سرویس ایران جوان آنلاین: یکی از مسائل جهانی، تغییر اقلیم، گرمایش زمین و به تبع‌آن تغییر نوع و میزان بارش، بروز سیلاب‌ها و فرسایش ناشی از فقر پوشش گیاهی است. پدیده‌هایی که استان‌های ایران را هم تحت تأثیر قرار داده و اگر چه طی سال‌های گذشته برای مقابله با بیابانزایی و به منظور حفظ پوشش گیاهی اقداماتی صورت گرفته، اما گذری به مناطق مختلف نشان می‌دهد سرعت و پیشرفت بیابان از اقدامات مسئولان بسیار بیشتر است. مثل خراسان‌جنوبی که در سال ۹۳ تعداد کانون‌های بحرانی فرسایش بادی‌اش ۲۸ مورد بود و حالا این کانون‌ها به ۳۵ مورد رسیده و موجب مهاجرت مردم از روستا‌های مختلف شده است.
شرایط آب و هوایی و تغییرات آن طی چند دهه اخیر، نظم طبیعت را بر هم زده و حاکمیت خشکسالی براستان‌های مختلف ایران در ۲۰ سال گذشته باعث به‌وجود آمدن بیابان‌های زیادی شده است.
در مناطقی که کویری هستند، پیشروی بیابان، نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است و حالا این اتفاق در خراسان‌جنوبی به قدری سرعت گرفته که به عنوان تهدیدی برای از بین رفتن زمین‌های حاصلخیر و گسترش بیابان‌ها اعلام شده است.
سال‌هاست در مورد بیابانزدایی و کاشت گیاهان و درختچه‌های مقاوم به بی‌آبی و کم‌آبی در استان‌های مختلف با هدف جلوگیری از پیشرفت بیابان صحبت به میان می‌آید، اما در عمل کار خاصی صورت نگرفته و گذری به استان‌ها نشان می‌دهد، مسئولان دست‌روی‌دست گذاشته‌اند تا ببینند چه وقت آسمان به دادشان می‌رسد و می‌بارد.
سرعت بیابان از سرعت مسئولان بیشتر است
خشکسالی متوالی و کاهش بارندگی در خراسان‌جنوبی سبب پیشروی بیابان در این استان کویری شده است. هر چند در مقابل این اتفاقات، طرح‌های بیابانزدایی مثل نهالکاری، مدیریت روان آب سطحی و مالچ‌پاشی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از اثرات منفی ریزگرد‌ها و شن‌های روان داشته باشد، اما متأسفانه سرعت اقدامات برای جلوگیری از بیابانزایی آنقدر پایین است که «بیابان» با تمام توان پیش می‌رود و مناطق مختلف را به تسخیر خود در می‌آورد.
در همین رابطه علیرضا نصرآبادی مدیرکل منابع طبیعی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه ایران در عرض ۳۰ درجه شمالی در کمربند خشک بیابانی واقع شده و خراسان‌جنوبی نیز بین دو کویر بزرگ گرفتار شده، می‌گوید: «باد‌های ۱۲۰ روزه سیستان هم مزید بر علت شده و بیابانزایی را در این استان سرعت بخشیده است.»
وی ادامه می‌دهد: «با این شرایط خشکسالی و کمبود بارش شرایط غالب استان بوده و اثرات آن در بازه حدود ۲۰ ساله در کنار برداشت بی‌رویه از منابع آب و تغییرات نادرست کاربری اراضی سبب تشدید آن شده است.» به گفته مدیرکل منابع طبیعی خراسان‌جنوبی، حاصل این روند افت سطح آب‌های زیرزمینی، کاهش کیفیت منابع آبی، نشست زمین و کاهش حجم آبگیری مفید سفره‌ها و همچنین فقر فیزیکی و شیمیایی خاک است. تلفیق این پدیده‌ها نیز زوال خاک و گسترش عرصه‌های بیابانی را سبب می‌شوند.
افزایش مناطق بحرانی
از مجموع مساحت ۱۵ میلیون هکتاری خراسان‌جنوبی، بیش از ۹۵درصد معادل ۵/۱۴ میلیون هکتار را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل می‌دهد که در حال حاضر از کل مساحت این استان مرزی ۵ میلیون و ۲۴۳ هزار و ۹۶ هکتار بیابان است که نسبت به مطالعات قبلی حدود ۶۸ درصد اضافه شده و به بیشتر از یک سوم مساحت استان رسیده است. مدیرکل منابع طبیعی خراسان‌جنوبی می‌گوید: «خطر افزایش بیابان‌ها از سال‌ها پیش تاکنون این استان را تهدید می‌کند که در این راستا طرح‌های بیابانزدایی اجرایی شده و نوید بهبود وضعیت را می‌دهد، اما کافی نیست.» نصرآبادی با بیان اینکه خراسان‌جنوبی دومین استان بیابانی کشور است، ادامه می‌دهد: «مساحت کانون‌های بحرانی بیابان بر اثر خشکسالی و تغییر اقلیم ۵۵ درصد افزایش یافته است.» به گفته این مسئول مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی نیز طی یک بازه هشت ساله در استان ۶۸ درصد رشد داشته است.
هر چند مدیرکل منابع طبیعی خراسان‌جنوبی مدعی می‌شود امسال عملیات مبارزه با بیابانزایی را در سطح ۲۲ هزار هکتار در حال اجرا دارند، اما اگر وعده‌های قبلی عملیاتی می‌شدند حتماً حال و روز خراسان‌جنوبی بهتر از این بود. از صحبت‌ها و قول‌های بی‌عمل مسئولان همین بس که بدانیم در یک دهه اخیر بسیاری از مراتع خراسان‌جنوبی به محیط‌هایی با شرایط زیستی دشوار تغییر شکل داده‌اند و ساکنان بومی به خاطر آینده ناامید کننده‌ای که برای خود متصور هستند به ناچار مجبور به ترک محل زندگی و مهاجرت شده‌اند. هم اکنون ۳۵ کانون بحرانی فرسایش بادی در تمامی شهرستان‌ها به ویژه شهرستان‌های مرزی خراسان‌جنوبی وجود دارد. این در حالی است که تا سال ۹۳ تعداد این کانون‌ها ۲۸ مورد بود.
