جوان آنلاین: حضور دانشمندان، حکما، عرفا، فلاسفه و عالمان بزرگ در سده‌های پس از اسلام در مراغه به ویژه در دورران سلجوقیان و قرن ششم هجری موقعیت علمی ویژه‌ای به این شهر تاریخی داده است که بر اساس اسناد و شواهد تاریخی حکما و شخصیت‌های نامدار علمی همچون خواجه نصیرالدین توسی، شیخ شهاب الدین سهروردی، مجدالدین جیلی، امام فخر رازی، ساموئل بن یحیی بن عباس مغربی، ابن عبری و مجدالدین محمدبن سیواسی رومی در این شهر زیسته و یا حضور داشته‌اند.
به گزارش ایرنا، رصدخانه مراغه به عنوان محل و محفل تجمع این حکما و فلاسفه بود که در دوران خواجه نصیرالدین توسی بنا شد و از آثار تاریخی برجسته مراغه، آذربایجان، ایران و جهان اسلام به شمار می‌رود که بیش از ۴۰۰ هزار جلد کتاب در آن موجود بود و بزرگ‌ترین دانشمندان اسلامی سراسر جهان اسلام در آن گرد هم می‌آمدند و بر این اساس مراغه مدت‌ها مرکز تجمع علما، حکما و دانشمندان اسلامی و حتی غیراسلامی بوده است.
خواجه نصیر توسی از نادر علمای جهان است که به عنوان فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره‌شناس، اندیشمند، ریاضی دان، پزشک، معمار و شاعر شناخته می‌شود و در هر یک از رشته‌های مزبور تبحر خاصی داشت که به همین خاطر در بسیاری از اسناد تاریخی از او با عنوان «استاد البشر» یاد شده است.
وی علاوه بر خدمات ارزشمند علمی به جهان اسلام مثل احیای سنت فلسفه مشایی، گردآوری مجموعه آرا و نظرات کلامی شیعه، ایجاد جداول دقیق حرکت سیاره‌ها و معرفی مثلثات به عنوان شاخه‌ای از علم ریاضی، با پرورش شاگردانی همچون قطب الدین شیرازی و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن، حکمت و دانش‌های اسلامی و ایرانی پیش از مغول به آیندگان شد.
با توجه به چنین جایگاه علمی، تاریخی، فرهنگی و پیشینه حکمت اسلامی و به همت مجمع عالی حکمت اسلامی، دفتر این مجموعه در شهر مراغه ایجاد و راه اندازی شد تا مسیری برای احیای این جایگاه تاریخی در این حوزه مهم علمی باشد.
باید از ظرفیت تاریخی مراغه برای توسعه حکمت اسلامی بهره برد
مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی در مراسم شروع به کار دفتر مراغه، با تاکید بر اینکه این شهر تاریخی و فرهنگی سابقه بسیار خاص در حکمت دارد، اظهار کرد: باید از ظرفیت تاریخی این شهر برای توسعه و گسترش حکمت اسلامی در رشته ها، زمینه‌ها و موضوعات مختلف به بهتربن شکل ممکن بهره برداری شود.
محمدباقر خراسانی افزود: مجمع عالی حکمت اسلامی در سطح کشور تعداد چهار شعبه و تنها دو دفتر دارد که شهر مراغه به عنوان سومین دفتر فعالیت رسمی خود را از امروز به صورت رسمی شروع می‌کند.
وی جهت دهی و هدایت را رویکرد مهم و اصلی مجمع عالی حکمت اسلامی عنوان و اضافه کرد: این مجموعه علمی به عنوان تشکل غیردولتی که هیچ بودجه دولتی ندارد از سال ۱۳۸۴ فعالیت‌های خود را آغاز کرده است و باید اعلام کنم که این مجمع به هیچ عنوان سیاسی کاری ندارد و محفل و پاتوق تمام اصحاب اندیشه، علم و حکمت است.
خراسانی حضور اساتید و اندیشمندان کلام و فلسفه در مجمع را نقطه قوت این مجموعه خواند و با اشاره به اینکه یکی از محور‌های مهم فعالیت ما توجه به برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی است، ادامه داد: تاکنون دو هزار و ۲۰۰ جلسه از این محافل برگزار شده است که کمک شایانی برای توسعه و ترویج فلسفه اسلامی می‌کند.
به گفته وی اکنون تعداد ۲۴۰ استاد با مجمع عالی حکمت اسلامی همکاری نزدیک دارند و ۱۴ گروه علمی نیز شامل کلام، معرفت شناسی، فلسفه، فلسفه دین، فلسفه عرفان و فلسفه مضاعف، فلسفه سیاسی، فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق، حکمت علمی، فلسفه هنر، فلسفه علوم انسانی، تشکیل و فعال شده است.
خراسانی توجه به علوم نوین را یکی از مهمترین محور‌های فعالیت مجمع عالی برشمرد و یادآور شد: بر همین اساس گروه‌های علمی آموزش حکمت برای کودکان و نوجوانان، فلسفه جنسیت، فلسفه غرب و علوم شناختی و هوش مصنوعی نیز ایجا شده است.
وی نقش علما و حکمای آذربایجان در تبیین و تشریح حکمت اسلامی را بسیار وسیع و مهم خواند و گفت: علامه «محمدحسین طباطبائی» از جمله این شخصیت‌های نادر و بی مانند این خطه است که مجمع عالی برای پاسداشت و معرفی ایشان ویژه‌برنامه‌هایی را در مراکز مختلف علمی، فرهنگی، حوزوی و دانشگاهی کشور از ۱۷ تا ۳۰ آبان ماه ۱۴۰۴ امسال تدارک دیده است.
خراسانی افزود: این برنامه‌ها به همت مجمع عالی حکمت اسلامی، دفتر کرمانشاه و مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه طباطبایی (ره) این شهر و با همکاری دانشگاه رازی، دانشگاه علوم و معارف قرآنی (کرمانشاه)، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، نهاد کتابخانه‌های عمومی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و حوزه‌های علمیه کنگاور، اسلام‌آباد غرب و حوزه‌های علمیه خواهران برگزار می‌شود.
وی اظهار کرد: طی دو هفته اخیر تعداد ۱۳۰ عنوان برنامه در ۱۵ استان، ۳۲ شهرستان و سه کشور ترکیه، پاکستان و اندونزی در شاخه‌های مختلف هویت ساز برگزار شده است و در ادامه نیز ویژه برنامه ادبیات و شعر علامه طباطبائی در تبریز، بررسی اندیشه‌های علامه در استان گلستان و مباحث قرآنی علامه در مشهد برگزار خواهد شد.
به گفته خراسانی این حجم از برنامه‌های علمی، تخصصی و عمومی برای بزرگداشت علامه طباطبائی پس از ۴۴ سال از ارتحال ایشان در سطح کشور و برخی ممالک خارجی بی سابقه است.
مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی بر اهمیت معرفی حکمای اسلامی در راستای هویت سازی علمی و دینی را مورد تاکید قرار داد و یادآور شد: شرایط امروز کشور که به نوعی با مشکلات هویتی همراه است، لزوم شناخت بیشتر و بهتر نسل جدید و جوان از داشته‌های علمی و فلسفی را اجتناب ناپذیر می‌کند.
خراسانی گفت: در این راستا مجموعه زندگی نامه و معرفی علامه طباطبائی در ۳۶ صفحه به زبان‌های فارسی، ترکی استانبولی، انگلیسی و اردو منتشر شده است.
مراغه مهد علم و فرهنگ ایرانی - اسلامی است
امام جمعه مراغه نیز با بیان اینکه مراغه مهد علم، تمدن و فرهنگ ایرانی - اسلامی در طول تاریخ بوده است، گفت: خطه آذربایجان همواره عالم پرور، فیلسوف پرور و علامه پرور بوده است که در این میان مراغه به عنوان دومین شهر بزرگ آذربایجان شرقی پایگاه و جایگاه خاصی دارد.
حجت الاسلام و المسلمین جواد حاجی زاده افزود: خدمات علمی، فلسفی و کلامی حکما و علمای مراغه در طول تاریخ بسیار درخشان و تاثیرگذار بوده است و ما اکنون میراث دار چنین سابقه‌ای هستیم و نباید اجازه دهیم این موقعیت ویژه از دست برود.
وی با تاکبد بر برافراشته ماندن پرچم علم، دیانت، تمدن، فرهنگ و حکمت اسلامی آذربایجان و شهر مراغه، ادامه داد: متاسفانه در طول تاریخ مباحث عقلی همواره مظلوم واقع شده و بسیاری از بزرگان در پی نابودی چنین مباحثی بوده‌اند.
حاجی زاده اظهار کرد: جامعه امروز به لحاظ فرهنگی و هویتی بیش از پیش به چنین مباحثی در حوزه علم و فلسفه و فقه و حکمت نیاز دارد و باید توجه داشت که هر گونه بی توجهی به این علوم می‌تواند آینده هویت کشور را با چالش‌های مختلفی مواجه کند.
وی بر احیای مباحث حکمت اسلامی که به دنبال دریافت حقیقت جهان است، تاکید کرد و خواستار ورود این علوم عقلی به مدارس شد.
عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: شخصیت‌ها و دانشمندان گذشته بستر‌های لازم و کافی را در حوزه‌های مختلف حکمت اسلامی فراهم کرده‌اند و امروز رسالت مهم مراقبت، پاسداشت و دنباله روی از این علوم است.
حاجی زاده حکمت را عامل مهم در دستیابی نوع بشر به حقیقت دانست و با بیان اینکه حکمت، فلسفه و عرفان نقش تعین کننده در شناخت و جهان بینی دارند، یادآور شد: باید توجه داشت که هیچ علمی مغایر با علوم دیگر نیست و همه علوم بشری مکمل و متمم همدیگر هستند.
وی با ابراز خرسندی از ایجاد خانه مجمع عالی حکمت اسلامی در مراغه، ابراز امیدواری کرد این مجموعه بتواند مسیر روشن و بهتری به روی علما، فضلا، صاحب نظران علوم اسلامی بگشاید و در این زمینه بای دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه منطقه همکاری‌های لازم را داشته باشند.
جایگاه مراغه در حکمت و علوم اسلامی برجسته است
نماینده مردم مراغه و عجب شیر در مجلس شورای اسلامی صبغه مراغه در توسعه علمی جهان اسلام را بسیار بلند آوازه و موثر دانست و اظهار کرد: فرهنگ و تمدن در این نقطه از ایران اسلامی جایگاه خاص‌تر دارد و کمتر شهری در ایران و جهان دارای چنین جایگاهی است.
فرید موسوی با ابراز تاسف از اینکه طی دهه‌های اخیر آن شان و مقام مراغه در علم و تمدن و فرهنگ به خوبی مراقبت نشده است، افزود: باید تلاش‌های وسیعی برای احیای این موقعیت انجام داد تا در برابر نسل‌های آینده بتوانیم پاسخگو باشیم.
وی یکی از دلایل مهم رویگردانی طیف جدید و جوان از تاریخ پرافتخار گذشته اسلامی را سستی و سهل انگاری‌های گوناگون در حوزه‌های فرهنگی، علمی، اجتماعی عنوان و اضافه کرد: باید این خلاء‌های تاریخی با سرعت و تلاش‌های شبانه روزی جبران شود.
موسوی مردمان مراغه را به لحاظ فرهنگی و علمی دارای ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد در طول تاریخ توصیف کرد و ادامه داد: این خصوصیت به حدی بوده است که زمان حمله مغولان، حاکمان این دودمان وقتی به مراغه می‌رسند با مشاهده علم و فرهنگ مردم این دیار، شمشیر را کنار گذشته و قلم به دست گرفتند.
وی یادآور شد: این ما بوده‌ایم که نتوانستیم جایگاه تاریخی علم و حکمت کشور و شهر خود را به آینده‌ها به خوبی منتقل کنیم و در این راه غفلت‌های بسیاری شده است که باید به هر طریق ممکن جبران شود.
موسوی با بیان اینکه توسعه حکمت، فلسفه و عرفان اسلامی باید از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی در سطح مدارس و دانشگاه‌ها ترویج و توسعه داده شود، ادامه داد: در این زمینه شهر مراغه باید پیشرو باشد و جامعه دانشگاهی و حوزه‌های علمیه که از ظرفیت‌های بالایی برخوردارند، باید وارد میدان شده و عملکرد‌های درخشان از خود نشان دهند.
شهرستان مراغه متشکل از ۲ بخش مرکزی و سراجو به عنوان دومین شهرستان بزرگ آذربایجان‌شرقی با جمعیت حدود ۳۰۰ هزار نفر در دامنه جنوبی کوه سهند و در فاصله ۱۳۵ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد.
