جوان آنلاین: مشوق‌های برنامه هفتم توسعه با ارائه تسهیلاتی مانند امکان واردات ۳۰۰ هزار بشکه نفت‌خام و تنفس خوراک در سال اول، انگیزه‌ای قوی برای بخش غیردولتی فراهم می‌کند تا در توسعه پتروپالایشگاه‌ها سرمایه‌گذاری کند. این تسهیلات علاوه بر کاهش هزینه‌های اولیه، امکان تولید محصولات متنوع با ارزش افزوده بالا را فراهم کرده و به گسترش صنایع مرتبط کمک می‌کند. حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در این عرصه نیز با ارتقای فناوری و افزایش بهره‌وری به توسعه پایدار و رقابت‌پذیری بیشتر کشور منجر خواهد شد.
توسعه پتروپالایشگاه‌ها یکی از محور‌های اساسی در برنامه هفتم توسعه است که با هدف کاهش وابستگی به صادرات نفت‌خام و ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر برای منابع هیدروکربنی کشور طراحی شده است. این برنامه تلاش می‌کند تا با ارائه مشوق‌های جذاب، بخش غیردولتی را به سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب کند و از طرف دیگر زیرساخت‌های لازم را برای رشد و توسعه صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی فراهم سازد. از آنجا که سرمایه‌گذاری در پتروپالایشگاه‌ها نیازمند منابع مالی و تخصص بالاست، دولت تلاش کرده تا با فراهم آوردن تسهیلاتی نظیر امکان ورود روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام و تنفس خوراک در سال اول، انگیزه‌ای برای حضور فعال بخش غیردولتی و شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد کند.
این مشوق‌ها نه تنها به جذب سرمایه‌گذاران داخلی کمک می‌کند، بلکه بستری مناسب برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و پیشرفت فناوری‌های نوین فراهم می‌آورد. توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند به تولید محصولات متنوع و کارآمدی منجر شود که علاوه بر تأمین نیاز‌های داخلی، کشور را به بازاری رقابتی‌تر در عرصه بین‌المللی تبدیل می‌کند و مسیر ایران را برای مقابله با چالش‌هایی، چون تحریم‌ها هموار می‌سازد. از این رو، اهمیت مشوق‌های برنامه هفتم توسعه برای بخش غیردولتی نه تنها در افزایش تولید و صادرات محصولات نهایی نفتی، بلکه در مشارکت دانش‌بنیان‌ها و خلق فرصت‌های جدید شغلی و فناورانه نیز مشهود است.
در همین راستا با احسان عظیمی‌راد، سخنگوی کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی درخصوص اهمیت مشارکت بخش غیردولتی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها و نقش مشوق‌های برنامه هفتم توسعه به گفتگو نشسته‌ایم.
عظیمی‌راد می‌گوید: در برنامه هفتم توسعه یکی از موضوعاتی که مورد توجه قرار گرفته، توسعه پتروپالایشگاه‌ها از سوی بخش غیردولتی است. این طرح نه‌تن‌ها به افزایش تولید محصولات با ارزش افزوده از نفت خام منجر می‌شود، بلکه نقشی کلیدی در کاهش وابستگی کشور به صادرات نفت خام ایفا می‌کند. مشوق‌های در نظر گرفته شده در این برنامه شرایطی را فراهم می‌کند که بخش غیردولتی با انگیزه بیشتری به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پتروپالایشگاهی بپردازد. از جمله این مشوق‌ها امکان واردات ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز برای تأمین تعهدات مورد نیاز و همچنین تنفس خوراک در سال اول فعالیت است که به عنوان یکی از عوامل جذب سرمایه‌گذاری‌های عظیم در این حوزه عمل می‌کند؛ این مشوق‌ها گام بزرگی در جهت رشد و توسعه صنایع پتروپالایشی محسوب می‌شود.
نماینده مجلس دوازدهم خاطرنشان می‌کند: مزایای پتروپالایشگاه‌ها برای اقتصاد کشور به مراتب فراتر از تولید محصولات متنوع و افزایش ارزش افزوده نفت‌خام است. این صنایع علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی برای نیروی کار متخصص به ایجاد زنجیره‌های تأمین و توزیع گسترده‌ای در حوزه انرژی منجر می‌شوند. در واقع با توسعه پتروپالایشگاه‌ها ایران می‌تواند از یک صادرکننده نفت‌خام به تولیدکننده و صادرکننده محصولات نهایی و فرآوری شده مانند مواداولیه مورد نیاز پتروشیمی کاتالیزگر‌ها و دیگر محصولات پرکاربرد تبدیل شود که این امر نه تنها باعث جذب مشتریان متنوع در بازار‌های بین‌المللی می‌شود، بلکه آسیب‌پذیری کشور در برابر تحریم‌های اقتصادی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه می‌افزاید: یکی دیگر از مزایای مهم پتروپالایشگاه‌ها، بهره‌وری بیشتر از منابع طبیعی است. در یک پالایشگاه عادی بخش عمده‌ای از نفت‌خام به سوخت‌های متداول تبدیل می‌شود، اما در یک پتروپالایشگاه با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، طیف گسترده‌تری از محصولات شیمیایی و صنعتی تولید می‌شود که بازار‌های بیشتری را در بر‌می‌گیرد. به عبارت دیگر، پتروپالایشگاه‌ها ارزش افزوده بیشتری از هر بشکه نفت‌خام استخراج می‌کنند که این خود به‌معنای حداکثر بهره‌برداری از منابع طبیعی کشور است. از سوی دیگر این صنایع می‌توانند نیاز‌های داخلی کشور به انواع سوخت‌ها و محصولات پتروشیمی را به شکل قابل‌توجهی تأمین کنند و وابستگی به واردات را کاهش دهند.
سخنگوی کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: در کنار مزایای اقتصادی و صنعتی که پتروپالایشگاه‌ها به همراه دارند، یکی دیگر از ابعاد مهم این طرح مشارکت فعال شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری‌های پیشرفته در توسعه این صنایع است. همانطور که سرمایه‌گذاری در پتروپالایشگاه‌ها به دلیل هزینه‌های بالای آن نیازمند مشوق‌ها و تسهیلات است، ورود فناوری‌های جدید و نوآورانه نیز به همان اندازه اهمیت دارد. شرکت‌های دانش‌بنیان با توانایی در تولید فناوری‌های جدید و ارائه راه‌حل‌های پیشرفته می‌توانند بهره‌وری و کارایی این صنایع را به‌طور چشمگیری افزایش دهند. از این رو یکی از پیشنهاد‌های اصلی این است که مشوق‌های در نظر گرفته شده نه تنها برای جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی باشد، بلکه به‌گونه‌ای تنظیم شود که شرکت‌های دانش‌بنیان نیز بتوانند از این فرصت‌ها بهره‌مند شوند.
عظیمی‌راد خاطرنشان می‌کند: این مشارکت دانش‌بنیان‌ها می‌تواند به ارتقای سطح فناوری در پتروپالایشگاه‌ها کمک کند و به ایجاد محصولات با ارزش افزوده بالاتر منجر شود. از سوی دیگر این شرکت‌ها با ورود به پروژه‌های بزرگ صنعتی مانند پتروپالایشگاه‌ها می‌توانند جایگاه خود را در زنجیره تولید و تأمین انرژی کشور تقویت کنند. به همین دلیل، لازم است که سیاستگذاران و مجریان برنامه هفتم توسعه توجه ویژه‌ای به نحوه ورود و بهره‌مندی شرکت‌های دانش‌بنیان از این مشوق‌ها داشته باشند. ایجاد یک سازوکار مناسب که این شرکت‌ها را در کنار سرمایه‌گذاران بخش خصوصی قرار دهد، می‌تواند به رشد و توسعه بیشتر صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی کمک شایانی کند.
وی ادامه می‌دهد: بنابراین، مشارکت بخش خصوصی و دانش‌بنیان‌ها در توسعه پتروپالایشگاه‌ها اگر به‌درستی مدیریت شود، می‌تواند به توسعه پایدار و بلندمدت کشور در حوزه انرژی منجر شود. با این حال لازم است توجه ویژه‌ای به توزیع عادلانه این مشوق‌ها شود، به‌گونه‌ای که فقط به نفع گروه‌های خاص نباشد و همه اقشار و شرکت‌های مرتبط با این حوزه از آن بهره‌مند شوند. بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی و بخش خصوصی به‌طور فراگیر می‌تواند نقش به سزایی در موفقیت این طرح ایفا کند و زمینه‌ساز اشتغالزایی و افزایش عدالت اجتماعی نیز باشد.
عظیمی‌راد در پایان می‌افزاید: به طور خلاصه مشوق‌های برنامه هفتم توسعه با ارائه تسهیلاتی مانند امکان واردات ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام و تنفس خوراک در سال اول، انگیزه‌ای قوی برای بخش غیردولتی فراهم می‌کند تا در توسعه پتروپالایشگاه‌ها سرمایه‌گذاری کند. این تسهیلات علاوه بر کاهش هزینه‌های اولیه، امکان تولید محصولات متنوع با ارزش‌افزوده بالا را فراهم کرده و به گسترش صنایع مرتبط کمک می‌کند. حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در این عرصه نیز با ارتقای فناوری و افزایش بهره‌وری به توسعه پایدار و رقابت‌پذیری بیشتر کشور منجر خواهد شد.
