در حقوق خانواده تأکید شده است که مرد در صورت ازدواج کردن به زن مهریه بدهد. در خصوص پرداخت مهریه از سمت زوج به زوجه سؤالات زیادی مطرح است که مهمترین این سؤالات در خصوص چگونگی پرداخت مهریه و ضمانت اجرای عدمپرداخت مهریه به زوجه است.
بحث زندان برای مهریه انتقادهای زیادی ایجاد کرده و منطقی هم است؛ چراکه ماهیت ازدواج کردن و تشکیل خانواده سعادت، آرامش و تعامل بین زن و مرد میباشد. حال اگر زوج به علت ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی شود، این مسئله قطعاً دور از ماهیت ازدواج و تشکیل خانواده میباشد و زندانی کردن مرد بیشک باعث کاهش ازدواج و روی آوردن جوانان به سمت ازدواج سفید میباشد.
مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا ۱۱۰عدد سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیتهای مالی است و چنانچه مهریه بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است و رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است. به زبان سادهتر قانونگذار ما در ماده ۲۲ میخواهد بگوید ملائت مرد برای پرداخت ۱۱۰ عدد سکه یا معادل آن به صورت یکجا در نظر گرفته شده است که باید به همسر خودش پرداخت کند و مازاد بر ۱۱۰ عدد سکه ملائت مرد ملاک است که بار اثبات آن به عهده طلبکار یعنی (زن) میباشد.
نکته مهم در خصوص مهریه که شاید خیلیها در مورد آن آگاهی نداشته باشند یا اگر آگاهی دارند سؤالاتی برایشان در این زمینه مطرح است، این است که مهریه عندالمطالبه باشد یا عندالاستطاعه. به زبان خیلی ساده عندالمطالبه بودن مهریه یعنی به محض انعقاد عقد نکاح زن مالک مهریه میشود و هر زمان که بخواهد میتواند آن را مطالبه کند، اما عندالاستطاعه بودن یعنی پرداخت مهریه به محض مطالبه زن انجام نمیشود بلکه بستگی به استطاعت و توانایی مالی مرد دارد. به زبان سادهتر مهریه عندالاستطاعه یعنی زن زمانی مستحق دریافت مهریه میباشد که بتواند استطاعت مالی مرد را در دادگاه اثبات کند.
مهمترین سؤال مردها در خصوص پرداخت مهریه در زمانی است که اگر زن به مرد خیانت کند یا رابطه نامشروع با مرد دیگری داشته باشد آیا مرد باز هم باید به زن خود مهریه پرداخت کند؟ در پاسخ به این سؤال باید بگویم آری، پرداخت مهریه از جانب زوج به زوجه هیچ ارتباطی به خیانت زن یا داشتن رابطه نامشروع او با فرد دیگری یا ترک منزل از سمت زوجه و... ندارد. به طور کلی در خصوص این سؤال باید بگویم مهریه بدهی مرد به زن میباشد و مرد تحت هر شرایطی باید مهریه را به زن پرداخت کند.
در خصوص پرداخت مهریه به صورت سکه یا طلا در سالهای مختلف هم باید بگویم اگر فردی در سال ۱۳۷۶ ازدواج کرده باشد و مهریه همسرش ۱۱۴ عدد سکه یا ۴ کیلو طلا باشد و زوجه بخواهد این مهریه را در سال ۱۴۰۰ از شوهرش مطالبه کند، زوج مهریه فوق را باید به قیمت روز پرداخت کند. بهطور مثال یعنی اگر سکه در سال ۱۳۷۶ به قیمت ۱۰۰ هزار تومان بوده مرد نمیتواند به همسر خود قیمت سکه سال ۱۳۷۶ یا قیمت طلای سال ۱۳۷۶ را بدهد بلکه در این خصوص زوج باید مطابق با قیمت روز سکه و طلا در سال ۱۴۰۰ مهریه همسر خود را پرداخت کند.
در پایان باید بگویم که مهریه حق زن است و این مسئله قابل انکار نیست و نباید از حقوق زنان هم غافل شویم، اما زندانی کردن مرد به علت ناتوانی در پرداخت مهریه هم امری قابل ایراد است. بنده به عنوان یک محقق در علم حقوق به صراحت میتوانم بگویم که تجدیدنظر در ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده در حال حاضر یک امر ضروری میباشد تا با توجه به شرایط روز جامعه و واقعیتهای موجود تصمیمی برای این موضوع گرفته شود که هم در آن از افزایش زندانیان ناشی از ناتوانی در پرداخت مهریه کاسته شود و هم حقوق زن در خانواده خدشهدار نشود.
*محقق و پژوهشگر در علم حقوق