دیده‌بان میانکاله ضمن مخالفت با صدور مجوز برای طرح گردشگری متمرکز در جزیره آشوراده گفت: تنها راه نجات منطقه بوم‌گردی یا اکوتوریسم است که می‌تواند یک ابزار بسیار عالی، قابل‌توجه و اعتماد برای حفاظت باشد.
یکی از طرح‌های زیست‌محیطی پر سروصدای دهه‌های اخیر «طرح گردشگری جزیره آشوراده» بوده‌است. این پروژه در سال ۹۳ آغاز شد، ولی در دولت دوازدهم در سال ۹۷ برای اولین‌بار اجرای آن به عنوان یکی از مصوبات سفر رئیس‌جمهوری به استان گلستان با دستور مقام قضایی متوقف شد و بار دیگر در سال ۹۹ معاونت قضایی دادستان کل کشور دستور توقف این طرح را به دادستان گرگان ابلاغ کرد، اما با وجود انتقادات وارد شده به این پروژه مانند فعالیت شرکت‌های پرورش ماهی در قفس در میانکاله، منشأ ریزگرد‌شدن آن و از بین رفتن محیط زندگی امن پرندگان، طرح گردشگری آشوراده موفق به کسب مجوز ارزیابی زیست‌محیطی سازمان محیط زیست در دولت سیزدهم شد.
حر منصوری، دیده‌بان میانکاله، در واکنش به صدور مجوز برای طرح گردشگری آشوراده اظهار کرد: با گردشگری مخالف نیستم، اما با نوع خاصی از آن موافق هستم که سازگار با مناطق حفاظت شده‌است. به نظر می‌رسد طرحی که برای جزیره آشوراده در نظر گرفته‌شده به عنوان گردشگری متمرکز اصلاً نسخه مناسبی برای هیچ‌کدام از مناطق حفاظت‌شده به‌ویژه منطقه بسیار حساسی مانند تالاب بین‌المللی میانکاله و سایر زیستگاه‌ها و تنوع حیات‌وحش آن نیست.
وی افزود: جزیره آشوراده در منتهی علیه شرقی پناهگاه حیات‌وحش و ذخیره‌گاه زیست کره میانکاله است. بخش مهمی از این منطقه حفاظت‌شده محسوب می‌شود که دستکاری در آن می‌تواند عواقب فاجعه‌باری داشته باشد.
منصوری درباره مهاجرت‌پرندگان به تالاب میانکاله در فصل پاییز و زمستان گفت: این مهاجرت‌ها از سمت دیواره شرقی صورت می‌گیرد، یعنی از آشوراده وارد میانکاله می‌شوند. به عبارتی یک کریدور بسیار مهمی برای ورود پرندگان مهاجر به این منطقه از سمت شمال است که با دستکاری منطقه باعث آسیب آن‌ها می‌شویم.
وی افزود: منطقه آشوراده جزئی از ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله است. سال‌ها قبل جلسات مختلفی درباره اجرای گردشگری در میانکاله به‌ویژه آشوراده با حضور صاحبنظران برگزار شد. در این جلسات تلاش‌های بسیار شد تا اقامتگاه‌ها و قسمت‌های سازه‌محور از منطقه خارج شوند. در نهایت سند پیشنهادی از طرف مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری در دولت قبل تدوین شد. بر اساس آن تمامی سکونتگاه‌ها و هر آنچه قرار بود در قالب سازه ساخته شود به سه ضلع بندر ترکمن، بندر گز و گمیشان برده می‌شوند و صرفاً مناطق برای گشت و گذار و طبیعت‌گردی داخل منطقه باشند.
دیده‌بان میانکاله درباره تصمیمات جدید برای منطقه گفت: اواخر سال ۱۴۰۰ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درباره ساخت پلاژ و شهربازی و راه‌اندازی ورزش‌های آبی در این محدوده صحبت کرده‌بود، این در حالی است که انجام این‌گونه اقدامات علاوه بر عواقب زیست‌محیطی از نظر فنی هم نادرست است.
منصوری ادامه داد: از نظر فنی در قسمت غربی میانکاله به دلیل اشراف به خزر احداث پلاژ و انجام ورزش‌های آبی به لحاظ مسائل زیست‌محیطی کاملاً اشتباه است. از سمت شرق در جزیره آشوراده هر نوع بارگذاری مانند پلاژ، مکانی برای ورزش‌های آبی اشتباهی کاملاً استراتژیک و از نظر فنی مردود است.
دیده‌بان میانکاله تنها راهکار اجرای طرح گردشگری آشوراده و کاهش آسیب‌ها به این منطقه را «اکوتوریسم» دانست و گفت: اکوتوریسم به نوعی اقدامی نرم‌افزاری است، چراکه در این شیوه گردشگری بدون ساخت و ساز انجام می‌شود و به نوعی یک سفر مسئولانه به مناطق حفاظت شده‌است که باعث افزایش و بهبود شاخص‌های زیست محیطی و اقتصادی مردم بومی می‌شود. هر نوع دستکاری و رد پای اکولوژیک در مناطق حفاظت شده خود به خود محکوم است و نباید این اتفاق به هر بهانه‌ای حتی گردشگری رخ دهد.
وی با بیان اینکه در اکوتوریسم با آموزش دادن به همان مردمی که تا آن لحظه داخل منطقه و بهره‌بردار بودند می‌توان منطقه را حفظ کرد، اظهار کرد: بهره‌برداری پایدار در گردشگری باید با توجه به ظرفیت برد انجام شود. در واقع ظرفیت برد مشخص می‌کند که در یک منطقه حفاظت‌شده چند نفر در طول روز و با چه شرایطی می‌توانند از منطقه بازدید کنند. شاید در یک فصل روزانه ۱۰۰ نفر بتوانند در منطقه‌ای حضور یابند و فصل دیگری که فصل حساسی است تنها ۲۰ نفر بتوانند بازدید کنند. این در حالی است که در شکل گردشگری متمرکز برای این مسئله اصلاً محدودیت وجود ندارد.
دیده‌بان میانکاله به زیرساخت‌های لازم برای گردشگری اشاره کرد و به ایسنا گفت: به‌طور قطع به منظور فراهم کردن شرایط برای بازدید تعداد زیادی از یک منطقه حفاظت‌شده به زیرساخت‌هایی نیاز داریم که خود باعث دستکاری منطقه می‌شود. دلیل اصلی حضور مردم در منطقه چشم‌انداز‌های طبیعی، حضور پرندگان و حیات‌وحش است که در صورت دستکاری خود به خود کمتر و کمتر می‌شود. در واقع عوامل معرفی‌کننده‌ای را که باعث جذب گردشگر می‌شوند، در میان‌مدت و بلند‌مدت به قطعیت از دست خواهد داد و در حقیقت خود به خود مصرف خواهد شد؛ به جای بهره‌برداری، منطقه مصرف و تمام می‌شود و در نهایت نیز به پایان خواهد رسید.
منصوری در پایان خاطر نشان کرد: تنها راه نجات منطقه بوم‌گردی یا اکوتوریسم است که می‌تواند یک ابزار بسیار عالی، قابل‌توجه و اعتماد برای حفاظت باشد. اکوتوریسم از ۵۰ سال قبل به عنوان یک ابزار حفاظتی مطرح شده‌است و کمک می‌کند عوامل و ارزش‌های طبیعی‌مان را حفظ کنیم. مردم محلی از این طریق اقتصادشان را تأمین می‌کنند، بدین جهت با این روش میانکاله را بهتر از گذشته حفاظت می‌کنند تا منبع مالی و اقتصادی‌شان پایدار بماند.
