جوان آنلاین: در سال‌های خشکسالی، همواره انتقاد‌ها به سمت مصرف آب در بخش کشاورزی است. به گفته سخنگوی صنعت آب، ضریب خودکفایی در موضوع صیفی‌جات و سبزیجات ۱۵۰درصد و ضریب خودکفایی در میوه ۱۲۵درصد است، اما نکته قابل تأمل این است که وقتی دسترسی کشاورز به بهره‌برداری از چاه غیرمجاز را قطع می‌کنیم، باید برای تأمین معیشت او چاره‌ای کرده باشیم. متأسفانه در این سال‌ها دولت‌ها نتوانستند شغل جایگزین برای امرار معاش کشاورزان آماده‌سازی کنند. دولت و مجلس با تخصیص اعتبارات لازم باید چاره‌اندیشی می‌کردند. در ایران سهم مصرف آب بخش کشاورزی حدود ۷۰ تا ۹۰درصد، شرب ۸درصد و صنعت و معدن ۲درصد است، این در حالی که در کشور‌های پیشرفته سهم مصرف آب در بخش کشاورزی ۳۰درصد، شرب و بهداشت ۱۱درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹درصد است. طبق این آمار، بخش کشاورزی، بیشترین میزان مصرف را در بخش آب دارد، به طوری که این میزان از مصرف به ۸۲میلیاردمترمکعب در سال رسیده، این در حالی است که تنها ۳/۸ میلیارد لیتر در کشور، مصرف خانگی آب یا همان آب شرب داشتیم و در بخش صنعتی هم فقط ۴/۲میلیارد لیتر آب مصرف شده است، البته پیش از این، معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی همیشه مورد اختلاف نظر متخصصان و کارشناسان بوده، گفته است: «نتایج مطالعات انجام‌شده نشان‌دهنده این است که حجم آب مصرفی کل بخش کشاورزی حدود ۷۰میلیاردمترمکعب در سال گذشته است»، با این حال باز هم بخش عمده‌ای از آب شیرین کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. این میزان از مصرف آب در بخش کشاورزی نیازمند انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از هدررفت و صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی است. اصلاح الگوی کشت یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها برای کاهش مصرف آب در این بخش است. در اجرای این طرح حیاتی و مهم وزارت جهادکشاورزی معتقد است فاز نخست آن در سال زراعی امسال اجرا خواهد شد، اما از دیدگاه وزارت نیرو این طرح اشکالاتی دارد که باید رفع شود.
عیسی بزرگ‌زاده در نشست خبری روز گذشته خود در این خصوص گفت: متأسفانه الگوی کشت و افزایش بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی، آنطور که باید پیاده‌سازی نشده است و هنوز جای کار بسیار دارد، ضریب خودکفایی در موضوع صیفی‌جات و سبزیجات ۱۵۰درصد و ضریب خودکفایی در میوه ۱۲۵درصد است. سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: اصلاح مصرف آب در بخش کشاورزی، به‌هیچ وجه مشکلی در زمینه تولید غذا و محصولات کشاورزی به‌وجود نخواهد آورد. وی با بیان اینکه در نشست شورای عالی آب اسفندماه، دستورالعمل‌هایی برای کاهش مصرف آب در بخش‌های مختلف صادر شد که امروز ملاک کار، همان مصوبات شورای عالی آب است، افزود: بخش کشاورزی پرمصرف‌ترین بخش کشور در آب است، این بخش راندمان بسیار پایینی در مصرف آب و تولید دارد، از مزرعه تا سفره ۳۰درصد تولیدات کشاورزی، تبدیل به ضایعات می‌شود. بزرگ‌زاده تصریح کرد: وقتی دسترسی کشاورز به بهره‌برداری از چاه غیرمجاز را قطع می‌کنیم، باید برای تأمین معیشت او چاره‌ای کرده باشیم. متأسفانه در این سال‌ها دولت‌ها نتوانستند شغل جایگزین برای امرار معاش کشاورزان آماده‌سازی کنند. دولت و مجلس با تخصیص اعتبارات لازم باید چاره‌اندیشی می‌کردند. ضروری است این اقدامات با همکاری وزارت صمت، جهاد کشاورزی، نیرو و مجلس سریعاً در دستور کار قرار گیرد.
استان‌های کم بارش
بزرگ‌زاده با اشاره به وضعیت استانی بارش‌ها نیز گفت: استان‌هایی مانند سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان کاهش بارشی بین ۵۰ تا بیش از ۷۸درصد را تجربه کرده‌اند. استان‌های یزد، تهران، فارس، خراسان‌جنوبی، خراسان‌شمالی، کرمان، البرز، اصفهان، قم، مرکزی، چهارمحال‌وبختیاری، سمنان، ایلام و خراسان‌رضوی نیز با کاهش ۳۰ تا ۵۰درصدی بارش مواجه بوده‌اند. در مقابل، استان‌های مازندران، گیلان و زنجان کاهش بارش زیر ۱۰درصد داشته‌اند.
سد‌های تهران از پارسال عقبند
سخنگوی صنعت آب در خصوص میزان بارندگی‌ها و آب سد‌ها اظهار داشت: تا ۱۶خرداد ماه مجموع ارتفاع بارش‌های کشور ۱۴۳میلیمتر بوده که ۳۹درصد نسبت به بلندمدت و ۴۰درصد نسبت به پارسال عقب هستیم. وی گفت: ورودی سد‌های کشور از ابتدای سال آبی ۲۱میلیاردمترمکعب بوده، این میزان سال گذشته ۳۶میلیارد مترمکعب بوده است، یعنی ۴۲درصد کاهش ورودی داشته‌ایم. امسال خروجی آب از سد‌ها ۱۹میلیاردمترمکعب بوده است و سال گذشته ۲۳میلیارد مترمکعب خروجی داشته‌ایم. وی حجم مخازن سد‌ها را امسال ۲۶میلیارد مترمکعب و سال گذشته ۳۴میلیارد مترمکعب اعلام کرد و افزود: در کل سد‌های کشور ۵۱درصد پرشدگی دارند. سد‌های تهران ۲۴درصد پرشدگی دارند و ذخایر سد‌های تهران نسبت به پارسال ۲۱۷میلیون مترمکعب عقب هستند. وی میزان پرشدگی سد لار را ۸درصد، طالقان ۵۳درصد، امیرکبیر ۴۲درصد و لتیان ۲۵درصد عنوان کرد.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: ۲۳ استان و ۴۳شهر کشور تنش آبی دارند و تعداد ۱۶۱پروژه اضطراری رفع تنش آبی تعریف شده است. این پروژه‌ها ۲۱هزار‌میلیارد تومان اعتبار نیاز دارند، تاکنون حدود ۲ هزارو۵۰۰میلیارد تومان اعتبار برای این پروژه‌ها درنظر گرفته شده که بخشی از آن تخصیص یافته است.
وی در ادامه با بیان اینکه در شرق کشور در حوزه منابع آب دریافتی بر اساس عرف معاهده۱۳۵۱ شرایط لازم را نداریم، گفت: در هیرمند ۱۱۹میلیون مترمکعب آب دریافت کردیم که از حقابه ما فاصله معناداری دارد. سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: رایزنی‌ها ادامه دارد و جلسه اخیر کمیساران برگزار شد، همکاری اقتصادی دو کشور نیز رو به توسعه است و به بهبود رفتار‌ها کمک می‌کند، در کلام همکاری کشور همسایه را داریم و برخی مواقع خشکسالی را بهانه می‌کنند، ما هم قبول داریم، اما باید میزان آب دریافتی بیشتر باشد. رایزنی دیپلماتیک ادامه دارد، امیدواریم رهاسازی بیشتر شود.
تهران آب ندارد
در بخش دیگری از این نشست، برخی خبرنگاران با اشاره به تناقض میان بحران آب تهران و روند ساخت‌وساز در این شهر، به نبود هماهنگی بین نهاد‌ها انتقاد کردند. سخنگوی صنعت آب در پاسخ به این دغدغه‌ها گفت: واقعیت این است که تهران دیگر ظرفیت تأمین آب جدید را ندارد. منابع آبی فعلی تهران شامل آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی در وضعیت شکننده‌ای قرار دارند، با این حال شهرک‌سازی و مهاجرت به تهران ادامه دارد. این تناقض ناشی از عدم‌عدالت فضایی در توزیع فرصت‌ها و اشتغال است.
وی با اشاره به رشد سالانه ۵/ ۲ درصدی جمعیت در تهران و برخی شهرک‌های اطراف آن مانند پرند، بومهن، رودهن و پردیس افزود: ما نمی‌توانیم به ساکنان این مناطق آب ندهیم، ولی مسئول کنترل مهاجرت یا توزیع فضایی جمعیت، وزارت نیرو نیست. این مسئله نیازمند سیاستگذاری کلان و بین‌بخشی است. تا زمانی که در شهر‌های کوچک فرصت شغلی و رفاه فراهم نشود، جمعیت به تهران مهاجرت می‌کند و ما نیز مجبور به تأمین آب برای آنها هستیم.
