ما مدام در معرض هشدار و خطر قرار داریم و به دیگران هم توصیه میکنیم به هشدارهای داده شده توجه داشتهباشند تا از خطرهایی که هر لحظه امکان بروز دارد، مصون بمانند. اگر یک مقایسه تطبیقی نسبت به گذشته داشتهباشیم، متوجه خواهیم شد هیچ زمان تا این حد در معرض هشدار قرار نداشتیم. اینکه مثلاً با مسافربر شخصی نباید سفر کرد، چون راننده مسافربر شخصی هویت ندارد، قابل ردیابی نیست و این امکان وجود دارد مسافربری او زمینهای برای بروز عمل مجرمانهای باشد که از قبل برنامهریزی شدهاست. خصوصاً اینکه مسافر دختر یا زن باشد یا مردی باشد که بضاعت مالی خوبی هم داشتهباشد. وقتی اتفاقهای ناگوار زیادی در اینباره روی میدهد و در حوزه برخورد اصولی به آن توجه نمیشود، نگرانی آن به بدنه اجتماعی رسوب میکند و در باور مردم میماند که خودروی مسافربر شخصی میتواند زمینهای برای قرار گرفتن در معرض خطر باشد. ناامنیهای دیگری هم که در جامعه وجود دارد، از دل ندین یا توجه نکردن به همین خطرها رشد میکند و در باور مردم میماند.
کودکان بیش از دیگران در معرض این آسیبها قرار دارند. آنها توان مراقبت از خود را ندارند و زمانی که در معرض خطر قرار گیرند به راحتی آسیبپذیری خود را نشان میدهند. کودکان دیروز بر خلاف بچههای امروز بیشتر وقتشان را در کوچهها یا خانه همسایهها و بستگان و بازی با گروههای همسال خود میگذراندند. از دل همین بازی با گروههای همسال از انزوای فردی خارج میشدند و از همان زمان به معاشرت اجتماعی وارد میشدند. این روزها، اما کودکان در انزوای فردی خود گرفتار شدهاند.
هجمهای که درباره آسیبهای اجتماعی در جامعه شیوع دارد، سبب شدهاست والدین ترجیحشان این باشد که فرزندانشان روزگارشان در خانه و اتاقهای دربستهشان با تلویزیون یا گوشی تلفن همراه سپری شود. رفت و آمد کودکان به مدرسه به شدت از سوی والدین مراقبت میشود. استفاده از سرویس مدرسه بیشتر از اینکه برای رفاه حال کودکان باشد برای تأمین امنیت بیشتر آنها است. فارغ از اینکه سرویس مدارس هم با دشواریهای بسیاری همراه است.
آنهایی هم که دغدغه بیشتری نسبت به مراقبت کودکان خود دارند، ترجیحشان این است محیط مدرسه فرزندانشان را با توسل به فناوریهای نوین مراقبت کنند که مبادا کودک در معرض آسیبهای جسمی یا آسیبهای دیگر از جانب مربیان یا دانشآموزان دیگر قرار گیرند، چراکه تجربه نشان داده مربی یا معلم هم میتواند اصول اخلاقی نسبت به کودک را به راحتی زیرپا بگذارد. این مراقبتها به جز هزاران هزار توصیهای است که والدین به کودکانشان گوشزد میکنند. اینکه در کوچه و خیابان با افراد ناشناس حرف نزنند، از همان مسیری که راهی مدرسه میشوند به خانه برگردند، از غریبهها مواد خوراکی نگیرند و سوار وسیله نقلیه آنها نشوند، با گروههای بزرگتر خود معاشرت نکنند و توصیههای بسیاری که در اینباره مطرح است. فارغ از این هشدارها، طفل بعد از ورود به خانه باید به دل فضای مجازی بغلتد و آنجاست که در معرض آسیبهای بیشماری قرار میگیرد که دور نگهداشتن او از این آسیبها از توان عمده خانوادهها خارج است.
این روزها مردم بیش از گذشته نسبت به خودمراقبتی توجه میکنند. دیگر از خانههایی که دیوار آن کوتاه بود، خبری نیست. دیوار خانهها بلند، درهایش ستبر و مجهز به چندین قفل، ساختمانها مجهز به انواع دوربینهای مداربسته، در آپارتمانها از جنس ضد سرقت، موتورسیکلتها و خودروها مجهز به ردیاب و انواع قفلها شدهاست. دیگر کسی جرئت این را ندارد که موتورسیکلتش را برای لحظهای کنار خیابان رها کند. به این معنا هر رهگذری میتواند در حکم مجرمی باشد که مثل ویروس کرونا در حال گردش در شهر است و مترصد فرصتی است که اتفاقی را رقم بزند.
تشدید اقدامهای خودمراقبتی و مهاجرت بسیاری از شهروندان نشان میدهد مردم بیش از ساختار قانونی به ناامن شدن جامعه توجه دارند. به زعم اینکه پلیس و ساختار قضایی درباره ایجاد امنیت حرف میزنند، اما افزایش جرائم در جامعه و شدت گرفتن شیوه اعمال مجرمانه نشان میدهد ساختار قانونی در تولید و ایجاد احساس امنیت در جامعه موفق نبودهاست. احساس ناامنی موضوعی نیست که بشود با صدور بخشنامه یا فرمان به آسیبهای آن پایان داد، بلکه ملزوماتی دارد که ادامه بیتوجهی به آن به دامنه آسیبهای آن اضافه خواهد کرد.
