تشکیل ساختار و سازمان بسیج بزرگترین سازمان مردمی و یکی از مهمترین ابتکارهای امام خمینی برای حراست جامع و مانع از دستاوردهای انقلاب اسلامی، رفع و دفع موانع و آسیبها، مقابله با تهدیدها و شرارتهای بیرونی و پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی تا تحقق تمدن نوین اسلامی است. نام بسیج یادآور خاطره عزیزترین و بزرگترین مردان تاریخ ایران اسلامی است. نهادی که به تعبیر امام راحل «تشکیل بسیج در نظام جمهوری اسلامی ایران یقیناً از برکات و الطاف جلیه خداوند تعالی بود که بر ملت عزیز و انقلاب اسلامی ایران ارزانی شد.»و «شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری است که شکوفههای آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق میدهد» بسیج در فرهنگ انقلابی دارای آنچنان جایگاه والا و مقدسی است که امام راحل در وصیت نامه سیاسی الهی خود از پیشگاه خداوند تمنای حشر با بسیجیان را داشته و میفرمایند: «من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه میخورم و از خدا میخواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجی ام. »
روزی که امام راحل شجره طیبه بسیج را در سرزمین ایران انقلابی غرس نمود کمتر کسی از ابعاد گسترده و فراگیر آن چیزی میدانست، اما امروز با هدایت راهبردی حضرت امام خامنهای، سایه درخت تناور بسیج بر جای جای کشور گسترده و میوه این شجره الهی کام مردم را در همه عرصههای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، عمران و آبادانی، محرومیت زدایی، انتظامی، اطلاعاتی، سازندگی، امنیتی، دفاعی، امداد و نجات، علمی و فناوری، تولیدی و سیاسی شیرین ساخته است. امروز تفکر بسیجی از مرزهای جمهوری اسلامی فراتر رفته و بهعنوان فرهنگ و مکتب بسیجی در اختیار سایر کشورها در محور مقاومت قرار گرفته است. مکتب بسیج در فرهنگ عمومی کشور مترادف واژگانی نظیر «انقلابیگری»، «حرکت جهادی»، «انسانهای مؤمن و مخلص»، «باور به پیروزی و موفقیت» بوده و فراتر از «ما میتوانیم» به «ما توانستیم» تبدیل شده و الگوی جهانیان شده است.
در میان نقشها و وظایف بسیج حرکت پرشتاب بسیج در نهضت تولید علم و جنبش نرمافزاری از میان سایر نقشها از برجستگی و اهمیت ویژهای برخوردار است که نقشی راهبردی بوده و زلف استقلال و اقتدار و امنیت کشور و نظام با این نقش گره خورده است. در بزرگداشت هفته بسیج در سالهای اخیر، نقش بسیج در حوزه علم و پژوهش اهمیت ویژهای یافته است. مقام معظم رهبری استقلال و اقتدار کشور را وابسته به تحرک علمی کشور دانسته و میفرمایند: «کشوری که علم نداشته باشد نباید توقع عزت و استقلال و اقتدار داشته باشد.» نقش بسیج در نهضت تولید علم فراگیر و غیر قابل قیاس با سایر افراد در جامعه است. ورود بسیج به حوزه علم و فناوری مربوط به سالهای آغازین پس از جنگ است. فعالیت بسیج در عرصه علمی، در سال ۱۳۷۱ با ایجاد سازمان تحقیقات و خودکفایی به صورت سازمانیافته و رسمی آغاز شد و چهار سال بعد در سال ۱۳۷۵ به سازمان مطالعات و تحقیقات بسیج تغییر نام یافت. با پیشرفتهای شگرف و گسترده بسیج در ایجاد هزاران شرکت دانش بنیان و تولید علم، امروز چشم امید رهبری و باور و اعتماد مردم به تحرک انقلابی و جهادی بسیج در نهضت تولید علم دوخته شده است. حرکت بسیج در نهضت تولید علم حرکتی راهبردی، مرکب و چند لایه بوده و بر سایر مأموریتها و وظایف بسیج بهصورت مستقیم یا غیر مستقیم و در بازه زمانی کوتاه یا بلند مدت تأثیر میگذارد.
حضور گسترده بسیج در تمامی لایههای علمی و پژوهشی کشور در دانشگاهها، مدارس، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و حوزههای علوم دینی ظرفیتی غیر قابل چشم پوششی برای ایجاد «نهضت تولید علم» و «جنبش نرمافزاری» در اختیار نظام قرار داده است. بسیج فرهنگی در حوزههای مختلف تحت عناوینی نظیر بسیج دانشجویی، اساتید، نخبگان و دانش آموزی وجود دارد. فعال شدن بسیج دانشجویی، اساتید و دانش آموزی، فرهنگسازی و تولید علم را امکان پذیر ساخته و بر سرعت آن میافزاید. در واقع یکی از مخاطبین اصلی مطالبات و انتظارات رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مراکز و دستگاههای راهبردی متولی تولید علم سازمان بسیج است و این سازمان انصافاً خوب عمل کرده است. مقام معظم رهبری در دیدارهای سالانه با نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور و از جمله در آخرین دیدار در هفته گذشته مطالبات بسیار مهمی در حوزه سرعت بخشی و کابردی کردن جنبش تولید علم داشته و دارند که به حق باید گفت بسیج با انگیزه بالا و ظرفیت بسیار بالایی که دارد، میتواند و باید در جهت اجرایی ساختن و عملیاتی کردن انتظارات معظمله اقدام کند.
حرکت کشور در حوزه علم و پژوهش و تحقق انتظارات رهبری، مسیر را برای رسیدن به قلههای علم و دانش و تبدیل ایران به قطب علمی جهان هموار میسازد. علاوه بر این باید گفت ایجاد تمدن بزرگ و نوین اسلامی مستلزم تحقق جنبش نرمافزاری و نهضت تولید علم است و تردیدی نیست که نقش بسیج در این مسیر پررنگتر و کلیدیتر است. بسیج میتواند بین جامعه علمی کشور و دستگاه اجرایی تعامل و ارتباط برقرار کرده و مسئله محوری را به صورت جدی در دستور کار قراردهد. بسیج همانگونه که در بسیاری از حوزهها منشأ تحول و رسیدن به قلهها بوده و سرود ما توانستیم را نواختهاند انتظار میرود در حوزه تولید علم نیز بر مشکلات و موانع فائق آمده و عزت، اقتدار، امنیت و استقلال را تضمین و به ملت قهرمان ایران هدیه نمایند.