جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از سفر به اوکراین خواستار گسترش هرچه سریع‌تر کمک‌های نظامی به اوکراین و حمایت از سناریوی نظامی برای پایان دادن به جنگ اوکراین شد. وی ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ در جمع خبرنگاران از تمایل اتحادیه اروپا برای پایان دادن به جنگ اوکراین با توسل به زور و گسترش کمک‌های نظامی به اوکراین خبر داد.
بورل پیش از این نیز با بیان اینکه درگیری میان اوکراین و روسیه در میدان نبرد تمام می‌شود، خواستار حل‌وفصل نظامی مناقشه کنونی میان این دو کشور شده بود. وی در پیامی توئیتری نوشت: «جنگ کنونی تنها در میدان نبرد پایان خواهد یافت. ما کمک مالی اضافی۵۰۰ میلیونی از سوی اتحادیه اروپا برای اوکراین در نظر گرفتیم، ارسال سلاح نیز مطابق نیاز اوکراین انجام خواهد شد.»
بازی در زمین امریکا
موضع جنگ‌طلبانه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال درگیری نظامی گسترده کنونی در اوکراین، برخلاف مواضع ظاهراً صلح‌طلبانه بروکسل در قبال مناقشات منطقه‌ای و بین‌المللی است. اتحادیه اروپا حداقل تاکنون همواره خود را طرفدار صلح و پیگیری حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشات منطقه‌ای و بین‌المللی نشان داده و بر پیگیری رویکرد مذاکرات و راه‌حل سیاسی در این موارد تأکید کرده است. با این حال بورل اکنون آشکارا خواهان ادامه جنگ کنونی در کشور اوکراین بین ارتش روسیه و شبه‌نظامیان هوادار روسیه از یک طرف و ارتش و شبه‌نظامیان اوکراینی از سوی دیگر شده است. این امر با توجه به همسویی فزاینده بین دو سوی اقیانوس اطلس از زمان روی کار آمدن جو بایدن، رئیس‌جمهور دموکرات امریکا در ژانویه ۲۰۲۱ معنا پیدا می‌کند. بایدن برخلاف سلفش، یعنی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق امریکا که رویکردی یکجانبه‌گرایانه اتخاذ کرده بود و با پیگیری این سیاست موجب شکاف روزافزون در روابط فراآتلانتیکی در ابعاد مختلف سیاسی، تجاری و نظامی و امنیتی شده بود، تلاش خود را متمرکز بر همگرایی دوباره اروپا و امریکا و کسب همراهی بروکسل در زمینه مسائل مختلف و همچنین اعاده جبهه متحد غرب در قبال دشمنان و رقبای واشنگتن کرد. مظهر این همگرایی را اکنون می‌توان در موضع واحد و اقدامات منسجم امریکا و اتحادیه اروپا در قبال روسیه و تشدید روزافزون فشار‌ها علیه مسکو به بهانه جنگ اوکراین مشاهده کرد. اکنون عملیات نظامی روسیه در اوکراین از دیدگاه غربی‌ها این فرصت گرانبها را در اختیار امریکا و شرکای آن قرار داده تا بتوانند وارد فاز جنگ نیابتی با روسیه از طریق ارائه کمک‌های عظیم نظامی، تسلیحاتی و اطلاعاتی به کی‌یف شوند. امریکا مدت‌هاست خواهان فروپاشی روسیه و حتی تجزیه آن است. نگرانی واشنگتن و بروکسل از استقرار دوباره موشک‌های هسته‌ای روسیه در جوار مرز‌های غربی اروپا و اقدامات پوتین در مقابله با سیاست‌ها و اقدامات غرب موجب شده این دو از فرصت بی‌همتای کنونی برای کاهش توان و قدرت روسیه استفاده کنند، در حالی که ماهیت روابط اتحادیه اروپا با روسیه با ماهیت مناسبات امریکا و روسیه تفاوت بنیانی دارد و بازی در زمین امریکا برای اتحادیه اروپا تبعات منفی خواهد داشت. در حالی که منافع اروپا در ادامه واردات انرژی از روسیه با توجه به وابستگی ۴۰ درصدی به گاز و ۲۵ درصدی به نفت روسیه است، اما مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواهان تمرکز تحریم‌های ضدروسی این اتحادیه بر حوزه واردات انرژی از روسیه شده است. بورل روز پنج‌شنبه ۱۸ فروردین اعلام کرد تحریم نفتی علیه روسیه در برنامه نشست شورای امور خارجی اتحادیه اروپا قرار خواهد داشت. این موضع کاملاً همسو با اقدامات واشنگتن در این زمینه است. جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا روز جمعه ۱۹ فروردین، لوایح تصویب شده در کنگره با موضوع تعلیق روابط تجاری و ممنوعیت واردات انرژی از روسیه را امضا کرد.
البته موضع جنگ‌طلبانه جوزپ بورل با واکنش تند مسکو مواجه شده است. مقامات روسیه به خوبی می‌دانند که این اظهارات در واقع نشان دهنده تداوم اقدامات مشترک بروکسل و واشنگتن و تشدید فشار‌ها علیه مسکو است. ویاچسلاو ولودین، رئیس مجلس دومای روسیه ضمن محکوم کردن سخنان جوزپ بورل در خصوص بحران اوکراین، گفت کسی که خواستار ادامه بحران و خشونت است باید فوری برکنار شود. ولودین عنوان کرد: ناتو به همراه واشنگتن نمی‌خواهد اوکراین به کشوری مستقل و خارج از بلوک‌ها تبدیل شود.
جنگ نیابتی ناتو با روسیه
وزارت امور خارجه روسیه روز ۱۹ فروردین ۱۴۰۱ اعلام کرد ناتو در اوکراین وارد جنگ نیابتی با این کشور شده است و اقدام ناتو در ادامه ارسال سلاح به اوکراین باعث طولانی شدن درگیری می‌شود. وزارت امور خارجه روسیه اضافه کرد: «ائتلاف ناتو در حال جنگ با روسیه توسط اوکراین است.» این مسئله به نوعی با تأیید از سوی امریکا مواجه شده است. جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع امریکا در کنفرانس خبری پنتاگون گفت، واشنگتن خواستار آن است که شاهد شکست پوتین و ارتش روسیه در اوکراین باشد. وی گفت: «به ارائه اطلاعات به ارتش اوکراین برای دفاع از کشورش ادامه خواهیم داد.» شرکای اروپایی واشنگتن نیز دیدگاه مشابهی در این باره دارند. بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا پس از دیدار با اولاف شولتز صدر اعظم آلمان ضمن اعلام اینکه لندن و برلین تصمیم گرفتند تحریم‌های جدیدی علیه روسیه اعمال کنند، گفت: «پوتین به تهدیدی برای اروپا تبدیل شده است و باید در اوکراین شکست بخورد.» وی تأکید کرد بریتانیا به تحویل موشک‌های ضدهوایی و ضدتانک به اوکراین ادامه خواهد داد.
شواهد حاکی از آن است که ناتو و امریکا که در دوره پساجنگ سرد به تدریج وارد موضع تخاصم با روسیه و تلاش برای تضعیف آن شدند، اکنون به جنگ اوکراین به مثابه فرصتی بی‌همتا برای درهم شکستن نظامی، اقتصادی و در نهایت سیاسی روسیه و کاهش شدید مشروعیت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور می‌نگرند. نگرانی دولتمردان واشنگتن از زرادخانه هسته‌ای استراتژیک روسیه و اقدامات پوتین در مقابله با سیاست‌ها و اقدامات امریکا در نقاط مختلف جهان و مهم‌تر از آن همسویی روسیه و چین در جایگرینی نظم بین‌المللی لیبرال غربی در جهان، موجب شده ایالات متحده از هر فرصتی برای کاهش توان و قدرت روسیه استفاده کنند. نوام چامسکی، اندیشمند و پژوهشگر امریکایی می‌گوید: «سیاست کنونی ایالات متحده جنگیدن تا آخرین شهروند اوکراین و هم‌زمان پیش‌بینی نکردن راهی برای جلوگیری از رخداد‌های تراژیک بیشتر در این کشور و در واقع تضعیف چنین امید‌هایی با قرار دادن تنها دو راه در برابر پوتین برای بیرون رفتن از این مخمصه است؛ یا محاکمه او به عنوان جنایتکار جنگی در دادگاه لاهه یا ادامه همین وضع تا نابودی کامل اوکراین.»
جمع‌بندی
اکنون عملیات نظامی روسیه در اوکراین از دیدگاه واشنگتن و ناتو این فرصت گرانبها را در اختیار امریکا و شرکای آن نهاده است تا بتوانند وارد فاز جنگ نیابتی با روسیه از طریق ارائه کمک‌های عظیم نظامی، تسلیحاتی و اطلاعاتی به کی‌یف شوند. به اذعان منابع غربی تاکنون هزاران سلاح ضدتانک و ضدهوایی در اختیار نیرو‌های اوکراینی قرار گرفته است، به نحوی که برای نابودی هر تانک روسی حداقل ۱۰ سلاح ضدتانک وجود دارد. در واقع بدون حمایت گسترده تسلیحاتی و اطلاعاتی ناتو و امریکا، ارتش اوکراین قادر به مقاومت در برابر حمله روسیه نبود. ناتو در برهه کنونی در راستای تداوم این جنگ به دنبال افزایش کمی و کیفی تسلیحات ارسالی به اوکراین است. در این راستا بریتانیا چندی قبل سامانه پدافند هوایی برد کوتاه «استار استریک» را به اوکراین واگذار کرد که نتیجه آن در میدان نبرد با افزایش سرنگونی هواگرد‌های روسی به نمایش درآمد. اسلواکی هم به عنوان یکی از اعضای ناتو، سامانه پدافند هوایی استراتژیک «اس ۳۰۰» و امریکا نیز پهپاد‌های انتحاری «سوئیچ بلید» را در اختیار اوکراین قرار می‌دهند. تحویل این تسلیحات نه فقط موجب افزایش خسارات نظامی روسیه در اوکراین خواهد شد، بلکه اقدامی عامدانه با هدف طولانی کردن این جنگ و در تنگنا قرار دادن روسیه، البته با هزینه کردن از مردم و سرزمین اوکراین است. شاید به همین دلیل است که ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو اخیراً هشدار داده که جنگ در اوکراین ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته باشد.
