از مشارکت سیاسی اجتماعی زنان معاصر ایران و از حضور آنان در دفاع از کشور تا کنون بسیار سخن گفته شده، اما کمتر مصداقی از آن ارائه شده است. حوادث پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به ویژه دفاع مقدس و دفاع از حرم نیز از این قاعده مستثنی نیست. زنان در دوران دفاع مقدس و همچنین دفاع از حرم دوشادوش مردان حرکت کردند و هرگز از پای ننشستند و در کسوت امدادگر، پرستار، همسر، خواهر، مادر و فرزند، مردان خود را برای حضور در جبههها تشویق، پشتیبانی و حمایت کردند. از این رو میتوان ادعا کرد زن مسلمان در سالهای پس از انقلاب با حضور فعال خود در اجتماع به عنوان چشم بصیر و گوش شنوای انقلاب در برابر توطئههای دشمن عمل کرده است. به مناسبت هفت بسیج با مینا بیابانی، رئیس سازمان بسیج جامعه زنان گفتوگویی انجام دادیم تا از فعالیتهای بانوان بسیجی در عرصههای مختلف بیشتر بدانیم.
قدرت بسیج جامعه زنان به چه زمانی برمیگردد؟
سازمان بسیج جامعه زنان که در ابتدا بسیج خواهران نام داشت، تقریباً همزمان با شکلگیری بسیج مستضعفین در ابتدای سال ۵۹ آغاز به کار کرد. از آن زمان تا کنون که بیش از ۴۰ سال از عمر آن میگذرد، ۱۰ میلیون عضو داشته و متناسب با نیازهای کشور تحولاتی در ساختار و در مأموریتهای خود ایجاد کرده است.
از نظر شما مهمترین رسالت بسیج جامعه زنان چیست؟
با گستردگی که این قشر از بسیج دارد، به نظر من از مهمترین رسالتهای آن کمک به تحقق جامعه خانوادهمحور بر مبنای منظومه فکری امامین انقلاب است. در این راستا تربیت زن مؤمن انقلابی و در تراز انقلاب اسلامی یکی از اهداف مهمی است که بسیج جامعه زنان برای ایجاد جامعه خانواده محور در نظر دارد. برای رسیدن به این هدف سیاستهای کلامی تدوین شده و به دنبال آن اهداف و برنامههای ویژهای را طی چند ساله اخیر طراحی کردهایم. یکی از موضوعات مهم در تحقق این اهداف این است که بتوانیم زنان ایران اسلامی را با الگوهای برتر زنان جهان اسلام به ویژه حضرت فاطمه (س) و حضرت زینب (س) به عنوان الگوهای مسلم زنان در جهان اسلام معرفی کنیم. باید شخصیت بزرگ این بانوان در عرصههای مختلف تدوین و معرفی شوند. به همین منظور در «هفته مبارک بسیج»، بسیج جامعه زنان کشور نشستی بینالمللی را با عنوان «زن و تفکر بسیجی در اندیشه امام خمینی رحمتالله علیه» اجرا میکند. با این هدف که بتوانیم مبانی فکری امام راحل را در رابطه با زنان و حضور اجتماعی آنها و همینطور نقشی که در خانواده به عنوان همسر و مادر میتوانند داشته باشند، تبیین کنیم. بدیهی است که امام راحل یکی از اندیشمندانی هستند که در واقع برای زنان و حضور اجتماعی زنان، شأن و مرتبه خاصی را قائل بودند تا آنجا که حضرت امام زنان را رهبران نهضت معرفی میکردند و همینطور در جایی دیگر نهضت و انقلاب را مرهون حضور زنان میدانستند. زن در اندیشه امام راحل از جایگاه بلندی برخوردار است و در مقدرات کشور و جامعه بسیار تأثیرگذار است. بنابراین با توجه بر این اینکه جوانان و نوجوانان ما در داخل کشور ممکن است با این اندیشههای متعالی حضرت امام آشنا نباشند و همچنین نیز در کشورهای اروپایی، آسیایی و دیگر کشورهای دنیا نسبت به نگاه حضرت امام به زن اطلاعات زیادی نداشته باشند؛ پس این نشست میتواند آشنایی آنها را در تبیین شناخت و دیدگاه حضرت امام نسبت به زن و جایگاه شأن و کرامت زن را بیشتر کند.
در صحبتهایتان به یکی از برنامههای هفته بسیج اشاره کردید، در این هفته چه برنامههای دیگری دارید؟
اختتامیه «جشنواره پرنگار» از برنامههای دیگری است که به مناسبت بزرگداشت هفته بسیج امسال برگزار خواهد شد. باید بگویم این جشنوارهای در راستای تولیدات محتوای دیجیتال توسط زنان کشوری است و فراخوان این جشنواره در فضای مجازی به همه بانوان ایرانی از عید قربان صورت گرفته تا آثار تولیدی خود را در حوزههای متفاوت از جمله داستاننویسی، کلیپ، عکس نوشته و در قالبهای دیگر ارسال کنند. انشاءالله در هفته بسیج به آثار برتر که مورد ارزیابی و داوری قرار میگیرد، جوایزی اهدا خواهد شد. هدف از برگزاری چنین جشنوارهای ارزیابی زنان کشورمان در عرصه تولیدات دیجتیالی است تا اینکه با یک برنامهریزی جامع و منسجم در دراز مدت بتوانیم مهارتهای لازم را به این عزیزان بدهیم تا بتوانند کیفیت تولیدات و حجم کمیت کارهای خود را به یک میزان قابل قبولی برسانند. همچنین این جشنواره میتواند کمک بسیار مؤثری در زمینه اشتغالزایی زنان محسوب شود.
زنان در تمامی جوامع به عنوان مادر با کودکان و نونهالان سر و کار دارند، برای قشر کودک هم برنامههایی دارید؟
یکی دیگر از عرصههای فعالیتی بسیج جامعه زنان در تربیت کودک مهدوی و انقلابی با هدف تربیت کادر انقلاب اسلامی است. به همین منظور برای این کودکان و خردسالان که در مهدهای قرآنی بسیج و در پایگاههای بسیج حضور دارند هم برنامههای ویژهای تدارک دیده شده است که یکی از آن برنامهها معرفی دو شهید خردسال به نام «سهام خیام» که دختر ۱۰ سالهای هستند و در آغاز دفاع مقدس توسط سربازان بعثی صدام به شهادت میرسند و همینطور شهید «سُهیل» که یک پسر تقربیا هشت و نه ساله است به عنوان الگوهای کودکان خردسال این سرزمین معرفی میشوند. در آن برنامههای ویژه دیگری هم برای نونهالان در پایگاه مقاومت تدارک دیده شده است که اجرا خواهد شد.
بحث فعالیت جهادی چند سالی است که گفتمان رایج در بسیج به شمار میرود، در موضوعات جهادی چه فعالیتهایی دارید؟
فعالیتهای جهادی که از قبل در بسیج زنان دنبال میشد، اما بعد از شیوع بیماری کرونا، خواهران بسیجی اهتمام بیشتری به تشکیل گروههای جهادی داشتند. هم اکنون ۱۶ هزار گروه جهادی خواهران در سراسر کشور فعال هستند و این خواهران جهادی در عرصههای مختلف به فعالیت میپردازند. از مهمترین فعالیت گروههای جهادی در عرصه بهداشت و درمان است. که هم اینک در محلات سراسر کشور مشغول به خدمترسانی به مردم عزیز کشورمان هستند. از غربالگری طرح شهید سلیمانی گرفته تا بیماریابی و مراقبت از بیماران و همینطور در زمینه واکسیناسیون مردم، تولید ماسک و دستکش و همینطور اقلام ضدعفونی که توسط گروههای جهادی بهداشت و درمان زنان در سراسر محلات به مردم در حال ارائه خدمات هستند، از جمله این اقدامات است.
همچنین برخی دیگر از گروههای جهادی زنان در عرصه کارآفرینی فعالیت دارند و در ایجاد مهارتافزایی بین خواهران عزیزی که جویای کار هستند و برای تأمین معیشت زندگی خود نیازمند فعالیت اقتصادی هستند مهارتهای لازم را به این عزیزان منتقل میکنند و با دادن مشاورهای لازم در زمینه کارآفرین و اشتغال به آنها کمک میکنند. در بخش دیگر گروههای جهادی زنان در زمینه کمکهای مؤمنانه و خدماترسانی به زنان سرپرست خانوار مشارکت دارند. همچنین با فعالیتهای متنوع جهادی در سطح محلات سعی میکنند با حداقل امکانات در هر کجا که خللی وجود دارد با حضورشان به نیازهای مردم پاسخ بدهند. گروههای جهادی با خدمات فرهنگی و آموزشی از دیگر گروههای جهادی ما هستند.
میتوانیم مقایسهای بین حضور زنان در دفاع مقدس با حضور بانوان بسیجی در شرایط کنونی کشور داشته باشیم؟
در دوران دفاع مقدس ضرورت ایجاد میکرد که دختران و زنان کشورمان در حمایت از دفاع مقدس فعالیت بکنند. از ستادهای پشتیبانی از جنگ گرفته تا حضور در بیمارستانها و مراکز درمانی و مداوای مجروحان و... اقدامات متعددی انجام میدادند. در حال حاضر هم زنان بسیجی با توجه به شرایط فعلی جامعه در عرصههای مختلف فعالیت میکنند. آنجا که نیاز به حضور زنان در عرصه و فعالیتهای درمانی مانند طرح شهید سلیمانی باشد زنان حضور خود را اعلام کردند و به کمک مردم شتافتند. برای حفظ سلامت مردم جانانه فعالیت کردند. حتی در تغسیل و تکفین درگذشتگان کرونایی حضور داشتند و انجام وظیفه کردند. آنجا که نیاز به فعالیت فرهنگی و مقابله با عملیات تهاجمات فرهنگی دشمن باشد باز هم زنان حضور فعالی در حوزهای فرهنگی و مقابله با جنگ نرم را دارند و سعی میکنند که تهاجمات دشمن را خنثی کنند هر جا هم نیاز به حضور اجتماعی باشند خواهران بسیجی انجام وظیفه میکنند. در واقع تفاوتی بین این دو حضور وجود ندارد فقط عرصهها و شرایط متفاوت است.
اشتغال بانوان از دغدغههای اصلی بخش قابل توجهی از جامعه ما است، بسیج جامعه زنان کشور در این زمینه چه خدمتی داشته است؟
بسیج جامعه زنان کشور چند سالی است که در حوزه مهارتافزایی و اشتغالزایی برای زنان و دختران جوان فعالیتهایی را شروع کرده است و امسال هم طرح جامعی را به نام «طرح فدک» در راستای توسعه مشاغل خانوادگی به تمامی پایگاههای مقاومت در سراسر محلات کشور ابلاغ کردهایم. انشاءالله با اجرای این طرح بر آن هستیم که بتوانیم طی سه سال برای ۲۵۰ هزار نفر از بانوان عزیز که نیازمند به شغل هستند، اشتغال خانگی ایجاد کنیم. در راستای این امر نیز برآنیم تا ۲۵۰۰ مرکز مشاوره کارآفرینی و اشتغالزایی در سراسر کشور ایجاد کنیم تا عزیزان با مراجعه به این مراکز کمک و مشاوره در اشتغال بگیرند تا بتوانند سریعتر منطبق با مهارتهایی که دارند، اشتغال مناسبی را برای خود ایجاد بکنند و از خدمات و حمایتهای این مراکز بهره بیشتری ببرند.
برای پاسداشت شهدای زن چه برنامههایی دارید؟
بسیج جامعه زنان کشور تا کنون بیش از ۷ هزار زن شهید را شناسایی و بخشی از زندگینامه این شهدای بزرگوار را تهیه کرده است. این اطلاعات در سایتی با عنوان «زنان شهید» برای بهرهبرداری و استفاده همه دختران و زنان ایرانی- اسلامی بارگذاری شده است تا آنها بتوانند از زندگینامه این عزیزان بهرهبرداری کنند و آنها را به عنوان الگوهای خودشان در زندگی قرار بدهند. البته با توجه به اینکه بیش از ۴۰ سال از دفاع مقدس میگذرد، متأسفانه هنوز در حوزه هنر و تألیفات و تولید مستند و فیلم نتوانستیم کارهای زیاد و قابل توجهی برای شهدای زن انجام بدهیم و شاید کتب و مستندات تولید شده در مورد شهدای زن بسیار اندک است. بنابراین یکی از برنامههایی که در دست اقدام است، معرفی زنان شهید به نسل جوان از طریق تولیدات هنری و فرهنگی است که انشاءالله بتوانیم زندگینامه این شهدا را در قالبهای مختلف هنری دربیاوریم و در معرض استفاده و بهرهبرداری دختران و زنان مسلمان جهان قرار بدهیم.