا کند.