جوان آنلاین: دور پنجم مذاکرات ایران و امریکا در رم ایتالیا در میانه اختلافات دو طرف برسر غنی‌سازی، کندتر از دور‌های قبلی ادامه یافت. مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا، ظاهراً برای دور ششم نیز ادامه خواهد یافت ولی به نظر می‌رسد خوش‌بینی سابق بر آن حاکم نیست. استیو ویتکاف، نماینده ترامپ، زودتر از دیگران از اتاق مذاکره بیرون رفت و وزیر امور خارجه ایران گفته که مذاکرات به‌مراتب پیچیده‌تر از آن است که بتوان در دو یا سه جلسه به نتیجه نهایی رسید، هرچند که عراقچی این را هم رد نکرده که در یکی دو جلسه آینده بتوان به راهکار‌هایی دست یافت که زمینه‌ساز پیشرفت مذاکرات باشد.
به گزارش «جوان»، مذاکرات هسته‌ای ایران و امریکا برخلاف دفعات قبل، روی دور کند افتاده و دیگر مثل چهار دور قبلی، نمی‌توان درباره خوش‌بینی به نتیجه‌بخشی آن صحبت کرد. عصر دیروز استیو ویتکاف، سرپرست تیم امریکایی مذاکره‌کننده در رم، زودتر از دیگران محل مذاکره را ترک کرد و همین باعث شد که حدس و گمان‌ها درباره به دست‌انداز افتادن مذاکرات تقویت شود. رویترز گزارش کرد که ویتکاف به دلیل موضع سرسختانه ایران درباره غنی‌سازی میز مذاکرات را ترک کرده و حتی برخی منابع هم گفتند که مذاکرات بین امریکا و ایران در آستانه شکست است و ویتکاف با عصبانیت از مذاکرات در رم خارج شده است. تا زمان تنظیم این گزارش، مقام‌های امریکایی موضع رسمی خودشان را درباره دور پنجم اعلام نکرده‌اند، ولی از موضع‌گیری طرف ایرانی می‌توان به مختصاتی از وضعیت مذاکرات دست پیدا کرد. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان اولین نفری بود که درباره فضای دور پنجم مذاکرات صحبت کرد و ترجیح داد از عبارت «مقداری پیشرفت، اما بدون نتیجه‌گیری نهایی» برای آن استفاده کند. او گفته است: «امیدواریم در روز‌های آینده مسائل باقی‌مانده را روشن کنیم تا بتوانیم به سوی هدف مشترک دستیابی به توافقی پایدار و محترمانه پیش برویم.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه گفته که «مذاکرات به‌مراتب پیچیده‌تر از آن است که بتوان در دو یا سه جلسه به نتیجه نهایی رسید» ولی گفت که «همین که اکنون گفت‌و‌گو‌ها در مسیر معقولی قرار گرفته‌اند، خود نشانه‌ای از پیشرفت است.» وزیر خارجه ایران گفته که حالا امریکایی‌ها «برداشت روشن‌تری» از «مواضع جمهوری اسلامی ایران» دارند؛ موضعی که نشان می‌دهد او احتمالاً موضع ایران درباره غنی‌سازی را با زبان صریح‌تری به طرف امریکایی منتقل کرده است: «این دور یکی از حرفه‌ای‌ترین ادوار مذاکراتی بود که تاکنون داشته‌ایم. ما بار دیگر مواضع و اصول جمهوری اسلامی ایران را در خصوص مذاکرات بیان کردیم. مواضع ما کاملاً روشن است و بر آن ایستادگی داریم.» در حالی که از گفته‌های وزیر خارجه ایران می‌توان حدس زد که دو طرف به اختلاف خورده‌اند، ولی به گفته عراقچی طرف عمانی «پیشنهاد‌هایی برای رفع موانع» در مذاکرات ارائه کرده که «احتمال دستیابی به پیشرفت را تقویت کرده است.» وزیر خارجه ایران گفت: «امیدواریم در یکی دو جلسه آینده بتوان به راهکار‌هایی دست یافت که زمینه‌ساز پیشرفت مذاکرات باشد.» عراقچی ادامه داد: «روی ایده‌های مختلفی بحث شد. ایشان پیشنهاداتی داشتند که قرار شد بررسی‌های کارشناسی بیشتری از سوی دو طرف روی آنها انجام و به پایتخت‌ها منتقل شود، بدون اینکه فعلاً هیچ تعهدی برای هیچ‌یک از طرفین ایجاد شود.» بقایی نیز با تأیید پیشنهاد‌هایی که طرف عمانی مطرح کرده، گفت: «وزیر خارجه عمان برای عبور از موانع، راهکار‌ها و ایده‌هایی پیشنهاد کرده بود که رئوس و محور‌های آنها در این دور مورد بررسی قرار گرفت. قرار شد به موازات بررسی بیشتر در پایتخت‌ها، وزیر خارجه عمان کار روی جزئیات ایده‌های پیشنهادی را ادامه داده و برای بررسی‌های تکمیلی در اختیار دو طرف قرار دهد. زمان و مکان دور بعدی مذاکرات متعاقباً تعیین و اعلام خواهد شد.» به گفته بقایی «مذاکرات در فضایی آرام و حرفه‌ای» برگزار شده است. رویترز گزارش کرده که مذاکرات ایران و امریکا ادامه پیدا می‌کند و عمان زمان و مکان دور بعدی را اعلام خواهد کرد. پایگاه خبری آکسیوس نوشت: «مذاکره‌کننده ارشد امریکا پیش از مذاکره با ایران با وزیر امور راهبردی اسرائیل و رئیس موساد دیدار کرده است.» آکسیوس از قول بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان نوشته که مذاکرات روز جمعه با «پیشرفت‌های جزئی، اما نه قطعی» به پایان رسید.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران که به همراه عباس عراقچی در محل مذاکرات ایران و امریکا در رم حضور دارد، پیش از شروع مذاکرات به ایرنا گفته بود: «این دور از مذاکرات از حساسیت خاصی برخوردار است و هیئت ایرانی مصمم به دفاع از حقوق حقه ملت ایران است.» عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران هم هشدار داده بود که توقف غنی‌سازی به معنای «توقف مذاکرات» است. عراقچی گفته بود که «وقت تصمیم‌گیری» برای ایالات متحده فرا رسیده است و تأکید کرده بود که «یا امریکا از درخواست خود مبنی بر «غنی‌سازی صفر اورانیوم» عقب‌نشینی می‌کند، یا ایران از مذاکرات خارج می‌شود.» عراقچی پیش از عزیمت به رم نیز توئیت کرد: «فهمیدن مسیر رسیدن به یک معامله، علم پیچیده‌ای نیست: صفر بودن سلاح‌های هسته‌ای = ما واقعاً به توافق رسیده‌ایم. غنی‌سازی صفر = ما هیچ توافقی نداریم.» وزیر خارجه ایران همچنین در گفت‌وگویی جداگانه، احتمال پذیرش کنسرسیوم غنی‌سازی از طرف ایران را رد نکرد ولی گفته بود: «حتی در صورت پذیرش کنسرسیوم هسته‌ای برای غنی‌سازی در خارج از مرز‌های ایران، غنی‌سازی در داخل خاک ایران هرگز رها نخواهد شد.» او که در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری صحبت می‌کرد، هشدار داد که در صورت شکست مذاکرات، برنامه هسته‌ای ایران به پیشرفت و مسیر خود ادامه خواهد داد: «امریکایی‌ها باید دنبال پلن بی باشند ما برنامۀه هسته‌ای خودمان را ادامه می‌دهیم. تحریم‌ها فشار و هزینه دارد، اما سال‌هاست با تحریم زندگی کرده‌ایم. رفع تحریم‌ها نباید به قیمت تحقیر ملت ایران باشد.» وزیر خارجه ایران گفت که امریکایی‌ها باید دنبال پلن بی باشند.
در حالی که مقام‌های امریکایی از جمله استیو ویتکاف مذاکره‌کننده امریکایی طی روز‌های گذشته بار‌ها بر «غنی‌سازی صفر» اصرار کرده، طبیعتاً این انتظارت وجود داشت که دور پنجم مذاکرات بین طرفین مانند ادوار قبلی چندان مثبت نباشد.
کرولاین لویت، سخنگوی وزارت خارجه امریکا روز سه‌شنبه قبل گفته بود که غنی‌سازی خط قرمز ایالات متحده است و همین باعث شد که از قول عراقچی نقل شود که موضع طرف امریکایی «با هیچ منطقی سازگار نیست و مذاکرات را با مشکل مواجه می‌کند» و اینکه «به همین دلیل است که ما دور بعدی مذاکرات را هنوز تعیین نکرده‌ایم.» به رغم همه این بگومگو‌های علنی بین طرفین، امریکا پنج‌شنبه‌شب، پیش از شروع دور پنجم مذاکرات تأکید کرد که اگر به پیشرفت مذاکرات امیدی نداشت، دور پنجم برگزار نمی‌شد. سخنگوی کاخ سفید که پنج‌شنبه‌شب درباره تماس تلفنی دونالد ترامپ با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل درباره توافق احتمالی با ایران توضیح می‌داد، گفت که ترامپ معتقد است اوضاع در مسیر درست پیش می‌رود. کارولین لیویت، البته لفاظی مکرر واشینگتن را تکرار کرده و گفته بود که «رئیس‌جمهور به من و به همه شما گفته است، توافق با ایران می‌تواند به دو صورت به پایان برسد: می‌تواند به یک راه‌حل دیپلماتیک بسیار مثبت منجر شود، یا می‌تواند به یک وضعیت بسیار منفی برای ایران منجر شود.»
تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز در یک مصاحبه مطبوعاتی در واشینگتن ابراز خوش‌بینی کرده بود که دور پنجم مذاکرات هسته‌ای با ایران به نتیجه برسد. او نیز پیش از دور پنجم، در موضعی که شبیه به موضع سخنگوی کاخ سفید بود، گفته بود: «ما در مورد هر پروژه‌ای که روی آن کار می‌کنیم، مثل روسیه و اوکراین، روشن کرده‌ایم که مشارکت ما واقعاً به این دلیل است که احساس می‌کنیم می‌توانیم تغییری ایجاد کنیم و به همین دلیل است که این کار را انجام می‌دهیم. اگر امیدی به احتمال موفقیت مذاکرات نداشتیم، این نشست برگزار نمی‌شد.»
زمان مذاکرات برجام نیز وضع همین بود
وال‌استریت‌ژورنال می‌نویسد امریکا بر حذف کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران اصرار دارد و آن را شرط کلیدی هرگونه توافق جدید می‌داند، در حالی‌که تهران این خواسته را مغایر با حق حاکمیتی خود، و فاقد وجاهت حقوقی توصیف کرده است. به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، از منظر مقامات ایران، موضوع غنی‌سازی فراتر از یک بحث فنی یا انرژی‌محور است. این فناوری به‌عنوان دستاوردی علمی، راهبردی و نماد استقلال ملی تلقی می‌شود. تحت چنین شرایطی، مشخص نیست که ایران و امریکا به رغم رسیدن اختلافات‌شان به نقطه حساس، چرا قبل از دور پنجم همچنان درباره رسیدن به توافق خوش‌بین بوده‌اند، ولی به نظر می‌رسد، دو طرف همچنان امیدوارند روی لبه باریک اختلافات یک راه میانه پیدا کنند. عباس عراقچی پنج‌شنبه شب در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری، با تأکید بر اینکه تا زمانی که طرفین احساس کنند ممکن است راه‌حلی یافت شود، مذاکرات و دیپلماسی ادامه خواهد داشت، گفت: دیپلماسی هیچ‌گاه به‌طور کامل متوقف نمی‌شود. اکنون نیز با وساطت عمان، تلاش‌هایی صورت گرفته و از ما خواسته شده در دور جدید مذاکرات شرکت کنیم، با این امید که راه‌حلی حاصل شود.» او گفته که در دوره مذاکره بر سر برجام نیز مذاکرات به نقطه حساس خط قرمز‌های طرفین رسیده بود: «من به‌خوبی به یاد دارم که در دوره قبلی مذاکرات، موضوعاتی وجود داشت که خط قرمز ما محسوب می‌شد و همان زمان نیز طرف مقابل خطوط قرمز خود را اعلام کرده بود. در همان شرایط، رویکرد این بود که ما تا جایی به مذاکره ادامه می‌دهیم که یا طرف مقابل کوتاه بیاید یا ما. این ماهیت مذاکره است.» او گفت: «تا زمانی که طرفین احساس کنند ممکن است راه‌حلی یافت شود، مذاکرات و دیپلماسی ادامه خواهد داشت.»
نامه ایران به شورای امنیت
سخنگوی سازمان ملل اعلام کرد که «آنتونیو گوترش» دبیرکل این نهاد بین‌المللی، نامه ایران را درباره پیامد‌ها و تبعات ماجراجویی احتمالی اسرائیل، با اعضای سازمان ملل به اشتراک گذاشته خواهد شد. استفان دوجاریک در پاسخ به سؤالی درباره نامه وزیر خارجه ایران درباره تبعات ماجراجویی اسرائیل و امریکا و پاسخ دبیرکل سازمان ملل در این زمینه گفت: «همان‌طور که درخواست شده، این نامه در مجمع عمومی و شورای امنیت به اشتراک خواهد گذاشت.» سخنگوی سازمان ملل تصریح کرد: «بدیهی است که افزایش تنش‌های لفظی درباره احتمال تشدید فعالیت‌های نظامی باید برای همه نگران‌کننده باشد.» سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در نامه‌ای خطاب به دبیرکل سازمان ملل متحد و رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر ضرورت اتخاذ تدابیر ویژه برای حفاظت از تأسیسات و مواد هسته‌ای تأکید کرد. عراقچی در ضمن هشدار نسبت به تبعات و پیامد‌های هرگونه ماجراجویی از سوی رژیم صهیونیستی و سهیم بودن مسئولیت حقوقی دولت امریکا در آن تأکید کرده است: جمهوری اسلامی ایران طبق حقوق بین‌الملل، تمام اقدامات لازم را برای محافظت و دفاع از شهروندان، منافع و تأسیسات خود در برابر هرگونه اقدام تروریستی یا خرابکارانه انجام خواهد داد. ایران همانند گذشته قویاً نسبت به هرگونه ماجراجویی رژیم صهیونیستی اسرائیل هشدار می‌دهد و به هرگونه تهدید یا عمل متخلفانه توسط این رژیم، قاطعانه پاسخ خواهد داد.
