۱۰ ماه پس از ترور محسن فخریزاده، دانشمند هستهای ایران، ادعاهای منابع آگاه ایرانی در مورد ترور او با سلاح خودکار تلویحاً در نیویورکتایمز تأیید شد. آن زمان رسانههای امریکایی و کارشناسان امنیتی بیبیسی و سیانان این روایت را زیر سؤال بردند و آن را طراحی ایران دانستند. نیویورکتایمز با گزارش امنیتی خود، بر گفته دیگری از مقامات ایرانی پیرامون ترور نیز صحه گذاشته است و آن اطلاع دولت امریکا از این ترور و بلکه همکاری با اسرائیل در طرحریزی آن است.
گزارشی که دو روز پیش روزنامه نیویورکتایمز از جزئیات ترور دکتر محسن فخریزاده منتشر کرد تا حد زیادی با ارزیابی نهادهای امنیتی ایران که همان زمان به عنوان تحلیل در یک خبرگزاری داخلی کار شد، منطبق است. آن زمان چنین گزارشی از طرف فعالان رسانهای و مجازی با تردید و تمسخر روبهرو شد، اما حالا گزارش نیویورکتایمز هم که به یقین دارای منابع صهیونیستی است، نبود عامل انسانی در صحنه ترور را تأیید میکند، با این حال سخنگوی وزارت خارجه ایران در مورد گزارش نیویورکتایمز میگوید: «این گزارش روزنامهای است و باید به اندازه یک روزنامه به آن توجه کرد.»
یک نکته قابل تأمل در گزارش یدیعوت آحارونوت، رسانه اسرائیلی که پس از مطلب نیویورکتایمز در این زمینه منتشر شده، ارتباط دادن ترور دکتر فخریزاده به ترور قاسم سلیمانی است؛ بخشی که از قضا کمتر مورد توجه رسانههای ایرانی قرار گرفته است. این روزنامه با اشاره به وجود نقشه ترور فخریزاده از سالها قبل مینویسد: «نقشه مذکور بعد از ترور قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس که از طریق حمله هوایی امریکایی در ژانویه ۲۰۲۰ صورت گرفت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت.»
به نظر میرسد ترور قاسم سلیمانی و عدم پاسخ درخور به آن، باعث شد تا اسرائیل برای عملی کردن نقشه ترور محسن فخریزاده، اتفاقی که یک بار آن را لغو کرده بود، جسارت بیشتری بیابد، البته این ادعا هم در گزارش مذکور مطرح شده است که یکی از دلایل تسریع در انجام نقشه ترور، ارزیابی اسرائیل از عدم رأیآوری دونالد ترامپ برای دور دوم ریاستجمهوری در امریکا بوده است و اینکه «در دوره ریاستجمهوری بایدن، اسرائیل از این چتر حمایتی که ترامپ برایش ایجاد کرده بهرهمند نخواهد بود.» این تحلیل البته در کنار این گزاره که ترورهای دانشمندان هستهای ایران در دوران ریاستجمهوری باراک اوباما انجام شد، میتواند مورد تردید قرار بگیرد.
نیویورکتایمز و آحارونوت چه میگویند؟
یدیعوت آحارونوت پس از گزارش نیویورکتایمز گزارشی از ترور دکتر محسن فخریزاده منتشر میکند تا تقسیم کار اسرائیلی- امریکایی دقیق باشد. موساد اطلاعاتی را که میخواهد به عنوان جزئیات ترور شهید فخریزاده منتشر شود، به رسانهای امریکایی میدهد و بعد رسانهای اسرائیلی همان را به زبان عبری و به نقل از رسانه امریکایی منتشر میکند.
آحارونوت مینویسد: دانشمند بزرگ هستهای اصرار داشت خود پشت فرمان بنشیند و در حالی که همسرش در کنار او بود رانندگی کند، این در حالی است که گروه ترور در یک مرکز سری در فاصله هزاران مایل دورتر در اتاق عملیات به انتظار او نشسته بود.
در اعترافات یدیعوت آحارونوت آمده است: محسن فخریزاده در جریان عبور ستون خودروهای ضدگلولهاش از یکی از شهرهای حومه تهران در نوامبر ۲۰۲۰ با آتش گلوله کشته شد، در حالی که نهادهای اطلاعاتی اسرائیل متهم به انجام این کار شدند. شماری از روزنامهنگاران از جمله رونین برگمن، خبرنگار یدیعوت آحارونوت با همکاری یکدیگر نحوه انجام عملیات موساد در ترور محسن فخریزاده؛ فردی را که حداقل برای ۱۴ سال یکی از اهداف ترور محسوب میشد، تشریح و بازنویسی کردهاند.
فخریزاده یکی از ارشدترین دانشمندان ایران محسوب میشد که در رأس پروژه «عماد» قرار داشت. به رغم آنکه این پروژه در سال ۲۰۰۳ تعطیل شد، اما بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر سابق اسرائیل در سخنرانی خود در حاشیه اعلام دستیابی به آرشیو هستهای ایران در سال ۲۰۱۸ ادعا کرده بود فخریزاده همچنان نقش اصلی را در برنامه هستهای ایران دارد، نتانیاهو در این نشست مطبوعاتی به خبرنگاران گفته بود نام او را به یاد داشته باشید.
نام فخریزاده بارها و بارها در نشستهای مشترک اسرائیل و امریکا در دوره نخست وزیری ایهود اولمرت هم مطرح شده بود.
یدیعوت آحارونوت اعتراف میکند که فخریزاده برای سالها به هر شکل یکی از اهداف ترور سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل بود، اما تلاش دارد آن را به رسانه امریکایی نسبت دهد، گرچه تأکید میکند در سال ۲۰۰۹ عملیاتی برای ترور وی تدارک دیده شد که در آخرین لحظات لغو شد. تیم ترور در آن زمان در نقطهای در تهران منتظر انجام مأموریت خود بود، اما موساد در آخرین لحظات در رابطه با احتمال مطلع شدن ایران دچار شک و تردید شد و از بیم افتادن عاملان ترور در کمین مأموران ایران دستور لغو عملیات را صادر کرد.
اسرائیل ترور فخریزاده و دانشمندان هستهای را همزمان با آغاز مذاکرات باراک اوباما متوقف کرد تا راه مذاکرات رئیسجمهور امریکا هموار و منجر به توافق هستهای ۲۰۱۵ شود، با این حال زمانی که دونالد ترامپ، رئیسجمهور بعدی امریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هستهای خارج شد، اسرائیل مجدداً عملیات تخریبی خود را در برنامه هستهای ایران از سر گرفت که یکی از این اقدامات تلاش برای ترور این دانشمند بزرگ بود.
حضور مقامات امریکایی در نشست بررسی نحوه ترور
بر اساس ادعاهای منتشر شده در این گزارش، کار آمادهسازی برای ترور شهید فخریزاده با سلسله نشستهایی در اواخر ۲۰۱۹ و اوایل ۲۰۲۰ با حضور مسئولان عالیرتبه اسرائیلی و ریاست یوسی کوهن، رئیس موساد از یک سو و مسئولان امریکایی از سوی دیگر آغاز شد و در برخی نشستها شخص رئیسجمهور ترامپ و مایک پمپئو، وزیر خارجهاش هم شرکت میکردند. این در حالی است که جینا هاسپل، رئیس وقت سازمان اطلاعات مرکزی امریکا هم در این نشستها حضور داشت.
یک منبع آگاه امریکایی که در یکی از این نشستها حضور داشت به روزنامه امریکایی گفته است: «طرف امریکایی از نقشه ترور مطلع شده و به شدت تحت تأثیر قرار گرفت. نقشه مذکور بعد از ترور قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس که از طریق حمله هوایی امریکایی در ژانویه ۲۰۲۰ صورت گرفت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت.»
یکی از دلایلی که باعث تسریع در انجام نقشه ترور شد، این بود که اسرائیل به این نتیجه رسیده بود که به احتمال زیاد ترامپ در انتخابات پیروز نخواهد شد و در دوره ریاست جمهوری بایدن اسرائیل از این چتر حمایتی که ترامپ برایش ایجاد کرده بهرهمند نخواهد بود.
راه فرار نباشد، عملیاتی در کار نیست!
در ادامه این گزارش آمده است: «برخلاف ترورهای سابقی که دانشمندان هستهای مورد هدف قرار گرفتهاند و در آن از راکبین موتورسوار استفاده میشد تا عملیات به سرعت انجام و عاملان از محل متواری شوند، این بار چنین الگویی رد شد، زیرا ایرانیها از ترور سلیمانی درس گرفتند و خوب میدانستند که فخریزاده در لیست ترورهای اسرائیل قرار دارد. طراحان ترور ابتدا ایده انفجار یک کامیون بمبگذاری شده را در مسیر فخریزاده مطرح کردند تا بعد از آن تک تیراندازها بتوانند این دانشمند را مورد هدف قرار دهند، اما این طرح رد شد، زیرا سرویس اطلاعات اسرائیل سالهاست یک اصل را همواره در رأس اولویتهای خود قرار میدهد؛ موساد اصل «راه فرار نباشد، عملیاتی در کار نیست» را همواره در دستور کار خود قرار داده است. بعد از آن طراحان ترور نقشه تکتیرانداز الکترونیکی را توسعه دادند که از طریق ماهواره کنترل میشد و اتاق کنترل آن در مرکزی در فاصله چند هزار مایلی محل وقوع ترور قرار داشت. برای انجام این ترور از مسلسل سنگین از نوع «FN MAG» استفاده و دستگاه ربات پیچیدهای روی آن تعبیه کردند. مجموع این مسلسل خودکار یک تن وزن داشت و برای وارد کردن آن به ایران، به اجزای بسیار کوچکی تجزیه و قطعات آن یکی پس از دیگری وارد ایران شد. بعد از آن در محلی مخفی اجزای آن مونتاژ شد و این ربات روی یک خودروی نیسان بمبگذاری شده قرار داده شد تا هیچ چیز از ابزار ترور بعد از عملیات باقی نماند. این ربات به گونهای ساخته شده بود که در بستر وانت زامیاد که خودروی رایج در ایران بوده قرار بگیرد. دوربینهایی نیز در جهتهای مختلف کار گذاشته شده بود، به گونهای که به اتاق فرماندهی تصویر کاملی نه تنها از هدف و جزئیات امنیتی وی بلکه از محیط اطراف نیز میداده است. پیچیدگیهای بیشتری هنگام شلیک این سلاح وجود داشته است؛ مسلسلی که روی وانت نصب میشود، حتی اگر پارک شده باشد، به دلیل تکانهای که پس از شلیک هر تیر ایجاد میشود، مسیر تیرهای بعد را تغییر میدهد، از سوی دیگر حتی اگر ارتباط رایانهای با اتاق کنترل از طریق ماهواره، اطلاعات را با سرعت نور ارسال کند، باز هم اندکی تأخیر وجود دارد. چیزی که اپراتور در (اتاق فرماندهی) در صفحه میبیند یک ثانیه قدیمی بوده و تعدیل هدف برای جبران نیز باز هم ثانیه دیگری میبرد و همه اینها در حالی است که خودروی آقای فخریزاده در حال حرکت است. مدتزمان لازم برای رسیدن تصاویر دوربین به اپراتور مسلسل (در اتاق فرمان) و رسیدن واکنش وی به مسلسل بدون در نظر گرفتن زمان واکنش چیزی حدود ۶/۱ ثانیه برآورد شده که این تأخیر زمانی برای به خطا رفتن بهترین هدفگیری کافی است. برای جبران این تأخیر، تکانه وانت زامیاد و سرعت خودروی فخریزاده، هوش مصنوعی برنامهریزی شده بود. سلاح در زیر چادر این وانت نیسان و نیز برخی از وسایل ساخت و ساز استتار شده بود، دوربینی که در داخل خودرو کار گذاشته شده بود، زاویههای مختلفی از دید را از منطقه به اتاق عملیات میداد. بعد از پایان عملیات و انفجار وانت نیسان انفجار نتوانست سلاح را از بین ببرد و قطعات مثلث به هوا پرتاب شد، گرچه قطعات آن سالم باقی ماندند، اما سلاح قابلیت تعمیر ندارد.»