جوان آنلاین: اخیراً ماراتنی در میان مدیران وزارت جهاد کشاورزی در خصوص اعلام زودهنگام کاهش تولید گندم و ضرورت واردات ۵ تا ۶میلیون تنی به راه افتاده که نشانه‌ای از نبود انسجام و ضعف مدیریتی در وزارت جهاد کشاورزی است. سال‌ها وزارت جهاد کشاورزی خودکفایی در تولید گندم را پیگیری می‌کرد. اکنون در نخستین ماه برداشت گندم بدون ارائه آمار و سند از سوی مدیر عامل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اعلام می‌شود که حدود ۶میلیون تن کاهش تولید گندم داریم. آش به قدری شور شده است که سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی هم از ضرورت واردات ۶میلیون تنی گندم برای سال جاری سخن می‌گوید. آیا اعلام زودهنگام کاهش تولید گندم با عدد و رقم با هماهنگی وزیر جهاد اتفاق افتاده و این وزارتخانه در حال زمینه‌سازی و اخذ بودجه برای واردات است؟ آیا وزارت جهاد به عواقب این تصمیم و ارسال پیام منفی به بخش تولید (گندمکاران) و فعال شدن دلالان واردات گندم اندیشیده است؟
تحولات جنگ غرب با روسیه در کارزار اوکراین نقش راهبردی گندم را در تأمین امنیت غذایی کشور‌ها اثبات کرد. قضیه جنگ اوکراین تلنگری برای تفکر خانمانسوز واردات گندم بود که نشان داد باید به خودکفایی گندم در کشور به عنوان یک راهبرد اساسی نگریست و با استناد به این مهم، از گندمکاران‌حمایت کرد.
در دو سال گذشته به لطف بارش‌های رحمت الهی تولید گندم از مرز ۱۵میلیون تن گذشت، به طوری که سال گذشته علاوه بر فروش آزاد گندم به دلالان و کسر بخشی از گندم تولیدی برای خودمصرفی گندمکاران، حدود ۱۵میلیون تن گندم به دولت فروخته شد. براساس آمار، نیاز سالانه کشور به گندم ۱۱میلیون‌و۵۰۰هزار تن بوده که از این میزان، ۱۰میلیون تن نیاز گندم نان و ۵/ ۱ میلیون تن نیاز صنف و صنعت است.
با آغاز سال زراعی ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ در پاییز سال گذشته، گفته می‌شد قطعی برق چاه‌ها در آن ایام، تولید گندم را به مخاطره انداخته است، اما هیچ آماری از کاهش تولید اعلام نمی‌شد. امسال در اقدامی زودهنگام در روز‌های پایانی فروردین از سوی مدیر عامل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اعلام شد که تولید گندم امسال ۶میلیون تن کاهش یافته است.
گل‌محمدی گفت: «با وجود کاهش ۳۰درصدی بارندگی، پیش‌بینی وزارت جهاد کشاورزی تولید ۸ تا ۹میلیون تن گندم در سال جاری است.»
ارائه این آمار و ارقام و پیش‌بینی‌ها در حالی است که فصل برداشت تا پاییز ادامه دارد و امکان بارندگی‌های بیشتر و افزایش تولید گندم در استان‌های سردسیر همچنان وجود دارد. در ادامه این پیش‌بینی روز گذشته در همایش گندم و آرد سایر معاونان وزیر جهاد کشاورزی از کاهش ۶میلیون تنی گندم خبر دادند.
محمدرضا طلایی، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در گفتوگو با تسنیم در روز ملی گندم و نان درباره وضعیت تولید گندم کشور در سال زراعی جاری اظهار داشت: بیش از ۶۰درصد کشت گندم در اراضی دیم قرار دارد، با توجه به اینکه گندم یک کشت پاییزه است و نیاز به بارندگی مناسب دارد، سیاست وزارت جهاد کشاورزی بر تولید گندم در مزارع دیم متمرکز است، طرح جهش تولید در دیمزار‌ها امسال به سال پنجم خود رسیده است.
وی در خصوص وضعیت پیش‌بینی تولید گندم نیز اظهار داشت: با توجه به خشکسالی، معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی پیش‌بینی کرده است که میزان تولید گندم امسال به ۱۱میلیون تن برسد، البته در مناطق سردسیر، هنوز فرصت بارندگی وجود دارد که می‌تواند عملکرد گندم را افزایش دهد، اما در مناطق گرمسیر، عملکرد گندم همانطور که تاکنون بوده است، ادامه خواهد داشت.
علاوه بر مدیر عامل سازمان تعاون روستایی، دیگر سخنرانان این مراسم مانند مدیر عامل شرکت بازرگانی دولتی ایران و سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی به همین اعداد و ارقام استناد کرده‌اند.
در این خصوص سخنگوی سازمان تعزیرات نیز با انتقاد از مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی اعلام کرد: در سال زراعی جاری پیش‌بینی برداشت بین ۸ تا ۹میلیون تن گندم شده است، برای جبران کمبود موجود، ناچار به واردات حداقل ۶میلیون تن گندم هستیم.
محمدعلی اسفنانی در این همایش دلیل تخلفات نانوایان را پایین بودن قیمت نان عنوان کرد.
به این ترتیب در کمتر از ۴۸ ساعت، اخبار مربوط به کاهش ۶میلیون تنی گندم از سوی معاونان و مسئولان وزارت جهاد کشاورزی مخابره شد و موجی از نگرانی‌ها را در میان گندمکاران به راه انداخت، البته این اخبار شاخک‌های دلالان و واردکنندگان گندم را نیز فعال کرد تا اقدامات لازم را برای واردات گندم انجام دهند، البته بازرگانی دولتی ایران که تجربه خرید و واردات برنج خارجی گران‌تر از قیمت واقعی و دپو در گمرکات و حیف و میل کردن بیت‌المال را دارد، شاید جلوتر از واردکنندگان دست به کار شده و اقدام به واردات کند.
مجری طرح گندم: در بدبینانه‌ترین حالت، کاهش ۳میلیون تنی داریم
مجری طرح گندم در گفتوگو با «جوان» ارقام اعلامی از سوی معاونان وزیر جهاد را تکذیب می‌کند و می‌گوید: میزان بارش‌ها در سال زراعی ۱۴۰۳- ۱۴۰۴ نسبت به بلند مدت سال گذشته ۸/۶ درصد و در کوتاه‌مدت ۸/۲۳ درصد کاهش داشته است. در این صورت منابع آبی کشور کاهش یافته و تولید در دیمزار‌ها که از آب باران آبیاری می‌شوند، روند کاهشی داشته است که پیش‌بینی می‌شود این اتفاقات باعث کاهش ۲میلیون تنی تولید گندم شده باشد.
سهراب سهرابی می‌افزاید: بر اساس اطلاعات دریافتی از استان‌ها و بازدید‌های میدانی در بدبینانه‌ترین حالت شاید این رقم به ۳میلیون تن برسد، البته بارندگی‌های اردیبهشت و خرداد قطعاً به افزایش میزان تولید کمک می‌کند، ضمن اینکه استان‌های سردسیر کشور همچنان بارندگی خواهند داشت.
وی تأکید می‌کند: برآورد اولیه ما تولید ۱۲ تا ۱۳میلیون تن گندم در سال جاری است.
اعلام زودهنگام واردات گندم، غیرحرفه‌ای و شتاب‌زده
برخی تشکل‌های کشاورزی با انتقاد از اعلام زودهنگام واردات گندم معتقدند این اقدام غیرحرفه‌ای و شتاب‌زده است. اعلام واردات گسترده پیش از نهایی‌شدن آمار تولید داخلی گندم، آن هم در شرایطی که هنوز فصل برداشت به پایان نرسیده، نه‌تنها نشان‌دهنده بی‌توجهی به واقعیت‌های میدانی و زحمات کشاورزان است، بلکه به‌وضوح اعتماد عمومی به سیاست‌های حمایتی دولت را تضعیف می‌کند. این پیام به جامعه مخابره می‌شود که تولید داخلی در اولویت نیست و دولت حتی به پیش‌بینی‌های خودش هم اتکا ندارد.
صاحبنظران حوزه کشاورزی می‌گویند: اگر چنین اعلامی بدون هماهنگی با نهاد‌های مرتبط مانند شرکت بازرگانی دولتی، سازمان برنامه‌وبودجه، بانک مرکزی یا ستاد تنظیم بازار صورت گرفته باشد، نشانه‌ای آشکار از نبود انسجام و همراستایی مدیریتی در ساختار وزارت جهاد کشاورزی است. نتیجه چنین ناهماهنگی‌هایی، تصمیمات متناقض، تأخیر در اجرا، سردرگمی در بازار و هدررفت منابع ملی خواهد بود.
وزارت جهاد کشاورزی سال‌ها سیاست خودکفایی در تولید گندم را در سطح رسانه‌ای و اجرایی تبلیغ کرده است. اظهارنظری از این جنس، عملاً تمام آن تلاش‌ها را زیر سؤال برده و پیام بی‌ثباتی در سیاستگذاری را اعلام می‌کند. کشاورزانی که برای تولید ملی سرمایه‌گذاری و تلاش کرده‌اند، اکنون خود را نادیده گرفته می‌بینند. چنین رویکردی در نهایت به بی‌انگیزگی تولیدکننده داخلی و وابستگی هرچه بیشتر کشور به واردات منجر خواهد شد.
به نظر می‌رسد در شرایطی که ایران با کشور‌های مختلف درگیر مذاکرات اقتصادی و تجاری حساس است، انتشار علنی چنین اطلاعاتی می‌تواند موقعیت کشور را به شدت تضعیف کند.
طرف‌های خارجی با اطلاع از نیاز فوری ایران، ممکن است شروط سیاسی و اقتصادی سخت‌تری تحمیل یا حتی از همکاری صرف‌نظر کنند. این رویکرد غیرحرفه‌ای، به‌جای تقویت جایگاه ایران، آن را به خریدار مضطری تبدیل می‌کند که فاقد برنامه‌ریزی و پایداری در تأمین امنیت غذایی است.
