جوان آنلاین: از شبکه تلویزیونی بریکس، آیین اعلام فراخوان این جایزه بین‌المللی در نشستی خبری در خبرگزاری تاس در مسکو برگزار شد که طی آن مسعود احمدوند رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی از کشورمان، به عنوان عضو هیأت داوران این جایزه حضور داشت.
به گزارش ایرنا، در این آیین اعلام شد که این جایزه به نویسندگانی تعلق خواهد گرفت که آثارشان منعکس‌کننده سنت‌ها و ارزش‌های کشور‌های عضو گروه بریکس است و شامل کتاب‌ها یا آثار ترجمه جدید است.
هیأت داوری نخستین جایزه ادبی بریکس متشکل از متخصصان حوزه ادبیات کشور‌های عضو بریکس است و هر کشور، میتواند حداکثر سه نویسنده را برای دریافت این جایزه نامزد کند.
انتخاب برنده این جایزه در سال جاری میلادی (۲۰۲۵) شامل سه مرحله خواهد بود: اعلام فهرست اولیه کشور‌ها برای نامزدی این جایزه (سپتامبر، برزیل)، فهرست نهایی (اکتبر، شانگهای) و برنده (نوامبر، مسکو).
منتخب نهایی این رقابت ادبی بین‌المللی، جایزه‌ای به ارزش یک میلیون روبل دریافت خواهد کرد که این مبلغ از سوی آژانس کتاب اوراسیا تأمین خواهد شد.
نخستین بار، ایده جایزه ادبی بریکس نوامبر ۲۰۲۴ – زمانی که روسیه ریاست دوره‌ای گروه بریکس را برعهده داشت- در مجمع بریکس با موضوع «ارزش‌های سنتی» در مسکو مطرح شد. در آن زمان تأکید شد که جایزه ادبی بریکس، نشان‌دهنده تعهد کشور‌های عضو این گروه برای تبادل فرهنگی و یادآوری نقش برجسته ادبیات در توسعه روابط بشردوستانه است.
ادبیات به عنوان پلی بین تمدن‌ها
سرگئی استپاشین، رئیس اتحادیه کتاب روسیه و عضو هیأت داوری جایزه کتاب بریکس به نمایندگی از این کشور گفت: این جایزه با هدف توسعه گفت‌وگوی فرهنگی و ترویج ارزش‌های سنتی اهدا میشود.
وی اظهار داشت: شرکت کنندگان در این رقابت ادبی بین‌المللی از این فرصت برخوردار هستند که آثار خود را به مخاطبان گسترده‌ای ارائه دهند، چرا که کشور‌های عضو گروه بریکس بیش از سه میلیارد نفر جمعیت دارند.
استپاشین افزود: ادبیات ابزاری ضروری برای درک متقابل است. از طریق آثار هنری، ما تعصبات را از بین می‌بریم، همدلی ایجاد می‌کنیم و روابط بین مردم خود را تعمیق می‌دهیم. من متقاعد شده‌ام که جایزه ادبیات بریکس گامی اساسی در جهت تقویت اعتماد، احترام متقابل و همکاری مثمر ثمر بین کشور‌های بریکس است.
ادبیات، زبان جهانی بشریت
رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه و عضو هیأت داوران جایزه ادبی بریکس نیز در سخنان خود در این نشست به نمایندگی از ناشران، نویسندگان و مترجمان ایرانی، ضمن محکوم کردن تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی و امریکا به ایران، یاد و خاطره هموطنان، کودکان و جوانان، زنان و مردان بیگناهی را که در پی این تجاوز شهید شدند را گرامی داشت.
مسعود احمدوند اظهار داشت: ادبیات به عنوان زبان مشترک انسان‌ها، مرز‌های جغرافیایی و سیاسی را در می‌نوردد و قلب‌ها را به هم پیوند می‌زند. از طریق شعر، داستان و افسانه، ما نه تنها فرهنگ و تاریخ خود را به دیگران معرفی می‌کنیم بلکه رنجها، آرزو‌ها و رویا‌های مشترک بشریت را باز می‌گوییم.
وی ادامه داد: در ادبیات فارسی، این میراث مشترک بشری، پیام‌های انساندوستانه و صلح‌جویانه همواره نقش محوری داشته‌اند. سعدی قرن‌ها پیش به ما آموخت که «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند»؛ جهان ما امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند این پیام صلح و همبستگی است.
رایزن فرهنگی ایران در روسیه خاطرنشان کرد: حافظ، این شاعر صلح و دوستی، در اشعارش بار‌ها بر وحدت انسانی تأکید کرد و گفت: «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است - با دوستان مروت، با دشمنان مدارا»؛ مولانا جلال‌الدین بلخی نیز با مثنوی معنوی خود مرز‌های جغرافیایی را درنوردید و پیام عشق و صلح را به جهانیان رساند، اما نباید از نظر دور داشت در همین ادبیات فارسی نیز که همواره از صلح سخن رفته بر مقاومت و ایستادگی در برابر تجاوز دشمن نیز تاکید بسیار شده است.
وی یادآور شد: آثار کلاسیکی، چون شاهنامه اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی تماماْ بر مبنای نبرد پهلوانان ایرانی با دشمنان نگارش شده و بخش مهمی از ادبیات معاصر ایران که «ادبیات مقاومت» نامیده میشود برگرفته از تجربه ایستادگی مردم ایران در هشت سال جنگی است که از سال ۱۳۵۹ شمسی، عراق با پشتیبانی کشور‌های غربی بر ایران تحمیل کرد. در آثاری که برای جایزه ادبی بریکس از سوی داوران ایرانی نامزد می‌شوند، پرداختن به جنگ و صلح و انسانیت به روشنی مشهود خواهد بود.
احمدوند گفت: در کشور‌های بریکس، ادبیات همواره حامل پیام‌های انساندوستانه بوده است. از روسیه، تولستوی در «جنگ و صلح» پوچی جنگ را فریاد زد و به ما آموخت که صلح، تنها نبود جنگ نیست، بلکه احترام به کرامت انسانی است. داستایفسکی در «برادران کارامازوف» نوشت: «همه در برابر همه چیز مسئولیم».
وی افزود: چین با مو یان، نوبلیست بزرگ در «ذرت سرخ» زخم‌های جنگ را به تصویر کشید و با روایت رنج‌های جنگ، فریاد صلح طلبی را به گوش جهانیان رساند و نشان داد عشق بر نفرت پیروز میشود. هند با تاگور، این پیام آور صلح، به ما آموخت «ایمان بیاوریم به نور، حتی وقتی همه چیز تاریک است». آرونداتی روی در «خدای چیز‌های کوچک»، ظرافت‌های همدلی انسانی را ترسیم کرد. از برزیل، پائولو کوئلیو در «کیمیاگر» جستجوی مشترک انسان‌ها برای معنا را نشان داد و گفت جستجوی حقیقت، مرز نمی‌شناسد. ژورژه آمادو در «دونا فلور» طنز را به خدمت صلح گرفت.
احمدوند گفت: آفریقای جنوبی با نادین گوردیمر و جان مکسول کوئتسی، درد‌های آپارتاید و شفای آشتی را روایت کردند. نادین گوردیمر ثابت کرد که ادبیات میتواند حتی در تاریکترین دوران آپارتاید، نور امید باشد. او در رمان «داستان پسرم» نشان داد که صلح با درک دیگری آغاز میشود. کوتسی در «در انتظار بربرها» پرسید: «مرز میان تمدن و بربریت کجاست؟»
رایزن فرهنگی ایران در روسیه افزود: کشور‌های بریکس، با تنوع فرهنگی بی نظیر خود، میتوانند با حمایت از ادبیات و ترجمه آثار یکدیگر، گفتمان صلح را تقویت کنند. جایزه ادبی بریکس فرصتی برای گسترش این گفتمان، شناخت صدا‌های جدید و ترویج تفاهم میان ملت‌ها است. بیایید باور داشته باشیم که قلم‌ها میتوانند از شمشیر‌ها قدرتمندتر باشند. ادبیات، سلاح ما برای صلح است. قلم‌های نویسندگان بریکس میتوانند دنیایی بسازند که در آن، استقلال ملت‌ها نه تهدید، بلکه افتخار بشریت باشند.
موضوعات جایزه ادبی بریکس
عضو کمیته امور بین‌الملل دومای دولتی مجلس فدرال فدراسیون روسیه و رئیس دبیرخانه جایزه ادبی بریکس نیز گفت: ما در فرایند برگزاری این رویداد ادبی بین‌المللی، رویکردی بالاتر از انتشار کتاب ایجاد کرده‌ایم، چرا که هدف اصلی این جایزه، بررسی ارزش‌های مشترکی است که ملت‌های ما را به یکدیگر نزدیک می‌کند.
دیمیتری کوزنتسوف خاطرنشان کرد: بدون شک برای کشور‌های بریکس مهم است که از طریق ادبیات یکدیگر را بهتر بشناسند.
عضو دومای دولتی روسیه یادآور شد: ما در ماه سپتامبر ۲۰۲۵ در مجمع «ارزش‌های سنتی» که به همراه دوستانمان از پارلمان برزیل در حال آماده‌سازی آن هستیم، فهرستی از ارزش‌های مشترک کشور‌های بریکس را ارائه خواهیم کرد که احترام متقابل، همبستگی، صلح، مهربانی و توسعه در این فهرست قرار دارند؛ در آنجا، در مجمع برازیلیا، نامزد‌های جایزه را نیز اعلام خواهیم کرد.
وی گفت: در ژوئن ۲۰۲۵، همچنین در جلسه‌ای با اتحادیه نویسندگان چین، پیشنهاد ایجاد انجمن شبکه ادبی بریکس مطرح شد که اتحادیه‌های نویسندگان، پژوهشگران ادبی و ناشران کشور‌های بریکس را به منظور توسعه تبادل فرهنگی دائمی متحد می‌کند.
در ادامه این نشست، رئیس آژانس کتاب اوراسیا و نمایندگانی از کشور‌های چین، هند، آفریقای جنوبی، مصر، امارات متحده عربی دیدگاه‌های خود را در مورد چشم‌انداز همکاری در حوزه‌های فرهنگ و ادبیات به اشتراک گذاشتند.
گروه بریکس در سال ۱۳۸۹ با مشارکت برزیل، روسیه، هند و چین تاسیس شد؛ یک سال بعد آفریقای جنوبی به این گروه ملحق شد. سپس جمهوری اسلامی ایران، مصر، اتیوپی و امارات نیز از ابتدای سال ۲۰۲۴ برابر با دی‌ماه ۱۴۰۲ به این گروه پیوستند.
اندونزی هم از ابتدای سال ۲۰۲۵ برابر با دی‌ماه ۱۴۰۳ به گروه بریکس پیوست. همچنین گروه بریکس، فهرستی از کشور‌ها را در قالب شریک معرفی کرد.
برزیل ریاست دوره‌ای گروه بریکس در سال ۲۰۲۵ میلادی را برعهده دارد. نشست سران گروه بریکس به میزبانی ریودوژانیرو تیرماه ۱۴۰۴ برگزار میشود.
