جوان آنلاین: میخواهیم در مورد نسلهای نو انقلاب صحبت کنیم؛ نسلی که امروز پای خاطرات پدربزرگها مینشینند و چه بسا بسیاری از آنان رخت سفر تن کردهاند و دیگر میان ما نیستند؛ همانهایی که کودکی خود را در خفقان سپری کردند و هر روزشان خونین بود؛ همانهایی که سرنوشت خود را در بهارستان کف خیابان با مأموران گارد شاهنشاهی رقم زدند و پای خاطرات کسانی بودند که از وقایع نگارستان در زمان مشروطه سخن میگفتند. حالا دیگر این نسلهای جدید جز مشتی خاطره که مکتوب شود یا به تصویر درآید از تاریخ سختی که ورق خورده مطلع نیستند. نسلهای دهه۶۰ اینگونه با انقلاب آشنا شدند که همزمان با شروع دهه فجر درگیر مسابقات مختلف مدرسه میشدند. همه عشقشان این بود به بهانه تزئین مناسبتی کلاس و مدرسه ساعات ریاضی و فیزیک را به قول امروزیها جیم بزنند و با بچهها روزنامهدیواری درست کنند یا اینکه تزئین راهرو یا نمازخانه مدرسه را بیشتر طول بدهند تا بلکه دیرتر به کلاس برسند و زمان پرسش و پاسخ معلم بگذرد، اما نسل جدید دیگر برآمده از آن خاطرات نیست. این نسل با یک سلسله مفاهیم، رویدادها و خواستههای جدیدی روبهرو است که دیگر قدرت درک کامل ویژگیهای نسل گذشته را هم ندارد. پیش میآید برخی از آنها خود را گرفتار در گرداب بیهویتی ببینند، به این دلیل که ضدارزش توانسته است جای ارزشها را بگیرد و خوب و بد مرز باریکی پیدا کند که با هر کمکاری کفه بدیها بر خوبیها بچربد، اما چه اهمیتی دارد که حالا ما تاریخ را درست منتقل و برای باور این نسل تلاش کنیم؟! پرواضح است این نسلهای مختلف است که تاریخ میسازد و منتقل میکند و دغدغه آنها برای فهم این تاریخ از اصول جدید و درست اهمیت دارد. نسل جدید کاملاً قابلیت این را دارد که در میان طوفان سهمگین امواج گسترده ماهوارهها و سایتهای اینترنتی، شبهات سیاسی، دینی، ترویج اباحهگری و رشد قارچگونه عرفانهای ساختگی و صوفیگری، شعارهای بیمحتوا در عرصه فرهنگ، اقتصاد و اجتماع، تجملگرایی و تخطئه ارزشهای دینی غرق یا لااقل تا حدی متحمل ترکشهای آنها شود، پس چه باید کرد؟
مطابق آمارهای منتشرشده وضعیت کلی جوانان کشور نشان میدهد ۷۰درصد جمعیت جامعه، زیر ۳۰ سال و ۳۵درصد آنها در گروه سنی جوانان قرار دارند. اگر سن جوان را بین ۱۵ تا ۲۸ سال تعریف کنیم، ۲۵میلیون جوان داریم که به عنوان یک سرمایه بسیار عظیم، بخش مهمی از جامعه کنونی را شکل داده، ۲۰ سال آینده کشور نیز در اختیار همین جوانان است، از این رو شناخت صحیح این نسل و ویژگیهای آنان، از اهمیت بسیار ویژهای برخوردار است و ضرورت توجه به آن را در بخشهای سیاستگذاری و اجرایی کشور جلب میکند؛ نسلی که به لحاظ شخصیتی، هویتی شکل یافتهتر و مستقلتر دارند و در توجه به مظاهر دینی، گزینشگر است و مظاهر اساسی را ترجیح میدهد و بیش از آنکه به مظاهر دینی تکیه کند به جوهر و گوهر دین تکیه دارد. آنها بیشتر ترجیح میدهند، آن گونه که هستند، دیده شوند و کمتر به پنهانکاری در رفتارها تمایل دارند، در نتیجه با خوشبینی به تعامل با جهان و فرهنگهای مختلف میاندیشند. به صورت کلیتر بیشتر واقعگرا هستند و طرح و برنامههای فردی و اجتماعی را بیشتر از نسل گذشته با ملاک قابلیت در دسترس، عملی بودن و راهگشا بودن میسنجند. از سیاستزدگی گریزان هستند و صمیمیتر و راحتتر هم با دیگران مراوده و معاشرت میکنند و از آن مهمتر شناخت، تجزیه و تحلیل حوادث سیاسی جهان، موضعگیری صحیح و مقابله سریع با تهدیدات بیگانگان مدار حرکت این نسل است. در واقع شرایط جهانی، انفجار اطلاعاتی و گردش سریع اطلاعات، پویایی و قدرت تحلیل بالایی به این نسل بخشیده است.
جای خالی فعالیت رسانههای داخلی فضا را برای رسانههای معاند باز خواهد کرد
این ویژگیها را گفتیم تا با شناخت کامل در لابهلای صحبت نوجوانان و خانوادههای آنان به این پرسش پاسخ دهیم که موانع انتقال ارزشهای انقلاب چیست و چگونه باید آن را منتقل کرد؟!
خانم نایب ۴۴ساله و دارای تحصیلات مهندسی شیمی مادر سه فرزند ۲۰، ۱۰ و پنج ساله به «جوان» میگوید: تبلیغ و معرفی سیره اخلاقی و تربیتی پیامبراکرم (ص) که قرآن کریم آنها را به عنوان یک سرمشق نیکو به مؤمنان معرفی میکند و نیز سایر ائمه معصومین (ع) باید در اولویت تبلیغات باشد. بعد از این معرفی کامل بزرگان دین، اندیشمندان و فرهیختگانی که عمر خود را در خدمت به مردم، دین و دنیای علم و تمدن گذراندهاند، میتوانند برای نسل جدید منشأ رشد و کمال صفات ارزشمند انسانی باشند. امروز اگر رسانهها نتوانند نسل جوان را به شیوه عقلانی و منطقی به الگوهای جامع رهنمون کنند، اسطورههای دروغین و فاسد که تباهی جوانان را میخواهند از سوی ابزارهای فرهنگی دشمن جایگزین اسوههای حقیقی میشوند.
ما چیزی فراتر از جشن انقلاب انتظار داریم
کیمیا ۱۴ ساله و ساکن منطقه ۱۲ تهران است. از او درباره شیوه انتقال مفاهیم و ارزشهای انقلاب پرسیدیم. وی ضمن نقد آنچه امروز در کتبهای درسی در قالب آموزش اراده میشود، بیان میکند: آنچه از انقلاب و تاریخ و رویدادها در کتاب اجتماعی صرفاً گفته شده است، کافی نیست و فقط نوشتند که ۹۸درصد مردم به جمهوری اسلامی آری گفتند. در مدرسه فقط جشن رویداد انقلاب برگزار میشود و توضیحی درباره چرایی این مفاهیم وجود ندارد. در واقع همه اتفاق را جشن میگیرند و کمتر کسی برای نسلهای ما میگوید چرا امام آمد و شاه رفت؟ این مفاهیم برای نسلهای قبل بدیهی و معمولی است، اما برای ما اینگونه نیست و در این مقطع نیازمند توضیحات بیشتری هستیم. در مدرسه صرفاً بچهها را ترغیب و تشویق برای کار گروهی میکنند، اما نتیجه و خروجی به دانستههای ما اضافه نمیکند.
نکته مهم در صحبتهای وی این است که میگوید: اگر آموزش و پرورش ورود پیدا کند، صرف مفاهیمی برای حفظ کردن و امتحاندادن خواهد بود نه یادگیری عمقی که بر دل بنشیند و با آن ارتباط برقرار کنیم. ما نیازمند انتقال این مفاهیم از طریق رسانههای جدید به خصوص فضای مجازی هستیم.
اهمیت ایدههای مدارس در انتقال ارزشها بسیار زیاد است
ملیکا ۲۰ ساله دوران ابتدایی خود را در مدرسه رفاه تحصیل کرده؛ همان جایی که برگی از خاطرات انقلاب اسلامی ایران ورق خورده است. وی میگوید: من دبستان مدرسه رفاه میرفتم و در دهه فجر دو روز به مناسبت پیروزی انقلاب تعطیل میشدیم. مراسم بسیار باشکوه برگزار میشد تا جایی که من هنوز دلتنگ روزهای جشن انقلاب در مدرسه رفاه میشوم. دقیقاً به مناسبت ورود امام سخنرانهای خاص و باسوادی دعوت میکردند که مفاهیم را به ما به صورت دقیق توضیح دهند. در دوران دبیرستان هم مدیر مدرسه ایده خوبی داشت. بیانیه گام دوم انقلاب را به عنوان اصل در نظر میگرفتند و ما باید از روی این بیانیه پروسه عملی و کار گروهی انجام میدادیم. مقالهنویسی، شعر و داستاننویسی از جمله کارها بود. به نظرم این رویکرد با نسل جدید همخوانی دارد. ما حتی در مورد فضای مجازی و شیوههای مختلف مفاهیم انقلاب در این فضا هم سر و کار داشتیم، مفهوم استخراج میکردیم و بر اساس آن امتیازدهی میکردند.
درباره انقلاب خیلی چیزها را نمیدانیم
عسل ۱۵ ساله و ساکن منطقه ۶ تهران است. وی محصل مدرسه دولتی است و در مورد انتقال ارزش در مدرسه و جامعه میگوید: هر چه ما میدانیم جشن انقلاب و راهپیمایی ۲۲ بهمن و تبلیغات وسیع برای آن است، اما آیا برنامهای مختص گروه سنی و نسلهای جدید برای توضیح در مورد انقلاب داریم؟ هر چند میدانیم در این سالها شبکههای مختلف صرفاً یک سیاستمدار را میآورند که بخش اعظم صحبتهای وی را که عامه مردم محسوب میشوند، متوجه نخواهند شد. اگر قرار است ما نسلهای جدید را برای آینده تربیت کنیم، باید بدانید نسل ما نسل زور و اجبار نیست بلکه نسل توضیحات قانعکننده و صحبتهای منطقی است. ما هنوز در مورد انقلاب خیلی چیزها را نمیدانیم.
چه باید کرد؟
ارزیابی مستمر کارکردهای سازمانها و نهادهای تبلیغی، دینی و بهرهگیری از هنر اصیل اسلامی در قالب نثرهای نو و متقن، شعر، داستان و درک مقتضیات زمان و روحیه فرهنگی و نیازهای فکری نسل نو، مؤلفههایی است که در روزآمدبودن و کارآمدی مراکز و نهادهای تربیتی و آموزش تأثیرگذار هستند. حاصل کلام اینکه آموزشهای صحیح، جامع و کاربردی نوجوانان و جوانان از مقطع ابتدایی تا سطوح عالی دانشگاه و حوزه بهترین و تأثیرگذارترین راهکار انتقال و تبلور مفاهیم و ارزشهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در فردای ایران اسلامی است. در واقع طبق آنچه نسلهای امروز به آن اعتقاد دارند، شیوههای انتقال این مفاهیم حتی بین مدارس غیرانتفاعی و دولتی متفاوت است و خلاقیت میتواند مسیر نگاه و فکر نسلهای کنونی را تغییر دهد، چه بسا که استفاده از ابزارهای نوین اثرگذاری بیشتری هم داشته باشد.