قانون «ممنوعیت پوشش هرگونه علامت و لباس نشانگر تعلق مذهبی از سوی دانشآموزان» ۱۵ مارس ۲۰۰۴، در فرانسه تصویب و به عنوان قانون لائیسیته معروف شد. این مصوبه در ذکر جزئیات این نشانههای وابستگی مذهبی، از «حجاب اسلامی» نیز یاد میکند. یکشنبهای که گذشت (۲۹ اوت ۲۰۲۳ برابر با ۶ شهریور ۱۴۰۲)، گابریل آتال، وزیر آموزش ملی فرانسه به نام قانون لائیسیته، پوشیدن عبایا توسط دانشآموزان در مدارس تمامی مقاطع را ممنوع اعلام کرد؛ ممنوعیتی که به زعم وی پایانبخش تمامی حواشی پیرامون این پوشش سنتی که صدها دانشآموز مسلمان از آن استفاده میکنند، خواهد بود. او در شبکه TF۱ تلویزیون ملی فرانسه گفت: «من تصمیم گرفتم که پوشیدن عبایا ممنوع شود... زمانی که شما وارد کلاس درس میشوید با مشاهده دانشآموزان نباید به دین آنها پی ببرید.» آموزش ملی فرانسه پیشتر نیز در ماه نوامبر موضوع عبایا را مطرح و در بخشنامهای اعلام کرده بود که این پوشش- پیراهن و دامنهای بلند - در صورتی که پوشیدن آنها به وابستگی مذهبی مرتبط شود، ممنوع است.
وزیر آموزش ملی فرانسه، رفتن به مدرسه با عبایا را یک حرکت سازماندهی شده برای شکستن حریم لائیسیته ارزیابی کرد و در حالی در کمتر از یک هفته به بازگشایی مدارس، آن را به مسئله اصلی آموزش ملی کشور تبدیل کرد که مشکلات اساسی دیگری نظیر کمبود معلم و شلوغی بیش از حد کلاسهای درس گریبانگیر سیستم آموزشی این کشور است.
این تصمیم در میان احزاب اپوزیسیون، در احزاب راست مورد تشویق قرار گرفت، اریک سیوت، رئیس حزب «جمهوریخواهان» در شبکه اجتماعی x (توئیتر سابق) نوشت: «ما بارها خواستار ممنوعیت عبایا در مدارس خود شده بودیم. من از تصمیم وزیر آموزش ملی استقبال میکنم.» از سوی دیگر میان احزاب چپ این کشور، کلمانتین اوتن از حزب «فرانسه تسلیم ناپذیر» از «پلیس پوشش» ابراز خشم کرد و اعلامیه گابریل آتال را «غیرقانونی» و «مخالف با اصول بنیادی سکولاریسم» ارزیابی کرد.
برداشت و تفسیر مذهبی از پوششی مانند عبایا که در بافت عربی اساساً یا در ابتدا یک لباس مذهبی نیست، مسئله دیگری غیر از تقویت موج اسلامهراسی به نام و بهانه قانون لائیسیته، به ذهن متبادر نمیکند. شورای آیین مسلمانی فرانسه برداشت دیگری از این پوشش ارائه میدهد و پیراهن بلندی را که بانوان برای پوشش بدن خود استفاده میکنند، یک نماد مذهبی نمیداند. این پوشش چندبعدیتر از آن است که تنها به عنوان یک نماد مذهبی شناخته شود.
شاید بهترین راه برای دانستن اینکه آیا این لباس مذهبی است یا نه، دانستن معنایی است که کسی که آن را میپوشد به آن میدهد. حمله به پوششی که دامنه «فرهنگی» آن بسیار فراتر از دامنه دینی و مذهبی آن است، به مثابه این رفتار است که پوشیدن کلاهشاپوی فرانسوی به عنوان سمبل یک دین خاص در مراکز دولتی ممنوع اعلام شود! از آنجایی که عبایا یک لباس فرهنگی و غیرمذهبی است (بنابر اعلامیه شورای آیین مسلمانی فرانسه)، قانونی که مفهومی صرفاً فرهنگی را ممنوع میکند، خارج از محدوده اصل سکولاریسم است و بنابراین میتواند به عنوان نژادپرستی تعریف شود؛ موضوعی که حتی حقوقدانان فرانسوی نیز آن را تأیید میکنند.
دولت فرانسه از لحظهای که از آستانه ممنوعیت فرهنگی عبور کرده و گروهی از مردم را به دلیل وابستگی فرهنگی مورد هدف قرار میدهد در واقع مرتکب جرم شده است زیرا چنین گفتمانی ایجادکننده هنجاری تبعیضآمیز و حتی نژادپرستانه است و زین پس، فرانسویان معتقد به سایر ادیان نیز باید از پوشیدن لباسهایی که از آنها برداشت عبایا خواهد شد، پرهیز کنند و «آزادی» خود را برای پوشیدن لباس در مهد مد جهان از دست رفته ببینند. این تصمیم دولت فرانسه میتواند منجر به اقدامات معکوس شود. ترک تحصیل این دانشآموزان یا تمایل خانوادهها به انتقال به مدارس خصوصی فرقهای، اقدامی بسیار محتمل در پاسخ به این تصمیم عجیب خواهد بود. فرانسه در تلاشی مذبوحانه برای حفظ «اصول لائیسیته»، حتی در آموزش این مفاهیم به نسلهای جوان خود ناتوان مانده است. تلاشی که در ادامه موج اسلامهراسی کنونی در دنیای غرب و به ویژه فرانسه، به ظاهر منجر به طرد مسلمانان خواهد شد، در نهایت و در میدان عمل منجر به کمرنگ شدن بیش از پیش اصول و ارزشهای مورد دفاع این جمهوری به ظاهر دموکراتیک در میان نسلهای جوان میشود.