گفته می‌شود، ناترازی انرژی، اعمال عوارض صادراتی، اقتصاد دستوری و بسیاری موارد دیگر باعث شده است تاب‌آوری صنعت فولاد مورد تهدید قرار گیرد. فعالان صنعت فولاد با انتقاد از بخشنامه‌های خلق‌الساعه، چالش‌های فعلی صنعت فولاد را به زمین دولت انداختند و تأکید کردند، همه مشکلاتی که ما داریم رقبای ما نیز دارند، ولی نگاه ما به صنعت و تاب‌آوری متفاوت است، بنابراین باید بدانیم دهه پرچالشی پیش‌رو داریم، باید اتاق فکر برای این صنعت تشکیل دهیم و تاب‌آوری خود را بالا ببریم و سیاستگذاری درست داشته باشیم، از دولت می‌خواهیم سیاست‌هایی که با توسعه تقابل دارد اتخاذ نشود و ایران را با فولاد ایران بسازیم.
مشکلات و چالش‌های صنعت فولاد فقط مختص کشور ما نیست و در کشور‌های دیگر نیز وجود دارد، اما نکته مهم چگونگی برخورد، مواجهه و تاب‌آوری است. بی‌ثباتی در تصمیمات دولت در بخش فولاد سال‌هاست این صنعت سودآور را به زیان نزدیک کرده است. تفاوت تصمیمات در فولادی‌های وابسته به بخش دولتی و خصوصی همواره شبهه داشته و موجب نارضایتی فعالان این صنعت شده است. روز گذشته فعالان صنعت فولاد در همایش «تاب‌آوری صنعت فولاد ایران» جایگاه فولاد ایران را با رقبای خود آسیب‌شناسی کردند و ایجاد اتاق فکری برای رفع چالش‌های صنعت فولاد را خواستار شدند.
مدیرعامل فولاد مبارکه در این همایش نسبت به آینده این صنعت اظهار نگرانی می‌کند و می‌گوید: اگر تنش‌ها نبود، امروز در رتبه هشتم جهانی تولید فولاد قرار داشتیم، اما امروز بیم آن را داریم که ایتالیا جایگاه دهم را از ایران برباید. من به عنوان نماینده صنعت فولاد می‌گویم که صنعت فولاد کشور امروز به منطقه خستگی نزدیک شده است، به عنوان فرزند این مملکت می‌گویم اگر بارگذاری‌هایی که در این صنعت انجام می‌شود، تداوم یابد، از جمله مشکلات برق، گاز، سیاست‌های ارزی و سیاست‌های قیمت‌گذاری، به این سمت یعنی نقطه خستگی پیش می‌رویم.
محمدیاسر طیب‌نیا می‌افزاید: اگر مشکلات در زمینه تولید فولاد وجود نداشت، بدون شک در سال۲۰۲۳میلادی به رتبه هشتم تولید جهان می‌رسیدیم، بنابراین هدفی که قرار بود در سال۱۴۰۴ محقق شود، محقق می‌شد، اما اکنون بیم آن وجود دارد که ایتالیا در سال آینده جایگاه دهم ما را در تولید فولاد در جهان بگیرد. وی افزود: لازم است نحوه برخورد و سیاستگذاری را در این حوزه بررسی کنیم. در ایران سالانه ۶۵-۶۰میلیون تن فولاد ظرفیت فولاد برجا و در حال ایجاد داریم و این در حالی است که بیش از ۵۰درصد این ظرفیت با هدف صادرات است. دنیا در مقابل این شرایط در صنعت فولاد چه می‌کند و ما چه می‌کنیم؟
طیب‌نیا می‌گوید: کشور هند به عنوان دومین فولادساز دنیا برای صنعت فولاد خود وزارتخانه ایجاد و تلاش کرده است رشد تولید را فراهم و تسهیل کند، همچنین در انگلستان مصوبه‌ای وجود دارد که بر اساس آن اگر برای فولادسازان انرژی (برق، گاز) تأمین نشود، باید غرامت به فولادسازان پرداخت شود، در دولت چین نیز تولیدکنندگان صنعت فولاد از کمک‌های بلاعوض دولت بهره‌مند هستند. وی می‌افزاید: چین در سال۲۰۰۰ با تولید ۲۰میلیون تن دومین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا بود، اما امروز تولید چین به اندازه ۲۰کشور تولیدکننده اول دنیاست. این کشور در سال۲۰۰۰ به مبلغ ۷میلیارد دلار به صنعت فولاد کمک می‌کند و بهره تسهیلات زیر ۵درصد است. در این کشور به کارخانه‌ها یارانه انرژی می‌دهند و در بخش صادرات فولاد با دستکاری ارز کاری می‌کنند که برای صادرکننده صادرات توجیه داشته باشد.
طیب‌نیا تأکید می‌کند: ترکیه به عنوان رقیب ما در تولید فولاد دارای انجمن صادرکنندگان فولاد و بزرگ‌ترین صادرکننده میلگرد جهان است و از سال۲۰۱۴ زمین و معافیت مالیاتی فقط برای فولادسازان در نظر گرفته و برای حمایت از استخراج گاز طبیعی از سوی فولادسازان مشوق سرمایه‌گذاری قرار داده است.
وی می‌افزاید: همه مشکلاتی که ما داریم آن‌ها هم دارند، ولی نگاه ما به صنعت و تاب‌آوری متفاوت است، بنابراین باید بدانیم دهه پرچالشی پیش‌رو داریم، ولی باید اتاق فکر برای این صنعت تشکیل دهیم و تاب‌آوری خود را بالا ببریم و سیاستگذاری درست داشته باشیم و از دولت می‌خواهیم سیاست‌هایی که با توسعه تقابل دارد، اتخاذ نشود و ایران را با فولاد ایران بسازیم.
راهبرد وزارت صمت تولید صادرات‌محور است
رئیس هیئت عامل ایمیدرو در حاشیه نشست هم‌اندیشی با اعضای هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، رفع چالش‌های این صنعت را وعده می‌دهد و می‌گوید: راهبرد وزیر صنعت، معدن و تجارت تولید صادرات‌محور است که پایبند به آن هستیم و در جهت تحقق این مهم، به عنوان یک سازمان توسعه‌ای حمایت‌های لازم را از این بخش خواهیم داشت.
محمدرضا موثقی‌نیا می‌افزاید: ایمیدرو به منظور رفع این چالش‌ها آمادگی دارد مسائل را در سطوح بالای دولت سیزدهم دنبال کند و به زودی این جلسات تشکیل خواهد شد.
همچنین رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز با بیان اینکه صنعت فولاد ایران در حال طی کردن مسیر بالندگی است و با تولید حدود ۳۳میلیون تن فولاد در سال در بین ۱۰ کشور بزرگ تولیدکننده فولاد قرار دارد، می‌گوید: با وجود این شرایط در حوزه تولید فولاد در کشور دچار چالش‌هایی هستیم، زیرا با وجود ۴۵میلیون تن ظرفیت نصب‌شده آماده‌کار، یک‌سوم از ظرفیت ایجاد‌شده قابل بهره‌برداری نیست.
بهرام سبحانی‌نیا می‌افزاید: در سال ۱۳۸۵ تولید فولاد کشور ۹میلیون تن بود در حالی که مصرف سالانه ۲۰میلیون تن بود، بنابراین واردکننده مطلق بودیم. در واقع از سال ۱۳۴۵ که تولید فولاد در کشور آغاز شد تا سال ۱۳۸۵ تولید سالانه فولاد کشور فقط ۹میلیون تن بود، اما از سال ۱۳۸۵ تاکنون یعنی طی ۱۷ سال تولید فولاد ما به ظرفیت تولید ۳۳میلیون تن رسیده است و به عبارتی سال ۱۳۸۵ برای صنعت فولاد کشور نقطه عطف به شمار می‌رود.
وی تصریح می‌کند: در سال ۱۳۸۵ ابلاغیه ذیل اصل ۴۴ قانون اساسی از سوی مقام رهبری ابلاغ شد و بخش خصوصی اجازه یافت در صنعت فولاد وارد شود و اجازه داده شد واحد‌های دولتی به بخش خصوصی واگذار شوند، بنابراین این موضوع شروع تحولی در صنعت فولاد کشور بود.
آیا دولت می‌تواند هر تصمیمی برای بخش خصوصی بگیرد؟
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با بیان اینکه سرمایه‌گذاران صنعت فولاد بخش خصوصی هستند، می‌گوید: سؤال این است که آیا دولت می‌تواند هر تصمیمی برای بخش خصوصی بگیرد یا اینکه باید بستر را فراهم سازد. در چند سال گذشته با بخشنامه‌های خلق‌الساعه مواجه بوده‌ایم که بعضاً در تولید و بیشترین آن در بازار و بخش قیمت‌گذاری دستوری بود.
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار می‌دارد: در شرایطی که حقوق و دستمزد ۵۷درصد افزایش می‌یابد و قیمت گاز دو برابر و قیمت برق سه‌برابر می‌شود و هزینه همه خدمات دولت افزایش می‌یابد، مگر می‌شود قیمت تمام‌شده را ثابت نگه داشت یا انتظار کاهش قیمت داشت. دماسنج این وضعیت را در تابلوی بورس می‌توان دید که بعضاً با یک تصمیم تابلو قرمز می‌شود.
وی می‌افزاید: در حالی که کل زنجیره فولاد از سنگ‌آهن تا محصول نهایی کمتر از ۵درصد گاز کشور را مصرف می‌کند، اما تا محدودیت گاز ایجاد می‌شود، شیر گاز فولادی‌ها را می‌بندند. صنعت فولاد ایران ارزآور است و در GDP نقش دارد، بنابراین نباید با آن نامهربانی کرد.
وی با بیان اینکه ما سه ماه در سال با محدودیت گاز و سه ماه هم با محدودیت برق مواجه هستیم، می‌گوید: با این شرایط کمر این صنعت می‌شکند و برای تولیدکننده چالش‌زاست، زیرا در هر حال تولیدکننده باید مستمر بخشی از درآمد ارزی را صرف فرایند تولید کند و این کار باعث وقفه در تأمین نیاز‌ها می‌شود. مقررات، دستورالعمل و مداخلاتی در بورس وجود دارد و بورس هم به یک معضل تبدیل شده است و به طور مداوم بخشنامه صادر می‌شود. انتظار این است که حاکمیت در خصوص دستورالعمل‌ها به اینگونه عمل کند که قبل از ابلاغ تبعات آن را بسنجد.
