جوان آنلاین: براساس گزارش‌هایی که وزارت نیرو منتشر کرده است در ایران با توجه به وضعیت آب و هوایی و تغییرات آن سالانه حجمی معادل ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب سطحی با ضریب تغییرات ۳۰ درصد وجود دارد. این حجم در واقع همان آب رودخانه‌هاست یا به دریا‌ها می‌ریزند یا پشت سد‌ها جمع می‌شوند و در مواردی هم به تالاب‌ها و دریاچه‌ها می‌روند. آلودگی آب رودخانه‌ها در جهان اتفاق تازه‌ای نیست و ایران هم با توجه به وضعیت توسعه و فرآیند‌های مرتبط با فعالیت‌های نفتی، کشاورزی، صنعتی و پتروشیمی و البته فاضلاب‌های شهری از این قاعده مستثنی نیست. اگرچه بسیاری از رود‌ها در استان‌های مختلف آلوده‌اند و این آلودگی به دیگر اجزای اکوسیستم سرایت کرده، اما هنوز برنامه مشخصی برای حفاظت از آنها ارائه نشده است. آلودگی صنعتی، شیمیایی، کشاورزی، فاضلاب شهری، آلودگی بیمارستانی، آلودگی گرمایی و.. نمونه‌هایی از آلودگی آب رودخانه‌ها هستند که از آنجا به دریا‌های شمال و جنوب و دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور وارد می‌شود.
رودخانه کارون بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین رودخانه کشور است که به جرئت می‌توان گفت یکی از آلوده‌ترین رودخانه‌هاست. فاضلاب شهری و بیمارستانی و شیمیایی در اهواز و دیگر شهر‌هایی که این رودخانه از آنها می‌گذرد مستقیماً به کارون ریخته می‌شود.
در خوزستان رودخانه دز به عنوان شاهرگ حیاتی منطقه شناخته می‌شود، اما ورود مستقیم فاضلاب خانگی و حجم زیاد زباله در آن، نه تنها صحنه‌های نامطلوبی ایجاد کرده، بلکه خطری جدی برای حیات این رودخانه محسوب شده و سلامت تمام ساکنان منطقه را تهدیدی می‌کند. نجات این رودخانه که مهم‌ترین رکن حیات جانداران اطرافش محسوب می‌شود، نیازمند تلاش و پشتکار بیشتر از سوی دستگاه‌های متولی است تا از ورود فاضلاب خام و انواع آلایندگی‌ها به این رودخانه جلوگیری شود، اما گویا تاکنون عزم راسخی در این راستا وجود نداشته و روز به روز مشکلات زیست محیطی این رودخانه بیش از پیش می‌شود.
آنطور که فعالان محیط زیستی دزفول می‌گویند، فاضلاب‌های خانگی و صنعتی از ۹ نقطه از جمله کوی زیباشهر و کارگاه قالیشویی وارد رود دز شده و همواره سلامت این رودخانه را تهدید می‌کند.
بار باکتریایی موجود درون رودخانه در قسمت مرکزی و پایین شهر ۱۵ برابر حد مجاز است. هر چند در سال‌های گذشته تلاش زیادی برای جلوگیری از ورود فاضلاب خام از کوی زیباشهر به رود دز شده، اما تاکنون هیچ‌گونه اقدام قابل توجهی از سوی مدیران مربوطه صورت نگرفته است.
در حال حاضر اعلام شده شنا در این رودخانه برای سلامتی انسان خطر دارد، زیرا حدود ۵ هزار متر مربع فاضلاب خام در هر شبانه روز از کوی زیباشهر به رود دز سرازیر می‌شود.
وجود زباله در این رودخانه سابقه طولانی داشته و همواره مورد بی‌توجهی متولیان قرار گرفته، به گونه‌ای که هم اکنون، پشت سد تنظیمی حدود ۸۰۰ متر زباله بر روی آب شناور است.
کسی گردن نمی‌گیرد
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست دزفول می‌گوید: «گرچه وضعیت دز از نظر آلایندگی‌ها، نسبت به سال‌های گذشته تغییر چندانی نکرده، اما جمع‌آوری فاضلاب تیپ ۹۲ زرهی از رودخانه و اتصال آن به شبکه فاضلاب اقدام قابل توجهی است که در سال گذشته اجرا شد؛ همچنین تصفیه خانه فاضلاب پایگاه چهارم شکاری نیز راه اندازی شده است.»
مسعود نوری پور با اشاره به اینکه در حال حاضر فاضلاب خانگی چم‌گلک، کوی زیباشهر و مهرگان به رود دز سرازیر می‌شود، ادامه می‌دهد: «۶۰ درصد شهر زیر پوشش شبکه فاضلاب نیست، اما تمام این فاضلاب وارد رودخانه نمی‌شود، چراکه بخشی از آن روانه زهکش شهر سیاه منصور می‌شود.»
وی با بیان اینکه میزان آلایندگی رودخانه درصدی نیست و شاخص کیفی دارد، تأکید می‌کند: «آب دز با وضعیت خوب وارد شهر شده و با وضعیت نامطلوب از شهرستان خارج می‌شود. در محدوده شهر دزفول هیچ‌گونه فاضلابی از بخش‌های درمانی و صنعتی وارد رودخانه نمی‌شود، زیرا همه مراکز بیمارستانی دزفول دارای سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب هستند. ایجاد شبکه فاضلاب و جمع آوری آن از سطح شهر و انتقال به تصفیه خانه نیازمند تلاش و تدابیر اداره آب و فاضلاب دزفول است.»
نوری‌پور درخصوص زباله شناور نیز می‌گوید: «طبق قانون جمع آوری زباله‌های شناور و ساحلی در محدوده شهر بر عهده شهرداری و خارج از شهر نیز بر عهده وزارت نیروست.»
در همین راستا معاون امور شهر شهرداری دزفول هم با بیان اینکه متولی رود دز اداره امور آب است، اما شهرداری دزفول به دلیل بهره برداری و ساحل‌سازی در محدوده شهری، خدمات خود را ارائه می‌کند، می‌گوید: «از حد فاصل بوستان علی مالک و حوالی پل پنجم تا سد تنظیمی به عهده شهرداری و پس از سد تنظیمی به عهده امور آب است.»
هادی حلیم‌زاده با اشاره به جمع آوری روزانه زباله‌های ساحلی و بوستان‌ها ازسوی شهرداری دزفول، توضیح می‌دهد: «برای پاکسازی خزه و جلبک‌های رودخانه نیز مقرر گشت دستگاهی ساخته شود تا قابلیت پاکسازی کامل رودخانه از جلبک‌ها را داشته باشد. برای ساخت این دستگاه با یکی از تولیدکنندگان بومی مذاکره و طرح را نیز دریافت کرده‌ایم و در حال ارسال لایحه آن به شورای شهر هستیم.»
به گفته این مسئول، تولید این دستگاه حدود ۴ تا ۵ میلیارد تومان هزینه داشته و ساخت آن نیز به مدت سه ماه طول می‌کشد.
در شمال کشور هم رود بزرگ ارس که از کشور‌های همسایه شمال و شمال غرب می‌گذرد نیز دچار آلودگی شدیدی شده و مخاطرات بسیاری در حوزه سلامت و محیط زیست ایجاد کرده است.
تالاب انزلی که این سال‌ها مثل بقیه دریاچه‌ها و تالاب‌های ایران به شدت در حال تخریب و خشک شدن است، مخزن ورود چندین رودخانه آلوده در شمال است. آلاینده‌ها و پساب‌ها و پسماند‌هایی که عمدتاً حاوی سموم کشاورزی است.
